چرا نباید به کمال‌گرا بودن افتخار کنیم؟
کمال‌گرایی صفتی است که مانند تیغ دو لبه است. از جهتی می‌تواند مثبت باشد و باعث پیشرفت افراد شود، از طرفی می‌تواند آسیب‌زا بوده و به یک وسواس آزار دهنده تبدیل شود. افرادی که درگیر لبه‌ی منفی این صفت هستند معمولا با استرس، اضطراب و افسردگی درگیر هستند و برای رهایی از این وضعیت نیاز به کمک یک درمانگر دارند.
امروز در دیجی‌کالا مگ می‌خواهیم به شکل کامل و جامعی درباره‌ی کمال‌گرایی صحبت کنیم تا با آن بیشتر آشنا شویم.
کمال‌گرایی چیست؟
کمال‌گرایی را اغلب به این شکل تعریف می‌کنند: نیاز به کامل بودن یا کامل به نظر رسیدن، یا حتی اعتقاد به اینکه رسیدن به کمال ممکن است.
کمال‌گرایی به معنای تلاش برای بهتر بودن نیست. کمال‌گرا بودن ارتباطی با موفقیت و پیشرفت سالم ندارد.
کمال‌گرایی بیشتر به چشم یک ویژگی مثبت نگریسته می‌شود تا یک ایراد. مردم ممکن است از اصطلاح «کمال‌گرایی سالم» برای توصیف یا توجیه رفتار کمال‌گرایانه استفاده کنند.
برنه براون، نویسنده و استاد پژوهش در کالج مددکاری اجتماعی دانشگاه هوستون، معتقد است کمال‌گرایی منفی و کمال‌گرایی سالم با هم تفاوت دارند. او می‌گوید: «کمال‌گرایی برای اغلب مردم سپری است که آن‌ها را از سرزنش، شرم یا قضاوت دیگران محافظت می‌کند.»
نشانه‌های رفتاری یک فرد کمال‌گرا
همه‌ی ما گاهی در زمینه‌ی خاصی درگیر کمال‌گرایی می‌شویم و این بد نیست. این رفتار آنجایی نگران‌کننده می‌شود که شخص در مورد تمام کارها و در تمام طول روز کمال‌گرا است و دائم نیاز به دستیابی به کمال را در خود احساس می‌کند. در لیست زیر می‌توانید با بعضی از نشانه‌های رفتاری افراد کمال‌گرا آشنا شوید.
- آن‌ها قادر به انجام کاری نیستند، مگر اینکه مطمئن باشند می‌توانند آن را به طور کامل و به بهترین شکل انجام دهند.
- محصول نهایی از نظر این افراد مهم‌ترین بخش هر تعهدی به حساب می‌آید. در نتیجه ممکن است تمرکز و توجه کمتری بر فرآیند یادگیری یا تکمیل کار در حد توانشان داشته باشند.
- افراد کمال‌گرا معمولا انجام کارها را به تعویق می‌اندازند. آن‌ها ممکن است به دلیل مطمئن نبودن از امکان انجام کار به صورت کامل، مایل به شروع آن نباشند.
- برای انجام کارها زمان بیشتری از آنچه لازم است صرف می‌کنند.
نمونه‌هایی از رفتار افراد کمال‌گرا
تقریبا همه در تلاشند که به موفقیت برسند و این تلاش فراوان نشانه‌ی رفتارهای کمال‌گرایانه نیست. افراد کمال‌گرا معمولا معتقدند که اگر کاری به صورت کامل و به بهترین شکل انجام نشود هیچ ارزشی ندارد. آن‌ها به جای اینکه پیشرفت، یادگیری و کار سخت خود را ببینند و به آن افتخار کنند، دائم خود را با با دیگران مقایسه می‌کنند یا برای رسیدن به خروجی بی عیب و نقص تلاش می‌کنند.
افراد کمال‌گرا حتی بعد از رسیدن به نتیجه‌ی دلخواه هم ممکن است احساس نارضایتی داشته باشند. آن‌ها معتقدند اگر واقعا کامل بودند نیازی به این همه تلاش برای رسیدن به اهداف خود نداشتند. در ادامه نمونه‌هایی از رفتارهای کمال‌گرایانه را می‌بینید:
- صرف ۳۰ دقیقه برای نوشتن و بازنویسی یک ایمیل دو جمله‌ای.
- اعتقاد به این موضوع که از دست دادن ۱ نمره در آزمون نشانه‌ی شکست است.
- به سختی از موفقیت دیگران شاد می‌شوند.
- دست‌آوردهای خود را با دیگران به شکل نامطلوبی مقایسه می‌کنند یا استانداردهای دیگران را برای رسیدن به اهداف خود رعایت می‌کنند.
