۱۰ شرور سینمایی کلیشه‌ای برتر که نفس‌تان را بند می‌‌آورند
کلیشه جنبه‌ی اجتناب‌ناپذیر خلاقیت است؛ چه در کتاب، چه در بازی‌های ویدیویی و چه در فیلم‌های سینمایی. کلیشه ممکن است در توسعه‌ی داستان یا شخصیت‌هایی مثل قهرمان و شرور نقش داشته باشد. تیپ استاندارد شخصیت‌ها بخش اصلی داستان‌پردازی است و به مخاطب اجازه می‌دهد تا نقش شخصیت‌ها را شناسایی و داستان را دنبال کند.
اما گاهی همین تیپ‌های استاندارد تبدیل به کلیشه‌های قابل حدسی می‌شوند که بخش مهمی از جذابیت داستان را تحت شعاع قرار می‌دهند. کلیشه ذاتا به معنی بد بودن داستان نیست چه بسیار فیلم‌های سینمایی درجه یکی که از کلیشه‌ها پیروی می‌کنند اما مطمئنا تماشاگران مجبور می‌شوند برای لحظه‌ای هم که شده چشمانشان را ببندند و به این فکر کنند که آیا سیر داستان می‌توانست روند منطقی‌تری داشته باشد یا نه؟
به اندازه‌ی همه‌ی قهرمان‌ها، شرورهای کلیشه‌ای هم وجود دارند که قلمروی فیلم‌های سینمایی را اشغال کردند. از قضا بسیاری از آن‌ها ذاتا کلیشه‌ای نیستند اما راهی را به وجود آوردند که تا ابد در فیلم‌ها و سریال‌ها استفاده می‌شود و مخاطب تقریبا با چشم بسته هم می‌تواند مسیر حرکت آن‌ها را حس بزند.
۱۰- هانیبال لکتر؛ قاتل سریالی نابغه
- نام فیلم: سکوت بره‌ها (The Silence Of The Lambs)
- سال انتشار: ۱۹۹۱
- کارگردان: جاناتان دمی
- بازیگران: آنتونی هاپکینز، جودی فاستر، اسکات گلن، تد لواین، آنتونی هیلد، بروک اسمیت
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
یک قاتل سریالی نابغه و باهوش شخصیت کلیشه‌ای است که تا به حال در بسیاری از فیلم‌های سینمایی دیده شده است. می‌توان گفت آقای هانیبال لکتر را یکی از منحصربه‌فردترین مواردی است که از قضا مسیر کلیشه‌ای را برای قاتلان بالفطره‌ی بعدی ایجاد کرد. او توسط نویسنده‌ی محبوب توماس هریس خلق شد و روان‌پزشک قانونی و معتبری است که به قاتل آدم‌خواری تبدیل می‌شود که از کشتن انسان‌ها واهمه‌ای ندارد.
هانیبال لکتر با بازی نفس‌گیر آنتونی هاپکینز در فیلم‌های «سکوت بره‌ها» (The Silence Of The Lambs)، «هانیبال» (Hannibal) و «اژدهای سرخ» (Red Dragon) به طرز وحشتناکی باهوش و حیله‌گر است. لکتر هر کلمه‌ای که به زبان می‌آورد را با دقت انتخاب می‌کند و از نبوغ ذاتی‌اش برای جهت دادن به گفتگو در مسیری که می‌خواهد و برنامه‌ریزی جنایت‌های وحشتناکش استفاده می‌کند. اگر بخواهیم با این شخصیت منصفانه برخورد کنیم باید بگوییم که او در حقیقت کلیشه‌های یک قاتل سریالی نابغه را ایجاد کرده که بعدا بارها و بارها در فیلم‌ها و سریال استفاده شده است و حالا در تریلرهای جنایی بسیار مرسوم است که قاتل باهوش و کاریزماتیک باشد و پلیس را به سادگی بازی دهد. گاهی بعضی از آثار شور این کلیشه را تا جایی درمی‌آورند که مخاطب تصور می‌کند با پلیس‌های به شدت کم‌هوشی طرف است که هیچ کار مفیدی از دستشان برنمی‌آید!
