ناسا هزارمین سیارک نزدیک به زمین را رصد کرد
رادار سیاره‌ای که یکی از ابزارهای مهم سامانه‌ی دفاع سیاره‌ای است، با رصد هزارمین سیارک نزدیک به زمین کشف شده، یک رکورد تاریخی ثبت کرد.
۱۴ آگوست ۲۰۲۱ یک روز ویژه برای دانشمندان علوم سیاره‌ای بود. در این روز یک سیارک کوچک که حالا ۲۰۲۱ PJ1 لقب گرفته، از نزدیکی زمین گذشت و عنوان هزارمین سیارک نزدیک زمین (NEA) کشف شده توسط رادار سیاره‌ای را به خود اختصاص داد.
با توجه به اینکه فاصله‌ی این سیارک کوچک تازه کشف شده هنگام گذر از کنار زمین بیش از ۱٫۷ میلیون کیلومتر بوده است و با داشتن عرض حدود ۲۰ تا ۳۰ متر تهدیدی هم برای زمین محسوب نمی‌شد، شاید در نگاه اول گذر آن به تنهایی اهمیت زیادی نداشت اما ثبت هزارمین سیارک نزدیک به زمین توسط این آنتن راداری، یک رویداد تاریخی است که اهمیت دفاع سیاره‌ای را یادآوری می‌کند.
دفاع سیاره‌ای
به گفته‌ی ناسا تقریبا سه چهارم کل رصدهای راداری سیارک‌های نزدیک زمین از زمان افزایش بودجه‌ی «برنامه‌ی رصد اجرام نزدیک زمین» در ۱۰ سال پیش انجام شده است. برنامه‌ای که اکنون بخشی از برنامه‌ی دفاع سیاره‌ای ناسا محسوب می‌شود.
«لنس بنر» (Lance Benner) ستاره‌شناس و سرپرست برنامه‌های تحقیقاتی رادار سیارک‌های ناسا گفت: «۲۰۲۱ PJ1 سیارک کوچکی است بنابراین وقتی با فاصله‌ی بیش از ۱٫۷ میلیون کیلومتری از کنار ما گذر کرد، نتوانستیم تصاویر راداری دقیقی از آن به‌دست آوریم اما رادار سیاره‌ای حتی در چنین فاصله‌ای به اندازه‌ی کافی قدرتمند است که بتواند آن را تشخیص داده و سرعت را با دقت بسیار بالایی اندازه‌گیری کند. این موضوع دانش ما را از حرکت آینده‌ی آن به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشید.»
تحقیقات راداری سیارک‌ها
بهبود آگاهی درباره‌ی حرکت آینده‌ی سیارک‌ها یکی از نکات اصلی برنامه‌ی تحقیقاتی رادار سیارک‌های ناسا است. در دهه‌های اخیر ستاره‌شناسان دریافته‌اند که سیارک‌ها و دنباله‌دارها به‌طور بالقوه خطر برخورد با زمین دارند و حتی ناسا سالانه مانورهایی را برای تمرین برخورد سیارک اجرا می‌کند. از جمله امسال که این مانور نتایج نگران‌کننده‌ای در پی داشت.
مرکز شبکه‌های فضای دوردست گلدستون
Credit: NASA
تحقیقات برای ردیابی سیارک‌ها و تعیین ویژگی‌های آن‌ها حتی پس از هزارمین سیارک هم همچنان ادامه دارد. درست چند روز پس از هزارمین سیارک رصد شده با رادار، آنتن ۷۰ متری گلدستون ناسا روز ۲۲ آگوست یک سیارک بزرگ‌تر را به کانون توجه دانشمندان آورد و در بازه‌ی گذر این سیارک از نزدیک زمین، ویژگی‌های آن را به دقت اندازه‌گیری و عکس‌هایی از آن تهیه کرد.