- از انجام کارهای سخت یا حضور در کلاس اجتناب می‌کنند چون تلاش کردن را جز در حد کمال بیهوده می‌دانند.
- بر محصول نهایی تمرکز دارند نه فرآیند یادگیری.
- از انجام یک فعالیت جدید با دوستان یا بازی کردن اجتناب می‌کنند چون می‌ترسند که در آن فعالیت در حد کمال ظاهر نشوند.
انواع کمال‌گرایی
اینطور به نظر می‌آید که چند نوع کمال‌گرایی وجود دارد؛ افراد مبتلا به تمام انواع آن رفتارهای مشابه انجام می‌دهند اما انگیزه‌ها و نتایج آن‌ها معمولا متفاوت است. در ادامه با انواع کمال‌گرایی بیشتر آشنا می‌شویم.
۱. معیارهای شخصی کمال‌گرایی
کسی که درگیر این نوع از کمال‌گرایی است ممکن است به مجموعه‌ای از استانداردها پایبند باشد که به او انگیزه می‌دهد. ممکن است دیگران این استانداردها را زیادی از حد بالا بدانند اما برای افرادی که آن‌ها را تعیین کرده‌اند انگیزه‌بخش هستند. تصور می‌شود که این نوع از کمال‌گرایی سالم است چون منجر به استرس بیش‌ازحد یا فرسودگی و افسردگی شغلی نمی‌شود. احتمال ایجاد عادت‌های مضر برای مقابله با استرس ناشی از کمال‌گرایی در افراد درگیر با این نوع از آن بسیار کم است. فرد در این حال برای رسیدن به اهدافش احساس انرژی می‌کند و درگیر فشارهای اضافه نمی‌شود.
۲. کمال‌گرایی انتقادی از خود
این نوع از کمال‌گرایان بیشتر از آنکه برای رسیدن به اهدافشان انگیزه داشته باشند، از آن‌ها می‌ترسند. این دسته از افراد اغلب اوقات احساس ناامیدی می‌کنند یا به اغلب اهدافشان نمی‌رسند. تحقیقات نشان داده است که کمال‌گرایی انتقادی افراد را درگیر احساسات منفی مثل احساس ناراحتی، اجتناب از شروع کار، اضطراب و محکوم کردن خود می‌کند.
۳. کمال‌گرایی تحمیل شده از طرف اجتماع
در مطالعه‌ای که دانشگاه یورک در سال ۲۰۱۴ انجام داد مشخص شد افرادی که به شغل‌هایی با دقت بالا مشغول هستند درگیر این نوع از کمال‌گرایی می‌شوند. وکلا، پزشکان و معماران از آن دسته افرادی هستند که با این نوع از کمال‌گرایی درگیر هستند. این افراد در شغل‌شان احساس ناامیدی، استرس و خطر بیشتری دارند و اغلب خودزنی یا خودکشی را تجربه کرده‌اند.
همچنین افرادی که با استانداردهای بالای فرهنگی یا اجتماعی روبه‌رو هستند و برای رسیدن به اهداف غیرواقعی تلاش می‌کنند در این دسته جای می‌گیرند. مثلا دانش‌آموزی که والدین سخت‌گیری در زمینه‌ی تحصیلی دارند یا نوجوانان و بزرگسالانی که به ددنبال رسیدن به شکل ظاهری بدنی ایدئال از نظر جامعه هستند از جمله‌ی این افرادند.
حوزه‌های کمال‌گرایی
دامنه‌ی تاثیرگذاری این رفتار و رویکرد می‌تواند جنبه‌های بسیار زیادی از زندگی افراد را تحت تاثیر خود قرار دهد. این دیدگاه گاهی فقط بخش از رفتار یا زندگی هدف می‌گیرد اما اغلب بر تمام زندگی افراد درگیر با این عارضه سایه انداخته است. در ادامه با دامنه‌ی تاثیرگذاری کمال‌گرایی بیشتر آشنا می‌شویم.
۱. در محل کار یا مدرسه
کمال‌گرایان در این محیط‌‌ها برای انجام کارها بیشتر از حد معمول وقت صرف می‌کنند. آن‌ها کارهایی را که از انجام آن به شکل عالی مطمئن نیستند، شروع نمی‌کنند و تمایلشان به انجام کار به صورت کامل است.
۲. روابط صمیمی یا دوستی
کمال‌گرایی باعث می‌شود که فرد به دنبال معیارهای غیرواقعی برای ارتباط با افراد باشد و دب نتیجه خود و دوستانش را در معرض استرس و فشار زیادی در رابطه قرار دهد.
