خوابهراسی یا سومنوفوبیا چیست؟

اختلالات خواب ممکن است باعث ایجاد اضطراب در هنگام خواب شوند. برای مثال، اگر دچار بیخوابی هستید، ممکن است در طول روز نگران خوابیدن در شب باشید. تجربه مکرر کابوس یا اتفاقاتی مانند آن نیز به نگرانیهای مربوط به خواب دامن میزنند. خوابهراسی یا سومنوفوبیا یکی از اختلالات خواب است که مانند همه فوبیاها که بر زندگی روزمره، فعالیتهای معمول و احوالات کلی شما تأثیر میگذارد. در این مطلب، به بررسی علل خوابهراسی یا سومنوفوبیا و درمانهای مؤثر برای آن میپردازیم.
خوابهراسی یا سومنوفوبیا چیست؟
علائم سومنوفوبیا
علل خوابهراسی یا سومنوفوبیا چیست؟
چه کسانی به خوابهراسی مبتلا میشوند؟
خوابهراسی چگونه تشخیص داده میشود؟
راههای درمان خوابهراسی یا سومنوفوبیا
خوابهراسی یا سومنوفوبیا چیست؟
خوابهراسی به ترس شدید از خواب گفته میشود. افراد مبتلا به خوابهراسی یا سومنوفوبیا ممکن است در طول روز در مورد اینکه چگونه میتوانند در شب بخوابند نگران یا دچار وسواس باشند. آنها ممکن است از اتفاقاتی مانند کابوس دیدن یا راه رفتن در خواب که هنگام به خواب رفتنشان رخ میدهند، بترسند.
Somniphobia یک نوع فوبیای خاص است. فوبیاهای خاص به ترسهای شدید مربوط به اشیا، موقعیتها یا حیوانات خاص گفته میشوند. بیشتر افراد مبتلا به فوبیای خاص میدانند که اضطرابی که احساس میکنند در مقایسه با خطر واقعی که باید نگران آن باشند، بسیار شدیدتر است. بااینحال، ممکن است در کنترل و مدیریت علائم اضطراب خود با مشکلاتی مواجه باشند.
نکتهی مهمی که باید در مورد خوابهراسی یا سومنوفوبیا به آن توجه داشته باشید، تفاوت این اختلال با اضطراب خواب است. خوابهراسی و اضطراب خواب هر دو به نگرانی در مورد به خواب رفتن مربوط میشوند. با وجود این، افراد مبتلا به اضطراب خواب ممکن است احساس اضطراب کنند زیرا برای داشتن خواب کافی تلاش میکنند و موفق نمیشوند. در مقابل، افراد مبتلا به خوابهراسی اغلب ترس شدیدتری مانند نگرانی از اینکه موقع خواب اتفاق بدی برایشان بیفتد را تجربه میکنند.
علائم سومنوفوبیا
خواب خوب بخش مهمی از سلامتی است اما اگر خوابهراسی داشته باشید، حتی فکر کردن به خوابیدن نیز میتواند آزاردهنده باشد. در بسیاری از موارد، این فوبیا ممکن است کمتر ناشی از ترس از خود خواب باشد و بیشتر به ترس از آنچه ممکن است در هنگام خواب اتفاق بیفتد، مربوط شود.
خوابهراسی میتواند باعث ایجاد بسیاری از علائم روحی و جسمی دیگر شود. علائم خاص مربوط به سلامت روان که از خوابهراسی ناشی میشوند، به این ترتیب هستند:
- احساس ترس و اضطراب هنگام فکر کردن به خواب
- با نزدیک شدن به زمان خواب، دچار احساس پریشانی میشوید
- تا حد امکان از رفتن به رختخواب خودداری میکنید
- داشتن حملات پانیک وقتی زمان خواب فرا میرسد
- در تمرکز بر چیزهایی به غیر از نگرانی و ترس مربوط به خواب مشکل دارید
- تحریکپذیری یا نوسانات خلقی
- چیزها را به راحتی به خاطر نمیآورید
علائم فیزیکی خوابهراسی نیز اغلب عبارتاند از:
- حالت تهوع یا سایر مشکلات معده مربوط به اضطراب مداوم در زمان خواب
- احساس سفت شدن قفسه سینه و افزایش ضربان قلب هنگام فکر کردن به خواب
- عرق کردن، لرز، و نفس نفس زدن بیش از حد یا سایر مشکلات تنفسی زمانی که به خواب فکر میکنید
- در کودکان، گریه کردن، چسبیدن به والدین و انجام دادن کارهای دیگری برای مقاومت در برابر خوابیدن
اجتناب کامل از خواب امکانپذیر نیست. اگر مدتی است که به خوابهراسی مبتلا شدهاید، احتمالاً بیشتر شبها خواب مناسبی ندارد. حتی ممکن است بعد از اینکه از خواب میپرید، برای دوباره خوابیدن مشکل داشته باشید.