با این مطالعه، سیارک ۲۰۱۶ AJ193 به هزارویکمین سیارک نزدیک زمین تبدیل شد که رادار سیاره‌ای از زمان رصد سیارک «۱۵۶۶ ایکاروس» (۱۵۶۶ Icarus) در سال ۱۹۶۸ میلادی بررسی کرده است. این سنگ فضایی عظیم هم که ۲۱ آگوست از نزدیک‌ترین فاصله نسبت به زمین گذشت، اگرچه خطری برای زمین ایجاد نکرد اما به اندازه‌ای نزدیک بود که با تلسکوپ‌های آماتوری هم قابل رؤیت باشد.
در همین حال، فاصله‌ی نزدیک این سنگ فضایی فرصتی بود تا از ۲۰ تا ۲۴ آگوست، دانشمندان آن را با آنتن گلدستون در نزدیکی بارستو کالیفرنیا مطالعه کنند. آن‌ها سیگنال‌های رادیویی را به این سیارک فرستادند و بازتاب راداری یا پژواک آن را تحلیل کردند. پژوهشگران دریافتند که سیارک ۲۰۱۶ AJ193 هر ۳٫۵ ساعت به دور خود می‌چرخد. در این تحلیل همچنین جزئیات خوبی از سطح جسم مانند برجستگی‌ها، تپه‌های کوچک، نقاط هموار، فرورفتگی‌ها و تخته سنگ‌های احتمالی آشکار شد.
قطر سیارک ۲۰۱۶ AJ193 حدود ۱٫۴ کیلومتر است و با سرعت ۹۴٫۲۰۸ کیلومتر بر ساعت نسبت به زمین حرکت می‌کند. فاصله‌ی این سیارک در نزدیک‌ترین حالت که ۲۱ آگوست بود، به ۳٫۴ میلیون کیلومتری که ۸٫۹ برابر فاصله‌ی ماه تا زمین است، رسید.
«شانتانو نایدو» (Shantanu Naidu) از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا که سرپرستی رصد AJ193 2016 را بر عهده داشت، با اشاره به سال‌ها برنامه‌ریزی برای رصد راداری این سیارک خاطرنشان کرد: «این سیارک از مدار یک دنباله‌دار پیروی می‌کند که نشان می‌دهد ممکن است یک دنباله‌دار غیرفعال باشد. پیش از این گذر ما اطلاعات کمی در مورد آن داشتیم و تنها از اندازه و میزان نور بازتاب یافته از سطح آن آگاه بودیم.»
داده‌های رادار سیاره‌ای از سیارک ۲۰۲۱ PJ1
Credit: NASA/JPL-Caltech
طبق اعلام ناسا دانشمندان از رصدهای جدید ۲۰۱۶ AJ193 برای درک بهتر اندازه، شکل و ترکیب آن استفاده خواهند کرد و همانند سیارک ۲۰۲۱ PJ1 اندازه‌گیری فاصله و سرعت آن در این روش داده‌هایی را ارائه می‌دهد که عدم قطعیت در محاسبه‌ی مدار آینده‌ی آن را کاهش خواهد داد.
«کلی فست» (Kelly Fast) از دفتر هماهنگی دفاع سیاره‌ای ناسا گفت: «از بررسی‌های تلسکوپ‌های نوری زمینی و فضایی برای شناسایی و ردیابی نزدیک به ۲۷ هزار جرم نزدیک به زمین در منظومه‌ی شمسی استفاده شده است. اما علاوه بر تلسکوپ‌های نوری، رادار سیاره‌ای ابزار مهمی برای رصد سیارک‌هایی است که به زمین نزدیک می‌شوند.»
او خاطرنشان کرد: «رسیدن به این نقطه عطف و بیش از ۱۰۰۰ تشخیص راداری سیارک‌های نزدیک به زمین، بر سهم مهمی که این ابزار علمی در شناسایی این جمعیت خطرناک دارد، تأکید می‌کند. سهمی که برای تلاش‌های ما در جهت دفاع سیاره‌ای یک امر ضروری است.»
عکس کاور: چرخش سیارک ۲۰۱۶ AJ193 که هزارویکیمن سیارک رصد شده توسط رادار سیاره‌ای بود.
Credit: NASA/JPL-Caltech