۳. فعالیت بدنی
افراد کمال‌گرا بیشتر تمایل به انجام ورزش‌های انفرادی مثل دومیدانی، ژیمناستیک یا اسکی دارند چون در این ورزش‌ها می‌توانند با خودشان رقابت کرده و به حد مطلوبشان از کمال برسند.
۴. ارتباط با محیط
این افراد تمایل به سکونت در خانه‌ای بی عیب و نقس دارند. همین موضوع باعث می‌شود که زمان و انرژی زیادی را برای منظم کردن محیط و رسیدن به استانداردهای زیبایی که خودشان تعیین کرده‌اند صرف کنند.
۵. بهداشت و سلامت
جالب است بدانید که کمال‌گرایی در این حوزه باعث ایجاد مشکلات سلامتی می‌شود. مثلا ممکن است فردی دست از مسواک زدن بردارد چون با یک بار انجام دادن این کار موفق به ایجاد سلامت عالی دهان و دندان نشده است. همچنین این افراد معمولا درگیر اختلالات غذایی مثل ارتورکسیای عصببی می‌شوند. در این حالت فرد احساس می‌کند که مجبور به رعایت رژیم‌های سخت و بسیار سالم غذایی است.
۶. نحوه‌ی صحبت یا نوشتن
وقتی فردی در روش صحبت یا نگارش خود به دنبال کمال باشد ممکن است در این زمینه پس‌رفت کرده و توانایی‌هایش کاهش پیدا کند. آن‌ها از ترس کامل نبودن بسیار کم صحبت می‌کنند یا از ترس اشتباه کردن خیلی کم می‌نویسند. در نتیجه توانایی‌هایشان هر روز کاهش پیدا می‌کند.
۷. شکل ظاهر
فرد در این حوزه بیش‌ازحد نگران نظافت شخصی و ظاهری‌اش است. معمولا ساعت‌ها طول می‌کشد تا این دسته از افراد تصمیم بگیرند که می‌خواهند چه لباسی بپوشند یا چطور موهای خود را آراسته کنند. کمال‌گرایی در ارتباط با شکل ظاهری بدن هم معمولا به اختلالات خوردن یا اعتیاد به ورزش تبدیل می‌شود.
علت تمایل به کمال‌گرایی چیست؟
عوامل مختلفی در ایجاد این اختلال موثر هستند. در اینجا به چند مورد از مهم‌ترین علل و عوامل اشاره می‌کنیم.
ارتباط مستقیمی بین OCD و کمال‌گرایی وجود دارد اما همه‌ی افراد درگیر OCD به این عارضه مبتلا نیستند.
- ترس مکرر از عدم تایید از طرف دیگران یا احساس ناامنی و بی‌کفایتی.
- درگیر بودن با مسائل مربوط به سلامت روان مثل اضطراب یا وسواس یا OCD
- وجود والدینی با رفتارهای کمال‌گرایانه که وقتی فرزندشان به حد کمال نمی‌رسد اظهار نارضایتی می‌کنند. بعضی از والدین فرزندانشان را برای رسیدن به حد کمال تشویق می‌کنند یا حتی آن‌ها را تحت فشار قرار داده و به نوعی از آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند.
- دلبستگی زودهنگام و ناامن. ممکن است افرادی که با والدین خود در دوران نوجوانی و جوانی مشکل داشته‌اند در بزرگسالی با پناه بردن به رفتارهای کمال‌گرایانه احساس آرامش کنند. آن‌ها با رسیدن به نتایج خوب و عالی درواقع بر احساس کامل نبودن خود غلبه می‌کنند.
- افرادی که در گذشته به نتایج عالی رسیده‌اند به خود فشار می‌آورند که همچنان رتبه‌ی قبلی را حفظ کنند. این رفتار معمولا افراد را به سمت کمال‌گرایی هدایت می‌کند. همچنین کودکانی که به دلیل دست‌آوردهای مختلف خود مورد تمجید و تعریف قرار می‌گیرند در تمام مراحل زندگی خود نیاز به شنیدن این تعریف‌ها را احساس می‌کنند و در نتیجه برای رسیدن به موفقیت‌های مکرر درگیر تمایلات کمال‌گرایانه می‌شوند.
سخن آخر
کمال‌گرایی شمشیری دو لبه است که هم می‌تواند به پیشرفت شما کمک کند هم می‌تواند از آن جلوگیری کند. اگر احساس می‌کنید ویژگی‌های کمال‌گرایانه دارید که شما را آزار می‌دهد باید بدانید که این رفتارها قابل تغییر است. با تغییر نگرش نسبت به اهداف و استانداردهایی که برای خود تعیین کرده‌آید و همچنین کمک گرفتن از یک درمانگر مورد اعتماد می‌توانید از این رفتارها رها شوید.
منبع: goodtherapy