سایر نشانههای خوابهراسی به تکنیکهای مقابلهای مربوط میشوند. برخی از مردم ترجیح میدهند برای حواسپرتی خود، چراغها یا تلویزیون را روشن کنند یا اینکه صدای موسیقی را بالا ببرند. برخی دیگر ممکن است برای کاهش احساس ترس از خواب به موادی از جمله الکل روی آورند.
علل خوابهراسی یا سومنوفوبیا چیست؟
کارشناسان هنوز در مورد علت دقیق خوابهراسی مطمئن نیستند اما معتقدند که برخی از اختلالات خواب میتوانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله این اختلالات عبارتاند از:
- فلج خواب (Sleep paralysis): این اختلال خواب زمانی اتفاق میفتد که از حالت خواب REM بیدار میشوید و ماهیچههایتان فلج میشوند و حرکت را سخت میکند. ممکن است در این حالت توهمات کابوس مانندی را تجربه کنید که میتوانند فلج خواب را بسیار ترسناک کنند، به خصوص اگر این اتفاق برای شما بیشتر مواقع رخ میدهد.
- اختلال کابوس: این نوع اختلال خواب باعث کابوسهای مکرر و واضحی میشود که اغلب در طول روز باعث ناراحتی شما میشوند. ممکن است در طول روز و انجام کارهای روزمره، متوجه شوید که به صحنههایی از این کابوسها فکر میکنید، از اتفاقی که در خوابتان افتاده میترسید یا نگران دیدن کابوسهای بیشتر باشید.
اگر یکی از این اختلالات خواب را دارید، ممکن است در نهایت از خوابیدن وحشت کنید زیرا نمیخواهید دچار علائم ناراحتکننده آنها شوید.
تجربه تروما یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) که هر دو میتوانند به کابوسهای شبانه کمک کنند نیز میتواند باعث ترس از خواب شود.
همچنین ممکن است از چیزهایی که ممکن است در هنگام خواب اتفاق بیفتد مانند سرقت، آتش سوزی یا بلایای دیگر بترسید. خوابهراسی با ترس از مردن نیز مرتبط است. نگرانی در مورد مردن در خواب ممکن است در نهایت منجر به ترس از به خواب رفتن شود.
علاوهبراین، امکان ایجاد خوابهراسی بدون دلیل مشخص وجود دارد. فوبیا اغلب در دوران کودکی ایجاد می شود. بنابراین، ممکن است دقیقاً به یاد نداشته باشید که ترس شما از چه زمانی شروع شده است یا چرا دچار خوابهراسی میشوید.
چه کسانی به خوابهراسی مبتلا میشوند؟
مهمترین عامل خطر خوابهراسی داشتن سابقه پاراسومنیا یا خوابپریشی است. پاراسومنیا به مشکلات مزمن مرتبط با خواب مانند کابوس دیدن یا فلج خواب گفته میشود. افرادی که پاراسومنیا دارند ممکن است در مورد خوابیدن احساس اضطراب کنند. آنها این نگرانی را دارند زیرا میترسند دوباره مشکلات خواب را تجربه کنند.
سایر اختلالات خواب مانند بیخوابی نیز خطر ابتلا به سومنوفوبیا را افزایش میدهند. اگر این اختلالات را داشته باشید، احتمال ابتلای شما به خوابهراسی بیشتر میشود:
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
- داشتن سابقه اصابت ضربهای به شما در شب
- نارکولپسی یا حملهخواب
- اختلال هراس
- سندرم پای بیقرار (RLS)
- آپنه خواب
خوابهراسی چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر فکر می کنید که خوابهراسی دارید، بهتر است با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. او میتواند مشکل شما را به طور دقیق تشخیص دهد و به شما برای درمان سومنوفوبیا کمک کند.
معمولاً برای تشخیص خوابهراسی یا سایر فوبیاها به روند زندگی شما توجه میکنند. اگر ترس و اضطراب باعث ناراحتی و مشکل در زندگی روزمره شما شود، دچار فوبیا شدهاید.
اگر ترس از خواب داشته باشید، ممکن است به خوابهراسی مبتلا شده باشید. در این صورت، خوابهراسی برای شما چنین مشکلاتی را در پی دارد:
- بر کیفیت خواب شما تاثیر میگذارد
- بر سلامت جسمی یا روانی شما تأثیر منفی میگذارد
- باعث اضطراب و پریشانی مداوم مرتبط با خواب در شما میشود
- باعث ایجاد مشکلاتی در محل کار، مدرسه یا زندگی شخصی شما میشود
- بیش از شش ماه طول میکشد
- باعث میشود تا حد امکان خواب را به تعویق بیندازید یا از خوابیدن پرهیز کنید.
راههای درمان خوابهراسی یا سومنوفوبیا
همه فوبیاها نیاز به درمان ندارند. در برخی موارد، اجتناب از چیزی که از آن میترسید نسبتاً آسان است اما در مورد خوابهراسی قضیه کمی متفاوت است. کمخوابی یا بیخوابی ممکن است عواقب جدی برای سلامت جسمی و روانی شما داشته باشد. به همین دلیل است که درمان به طور کلی برای هر شرایطی که شما را از داشتن خواب آرام باز میدارد، از جمله سومنوفوبیا توصیه میشود.
