بادسنج مریخ‌نورد پشتکار بر اثر برخورد سنگ‌ریزه آسیب دید
در حالی که کاوشگر پشتکار ناسا در دومین کارزار علمی به‌سر می‌برد، باد با آن سر ناسازگاری برداشته است و با بلند کردن سنگ‌ریزه‌های سطح مریخ به یکی از ابزارهای علمی آن آسیب زد.
به‌نظر می‌رسد که سیاره‌ی مریخ می‌تواند مکانی به‌شدت بادخیز باشد. مریخ‌نورد «پشتکار» (Perseverance) در فوریه‌ی ۲۰۲۱ (اسفند ۱۳۹۹) با حمل یک ایستگاه هواشناسی به نام «تحلیل‌گر پویایی محیطی مریخ» (MEDA) روی سیاره‌ی سرخ فرود آمد. در میان چندین حسگر که معیارهای آب‌وهوایی مانند رطوبت، تابش و دمای هوا را می‌سنجند، این ابزار شامل دو سنسور است که سرعت و جهت باد را اندازه‌گیری می‌کنند.
به‌تازگی اما به گفته‌ی «خوزه آنتونیو رودریگز مانفردی» (José Antonio Rodriguez Manfredi) پژوهشگر اصلی ابزار مِدا، سنگ‌ریزه‌هایی که توسط تندبادهای شدید سیاره‌ی سرخ از سطح آن بلند می‌شوند، به یکی از حسگرهای باد آسیب رساندند. با این وجود مِدا هرچند با کاهش حساسیت، اما همچنان می‌تواند به ردیابی باد در منطقه‌ی فرود کاوشگر در دهانه‌ی «جزرو» (Jezero) ادامه دهد.
رودریگز مانفردی، دانشمند مرکز اخترزیست‌شناسی اسپانیایی در مادرید هم خاطرنشان کرد: «هم‌اکنون قابلیت‌های حسگر کاهش یافته است، اما هنوز هم اندازه‌گیری‌های سرعت و جهت را ارائه می‌کند. کل اعضای تیم اکنون در حال تنظیم مجدد روند بازیابی برای به‌دست آوردن دقت بیشتر از خوانش آشکارسازهای آسیب‌ندیده هستند.»
طبق اعلام آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا، دو حسگر باد پشتکار با اندازه‌ی نزدیک به یک خط‌کش، توسط شش آشکارساز مجزا دربر گرفته شده‌اند که هدف آن‌ها خوانش دقیق باد از هر جهت است. هر یک از دو سنسور اصلی باد به یک میله متصل است که می‌تواند باز شود و هنگام حرکت مریخ‌نورد، حسگرها را از آن دور کند. زیرا پشتکار هنگام حرکت در جو رقیق مریخ، به اندازه‌ی یک خودرو بر جریان باد اثر می‌گذارد.
رودریگز مانفردی خاطرنشان کرد: «مانند همه‌ی ابزارهای موجود در پشتکار، حسگر باد با در نظر گرفتن محافظت لازم و داشتن ابزار پشتیبان طراحی شده است. اما مطمئنا برای هر چیزی، آستانه‌ی تحملی وجود دارد.»
و برای ابزاری مانند مدا این آستانه چالش برانگیزتر است، زیرا سنسورها باید مستقیما در معرض شرایط محیطی قرار بگیرند تا پارامترهای باد را ثبت کنند. بدین ترتیب زمانی که بادهای قوی‌تر از پیش‌بینی‌ها، سنگ‌ریزه‌های بزرگ‌تر از حد انتظار را از سطح مریخ بلند کردند، منجر به آسیب دیدن برخی از بخش‌های آشکارساز شدند.
آزمایش ابزار مدا مریخ‌نورد پشتکار روی زمین
Credit: NASA/JPL-Caltech
پژوهشگر مرکز اخترزیست‌شناسی اسپانیا که محقق اصلی یک سنسور دما و باد دیگر هم در فرودگر «این‌سایت» (InSight) ناسا هم هست، افزود: «نه برآوردها و نه تجربه‌ای که از مأموریت‌های قبلی داشتیم، چنین بادهای شدید و چنین مواد سست برخاسته از سطح منطقه را پیش‌بینی نمی‌کردند.»
او این را هم اضافه کرد که این رخداد کنایه‌آمیز هم بوده است که حسگرها توسط باد یا «دقیقا بر اثر چیزی که به‌دنبال آن بودیم» آسیب دیدند.
پشتکار در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱ (۱ اسفند ۱۳۹۹) روی سطح مریخ فرود آمد و همراه با بالگرد کوچک «نبوغ» (Ingenuity) در حال کاوش در دلتای رودخانه‌ای باستانی است که ممکن است میلیاردها سال پیش سرشار از میکروب بوده باشد.
علاوه بر اندازه گیری باد، آب‌وهوا و ترکیب سنگ، این مریخ‌نورد در حال جمع‌آوری امیدوارکننده‌ترین مواد مریخ و ذخیره‌سازی آن‌ها برای یک مأموریت بازگردانی نمونه به زمین در دهه‌ی ۲۰۳۰ میلادی است.
عکس کاور: سلفی مریخ‌نورد پشتکار در صدونودوهشتمین روز مأموریت
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
منبع: Space