۹- هانس گروبر؛ مرد بد آلمانی
- نام فیلم: جان سخت (Die Hard)
- سال انتشار: ۱۹۸۸
- کارگردان: جان مک تیرنان
- بازیگران: بروس ویلیس، آلن ریکمن، بانی بدیلیا، رجینالد ول‌جانسون، الکساندر گودونوف
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
هانس گروبر «جان سخت» در رده‌ی شرور کلیشه‌ای خارجی قرار می‌گیرد. این نوع کلیشه زاده‌ی دوران جنگ سرد است که شرورها اغلب روسی، چینی، آلمانی یا ژاپنی بودند. در حقیقت آدم بدها به هر جایی تعلق داشتند غیر از ایالت متحده‌ی آمریکا و معمولا هم ملیتشان از دشمنان آن دوره‌ی آمریکا در جنگ سرد انتخاب می‌شد.
روند کلیشه‌های شرورهای خارجی امروزه اندکی دست‌خوش تغییر شده و حالا در فیلم‌های هالیوودی بیش‌تر اروپایی‌ها و آسیای شرقی‌ها هستند که مسئولیت انجام انواع و اقسام کارهای خلاف در خاک آمریکا را بر عهده دارند. هانس گروبر «جان سخت» مرد بد و خلاف‌کار آلمانی است که همه‌ی افرادی که در ناکاتومی پلازا حضور دارند را گروگان می‌گیرد تا ۶۴۰ میلیون دلار اوراق قرضه‌ی قابل معامله را بدزدد که طبیعتا نقشه‌اش توسط جان مکلین جسور و جان‌برکف خنثی می‌شود. البته این مرد آلمانی را می‌توان مثل هانیبال لکتر در دسته‌ی شرورهای کلیشه‌ای نابغه هم قرار دارد.
۸- پرستار رچد؛ قلدری که از تماشای رنج بیماران لذت می‌برد
- نام فیلم: دیوانه از قفس پرید (One Flew Over The Cuckoo’s Nest)
- سال انتشار: ۱۹۷۵
- کارگردان: میلوش فورمن
- بازیگران: جک نیکلسون، ویلیام ردفیلد، لوئیز فلچر، ویل سمسون، براد دوریف
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
پرستار رچد شرور اصلی فیلم «دیوانه از قفس پرید» نمونه‌ی بسیار خوبی از پرستارهای دیوانه‌ای است که از آزار و اذیت بیماران لذت می‌برد. به باور بسیاری از منتقدان و مخاطبان اساسا آغازگر این جریان کلیشه‌ای در بسیاری از فیلم‌های سینمایی بوده است و برخلاف ظاهر جذابش فوق‌العاده بی‌رحم و سادیست است.
کلیشه‌ی پرستارهایی از این دست اساسا بسیار زنانه است و با فردی طرف هستیم که از کتک زدن بیماران برای اثبات تسلط خودش بسیار لذت می‌برد و به راحتی در قاموس یک قلدر تمام‌عیار هم قرار می‌گیرد. پرستار رچد برآمده از سیستمی ظالمانه، ضد انسانی و منزجر کننده در جامعه‌ی مدرن است.
۷- دو چهره؛ مردی دیوانه با نفرتی بی‌حدوحصر
- نام فیلم: شوالیه‌ی تاریکی (The Dark Knight)
- سال انتشار: ۲۰۰۸
- کارگردان: کریستوفر نولان
- بازیگران: کریستین بیل، مایکل کین، هیث لجر، گری اولدمن، آرون اکهارت، مگی جیلنهال
- امتیاز IMDb فیلم: ۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
شخصیت دو چهره کلیشه‌ای است که در بسیاری از فیلم‌های کمدی و ترسناک دیده می‌شود؛ مردی خوب و شرافتمند که به وسیله‌ی نیروی شر و تاریکی تسخیر شده است. دو چهره که قبلا با نام هاروی دنت شناخته می‌شد، مردی است که با نفرت جلو می‌رود و انگیزه‌های کمی در زندگی دارد. او در نهایت تسلیم رفتارهای وسواس گونه‌اش می‌شود و اجازه می‌دهد سکه‌ی معروفش ادامه‌ی راه را برای او مشخص کند.
هاروی دنت در «شوالیه‌ی تاریکی» مردی است که همه چیزش را از دست داده، عقلش زایل شده و دچار دوگانگی شخصیت است. این کلیشه در ظاهر او هم کاملا دیده می‌شود؛ یک طرف چهره‌ی او سوخته که به صورت کلیشه‌ای به عنوان نمادی از شرارت استفاده می‌شود (در صورتی که در واقعیت نقص‌های چهره ربطی به شخصیت افراد ندارند).
