یک پل ستاره‌ای آبی در راه شیری و همسایگی منظومه‌ی شمسی کشف شد
فیزیکدانان ناحیه‌ی پل-مانند تازه‌ای در کهکشان راه شیری و همسایگی منظومه‌ی شمسی شناسایی کرده‌اند که مملو از ستارگان بسیار داغ آبی و در حال انفجار است.
پژوهشگران با استفاده از تلسکوپ فضایی گایا (Gaia) آژانس فضایی اروپا، در حال تهیه‌ی دقیق‌ترین نقشه‌ی بازوهای مارپیچی کهکشان در همسایگی منظومه‌ی شمسی بودند که این محدوده‌ی جدید که آن را «تیغه‌ی قیفاووس» (Cepheus Spur) نامیده‌اند کشف کردند.
این محدوده میان بازوی شکارچی (جبار) که منظومه‌ی شمسی ما در آن است و صورت فلکی برساوش قرار دارد و به شکل پل یا کمربندی میان دو بازوی مارپیچی کشیده شده و دارای شمار زیادی ستاره‌ی عظیم با اندازه‌ای ۳ برابر خورشید است که بر اثر گرمای شدید دارای رنگ آبی هستند.
ستاره‌شناسان چنین ستارگان غول‌پیکر و آبی را به دلیل طول موج‌های نوری که اکثرا در طیف آبی از آن‌ها گسیل می‌شود، ستارگان OB (گروه‌هایی منظم از رده‌ی طیفی O یا B ستارگان) نام‌گذاری می‌کنند. این ستاره‌ها نادرترین، داغ‌ترین، بزرگترین و دارای کوتاه‌ترین عمر ستاره‌ها در کل کهکشان هستند.
واکنش‌های هسته‌ای شدید در قلب آن‌ها باعث می‌شود که ۶ برابر از خورشید داغ‌تر باشند و انفجارهای عظیم ستاره‌ای یا ابرنواخترها که به پایان زندگی آن‌ها می‌انجامد، عناصر سنگین ضروری برای حیات پیچیده را در سراسر کهکشان پراکنده می‌کند.
موقعیت محدوده‌ی ستاره‌ای آبی در بازوهای کهکشان راه شیری با رنگ زرد مشخص شده است.
Credit: NASA/JPL-Caltech/ESO/R. Hurt
«میکل‌آنژ پانتالئونی گونزالس» (Michelangelo Pantaleoni González) پژوهشگر مرکز تحقیقات نجوم اسپانیا گفت: «ستاره‌های OB بسیار نادر هستند و در سراسر کهکشان با ۴۰۰ میلیارد ستاره ممکن است کمتر از ۲۰۰ هزار باشند. چون این ستاره‌ها مسؤول شکل‌گیری بسیاری از عناصر سنگین هستند، می‌توان آن‌ها را به نوعی غنی‌کننده‌ی کهکشان دانست.»
او افزود: «با توجه به همین نوع ستارگان که سال‌ها پیش مرده‌اند، زمین‌شیمی (Geochemistry) کره‌ی زمین، برای ایجاد ساختارهای زیستی یا زیست‌شیمی (Biochemistry) پیچیده کافی بوده است. هر جا ستارگان آبی پیدا کنیم، فعال‌ترین و زنده‌ترین مناطق کهکشان را یافته‌ایم.»
موقعیت ناحیه‌ی ستاره‌ای آبی همسایگی منظومه‌ی شمسی در راه شیری با نقاط زرد رنگ مشخص شده است.
Credit: M. Pantaleoni González, J. Maíz Apellániz, R.H. Barbá y B. Cameron Reed
پژوهشگران در این مطالعه که در نشریه‌ی Monthly Notices of the Royal Astronomical Society منتشر شده، نقشه‌ی خود را با استفاده از محاسبات مثلثاتی فاصله‌ی ستاره‌ها با زمین که به نام تکنیک اختلاف منظر شناخته می‌شود، تهیه کردند. آن‌ها با مقایسه‌ی موقعیت ظاهری ستارگان که از منظرهای گوناگون در طول مدار زمین به دور خورشید مشاهده می‌شوند، می‌توانند فاصله تا ستاره را محاسبه کنند.
با استفاده از این تکنیک همراه با داده‌های تلسکوپ گایا، این تیم پژوهشی، نقشه‌برداری از ستاره‌ها را با فاصله‌ای فراتر از هر فهرست دیگر و همچنین در مناطقی که پیش از این خالی تصور می‌شد، انجام داد.
گونزالس افزود: «پس از یک ماه کار این نقشه‌ی زیبا را برای نخستین بار دیدیم و احساس کردم مانند کسی که به دنبال نور است، اولین نقشه‌های دقیق جهانمان را در مقیاسی دیگر دنبال می‌کنیم. از سویی زمانی که می‌بینم محدوده‌ی ستاره‌ای ما چقدر گسترده است، احساس کوچکی می‌کنم.»
دانشمندان با رصد حرکت پیوسته‌ی ستاره‌ها در همان جهت، ثابت کردند که منطقه‌ی جدید بخشی از قرص کهکشانی مارپیچی است که بیشتر مواد کهکشان ما را تشکیل می‌دهد و فقط یک ترازبندی تصادفی از ستاره‌ها به شمار نمی‌رود. آن‌ها همچنین تصور می‌کنند که مشاهده‌ی موقعیت تیغه‌ی قیفاووس که کمی بالاتر از قرص کهکشانی قرار گرفته است، می‌تواند نکات دلهره‌آوری را درباره‌ی گذشته‌ی راه شیری معلوم کند.
گونزالس خاطرنشان کرد: «اگر ما در کهکشانی موج‌دار زندگی می‌کنیم که با تغییرات عمودی اندک یا موج در دیسک خود همراه است، می‌تواند پیشینه‌ی تکامل سخت کهکشان ما را نشان دهد و نشانه‌هایی از برخورد با کهکشان‌های دیگر در گذشته باشد.»
گام بعدی برای پژوهشگران قرار دادن ستاره‌های OB اضافی در یک نقشه‌ی دقیق‌تر است که امیدوارند اطلاعات باز هم بیشتری درباره‌ی ساختارهای کهکشان ما ارائه دهد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از کهکشان راه شیری
Credit: Shutterstock
منبع: Live Science
باحال بود