درمان این اختلال خواب ممکن است به علت زمینهای خوابهراسی بستگی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر شما یک اختلال خواب دارید، پرداختن به آن مشکل و درمان آن ممکن است خوابهراسی شما را برطرف کند. بااینحال، در بیشتر موارد، مواجهه درمانی مؤثرترین گزینهی درمانی است.
درمان از طریق مواجهه
در مواجهه درمانی یا Exposure therapy، یک رواندرمانگر به شما کمک خواهد کرد تا به تدریج خود را در معرض ترس خود قرار دهید و در عین حال بر راههایی برای کاهش ترس و اضطراب خود تمرکز کنید.
برای درمان خوابهراسی، مواجهه درمانی ممکن است شامل گفتگو در مورد این ترس، استفاده از تکنیکهای آرامسازی و پس از آن، تصور اینکه خواب خوب شبانه چگونه میتواند باشد، شود.
در مرحلهی بعد، ممکن است این درمان شامل مشاهده تصاویر افرادی در خواب باشد که به نظر میرسد به راحتی در حال استراحت هستند. سپس، وقتی بر این نشانهها مسلط شدید، ممکن است تشویق شوید که چرتهای کوتاهی همراه با شریک زندگی، والدین یا دوست مورد اعتمادی که در خانه شما حضور دارد، داشته باشید. این کار به شما کمک میکند تا این باور را در خود تقویت کنید که میتوانید با خیال راحت از خواب بیدار شوید.
یکی دیگر از گزینههای درمان از طریق مواجهه، خوابیدن در آزمایشگاه خواب یا همراه با یک متخصص پزشکی است که در حین خواب شما بیدار میماند.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT نیز ممکن است به درمان خوابهراسی کمک کند. این روش درمانی به شما کمک میکند ترسهای مربوط به خواب خود را شناسایی کرده و برای مقابله با آنها تلاش کنید. در این روش درمانی، شما یاد خواهید گرفت که وقتی افکار مختلف مربوط به ترس از خواب به سراغتان میآیند، آنها را به چالش بکشید و اصلاح کنید تا باعث ناراحتی کمتر شما شوند. این افکار ممکن است مربوط به خود خواب یا ترس خاصی باشد که باعث اضطراب هنگام خواب میشوند.
یکی از روشهای درمانی که ممکن است رواندرمانگر شما توصیه کند، محدود کردن خواب است. این روش درمانی شامل رفتن به رختخواب و بیدار شدن در زمانهای خاص میشود، صرفنظر از اینکه واقعاً چقدر خوابیده باشید. این کار به بدن شما کمک میکند تا الگوهای خواب بهتری ایجاد کند و در صورت ترکیب با CBT میتواند برای درمان خوابهراسی مفید باشد.
درمان با دارو
با اینکه هیچ دارویی وجود ندارد که به طور خاص فوبیاهایی مانند خوابهراسی را درمان کند، برخی داروهای خاص میتوانند علائم ترس و اضطراب شما را کاهش دهند و ممکن است در صورت استفاده همراه با سایر روشهای درمانی مفید باشند.
ممکن است روانپزشک برای شما داروهای مسدودکننده بتا یا بنزودیازپینها را برای استفاده کوتاهمدت یا گاهبهگاه تجویز کند. مسدودکنندههای بتا یا بتا بلاکرها به کاهش علائم فیزیکی اضطراب کمک میکنند. به عنوان مثال، آنها میتوانند ضربان قلب و فشار خون شما را کنترل کنند. بنزودیازپینها نیز نوعی داروهای آرامبخش هستند که میتوانند به رفع علائم اضطراب کمک کنند. ممکن است این داروها اعتیادآور باشند. بنابراین، قرار نیست برای مدت طولانی از آنها استفاده شود.
علاوهبراین، ممکن است روانپزشک یک کمک خواب کوتاهمدت را برای کمک به خواب بهتر و در عین حال رفع فوبیا و درمان آن توصیه کند.
کلام آخر
خوابهراسی، ترس شدید از خوابیدن است و میتواند مانع از خوابیدن شما به اندازهی خواب مورد نیاز بدن برای سلامتیتان شود. اگر دچار خوابهراسی یا سومنوفوبیا باشید، احتمالاً مشکلات مربوط به سلامت جسمانی ناشی از کمبود خواب را همراه با اضطراب و پریشانی، تجربه میکنید.
در صورتی که فکر میکنید ممکن است به این اختلال خواب مبتلا باشید، با ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی یا پزشک خود در مورد این مسئله صحبت کنید. آنها میتوانند شما را به یک متخصص سلامت روان با تجربه در تشخیص و درمان این نوع فوبیا معرفی کنند.
منابع: healthline , my.clevelandclinic