۶- اورسولا؛ شرور فریب‌کاری که تا آخرین لحظه خودش را خوب جلوه می‌دهد
- نام فیلم: پری دریایی کوچولو (The Little Mermaid)
- سال انتشار: ۱۹۸۹
- کارگردان: جان ماسکر، ران کلمنتس
- بازیگران: جودی بنسون، کریستوفر دانیل بارنز، پت کرول، ساموئل رایت، جیسون مارین، کنت مارس
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
اورسولا جادوگر دریایی مکاری است که آریل را تحریک می‌کند تا مقابل خواسته‌های پدرش پادشاه تریتون بایستد تا نهایتا خودش ملکه آتلانتیکا شود. وقتی آریل برای کمک به او متوسل می‌شود، مثل همه‌ی طعمه‌های قبل او، وانمود می‌کند به پری دریایی کوچولو کمک خواهد کرد تا بهترین تصمیم را بگیرد.
آریل طبق قراری که با اورسولا می‌گذارد سه روز به انسان تبدیل می‌شود در این سه روز باید بوسه‌ی عشق واقعی را پیدا کند و تا ابد به انسان تبدیل شود، در غیر این صورت دوباره پری دریایی می‌شود با این تفاوت که این بار تا ابد به اورسولا تعلق دارد. او نمونه‌ی خوبی از شرور کلیشه‌ای مکاری است که تا آخرین لحظه وانمود می‌کند متحد قهرمان داستان است اما ناگهان تغییر رویه می‌دهد و روی واقعی پلیدش را نشان می‌دهد.
۵- تای لانگ؛ رزمی‌کار تشنه‌ی قدرت
- نام فیلم: پاندای کونگ‌فوکار (Kung Fu Panda)
- سال انتشار: ۲۰۰۸
- کارگردان: جان استیونسون
- بازیگران: جک بلک، جکی چان، داستین هافمن، انجلینا جولی، لوسی لیو، دیوید کراس، ست راجن
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۷ از ۱۰۰
تای لانگ شرور اصلی «پاندای کونگ‌فوکار» یک ببر سفید با مهارت‌های بالا در هنرهای رزمی است که توسط استاد شیفو آموزش دیده و از نامزدهای اصلی جنگجوی اژدها بوده اما وقتی برای این جایگاه مناسب تشخیص داده نمی‌شود، از معبد می‌رود. او سال‌ها بعد بازمی‌گردد تا طومار اژدها را پس و از استاد سابقش هم انتقام بگیرد و ثابت کند جنگجوی بهتری است.
به نظر می‌رسد در مبارزه با شیفو تای لانگ دست بالا را دارد اما ناگهان در یک سکانس کلیشه‌ای پو وارد می‌شود و همه‌ی معادلات را تغییر و او را شکست می‌دهد. مبارزه‌ی میان پو و تای لانگ هم به صورت کاملا کلیشه‌ای پیش می‌رود؛ به این صورت که ببر سفید درنده پاندای کونگ‌فوکار را دست کم می‌گیرد و گاردش را پایین می‌آورد و همین عامل هم باعث شکست مفتضحانه‌ی او می‌شود.
۴– کومودوس؛ شاهزاده‌ای حسود
- نام فیلم: گلادیاتور (Gladiator)
- سال انتشار: ۲۰۰۰
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: راسل کرو، واکین فینیکس، کانی نیلسن، الیور رید، درک جاکوبی، جایمن هانسو
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۷ از ۱۰۰
کومودوس «گلادیاتور» مثل تای لانگ «پاندای کونگ‌فوکار» میل دیوانه‌واری به قدرت دارد و حاضر است برای رسیدن به آن هر کاری انجام دهد. کومودوس به طور خاص در کلیشه‌ی شاهزاده‌ی حسود هم می‌گنجد؛ زیرا او روی کاغذ وارث تاج و تخت پدرش است اما نمی‌تواند صبر کند تا به جایگاه موروثی‌اش برسد پس تصمیم می‌گیرد پدرش را به قتل برساند تا سریع‌تر امپراتور شود.
این واقعیت که پدر او، امپراتور مارکوس اورلیوس دوست دارد تاج و تخت را به ماکسیموس بسپارد نشان می‌دهد کومودوس شاهزاده‌ای بی‌لیاقت است و به هیچ عنوان برای اداره‌ی کشور مناسب نیست. البته کومودوس دلیل این تصمیم را متوجه نمی‌شود و اعتقاد دارد شاهزاده‌ی کاملی است و باید هر طور که شده حقش را از پدرش بگیرد. او نمی‌تواند عیوبش را بپذیرد، نابالغ، تشنه‌ی قدرت، بی‌لیاقت و مستاصل در کنترل شرایط است.
۳- اولتران؛ هوش مصنوعی ضد انسان
- نام فیلم: انتقام جویان: عصر اولتران (Avengers: Age Of Ultron)
- سال انتشار: ۲۰۱۵
- کارگردان: جاس ویدون
- بازیگران: رابرت داونی جونیور، کریس ایوانز، مارک رافلو، کریس همسورث، اسکارلت جوهانسون، جرمی رنر
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۶ از ۱۰۰
اولتران یک هوش مصنوعی و بخشی از برنامه‌ی ایجاد صلح است که توسط تونی استارک و بروس بنر طراحی شده است. هنگامی که اولتران فعال می‌شود، برنامه‌ای که قرار بود از زمین مقابل بیگانگان محافظت کند، درست عمل نمی‌کند و ناگهان تصمیم می‌گیرد زمین را از انسان‌ها پاک کند.
اولتران شرور کلیشه است که در بسته‌ای زیبا پیچیده شده؛ هوش مصنوعی معیوبی که به اشتباه می‌خواهد نسل بشر را نابود کند و دنیا را از بین ببرد، همچنین یک ماشین فوق هوشمند است که ماهیت واقعی بشریت را یاد می‌گیرد و یک موجود قدرتمند که خواهان قدرت بیش‌تری است. در کل می‌توان گفت که اولتران یک شخصیت به ظاهر پیچیده است که باطن به شدت ساده‌ای دارد.
۲- جادوگر بدجنس غرب؛ تجسمی از شیطان
- نام فیلم: جادوگر شهر از (The Wizard of Oz)
- سال انتشار: ۱۹۳۹
- کارگردان: ویکتور فلمینگ
- بازیگران: جودی گارلند، فرانک مورگان، ری بولگر، جک هالی، کلارا بلندیک
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۸ از ۱۰۰
جادوگر بدجنس غرب شرور معروف «جادوگر شهر از» است که در طول فیلم تمام تلاشش را می‌کند تا جلوی سفر دوروتی به خانه را بگیرد و کفش قرمز سحر شده‌ی او را تسخیر کند. او کلیشه‌ی عینی از «تجسم شیطان» است که هدف نهایی‌اش نابود کردن همه‌ی خوبی‌ها در اُز و حکومت بر قلمروی شیطانی موردعلاقه‌اش است.
جادوگر بدجنس غرب در حقیقت از همان کلیشه‌ی ملکه‌ی «سفیدبرفی و هفت کوتوله» (White and the Seven Dwarves) و اورسولا «پری دریایی کوچولو» (The Little Mermaid) از آن پیروی می‌کنند. این جادوگر شرور پیشینه‌ی کمی دارد و شخصیتی است که خیلی توسعه پیدا نمی‌کند؛ زیرا تنها هدفش این است که جلوی خوبی‌ها را بگیرد و نگذارد دوروتی به هدفش برسد.
۱- اسکار؛ برادر حسودی که به دنبال سلطنت است
- نام فیلم: شیر شاه (The Lion King)
- سال انتشار: ۱۹۹۴
- کارگردان: راجر آلرز، راب مینکاف
- بازیگران: جان تیلور توماس، متیو برودریک، جیمز ارل جونز، جرمی آیرونز، مویرا کلی
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
اسکار «شیر شاه» تجسم یکی از قدیمی‌ترین کلیشه‌های داستانی است. او از شخصیت شرور «هملت» شکسپیر اقتباس شده و مثل کومودوس «گلادیاتور» وارث تشنه‌ی قدرت تاج و تخت است که وقتی متوجه می‌شود قرار نیست پادشاه آینده باشد، هر اقدام پلیدی را برای پس گرفتن آن چه حقش می‌داند، انجام می‌دهد؛ حتی اگر کشتن برادر و آواره کردن برادرزاده‌ی کوچکش باشد.
اسکار قاتل، حیله‌گر، به شدت کاریزماتیک و یکی از باهوش‌ترین شیرهای جنگل است که می‌تواند پادشاه آینده شود. او حسود است و به خانواده‌اش خیانت می‌کند. اسکار با کفتارها متحد می‌شود، برادرش را می‌کشد و برادرزاده‌اش را به تبعیدی ابدی محکوم می‌کند. در کل می‌توان گفت که این شیر کاریزماتیک یک کلیشه‌ی باشکوه است که بسیاری از شرورهای دیگر از او الهام گرفتند.
منبع: cbr
