هزینه‌ی سفرهای فضایی پیش و پس از اسپیس‌ایکس
با تلاش شرکت‌های خصوصی و تمهیدات دولتی، پرواز فضایی هر روز توسعه‌ی بیشتری می‌یابد و فضا دردسترس‌تر از همیشه می‌شود؛ اما تا کنون سفرهای فضایی چقدر ارزان‌تر از قبل شده‌اند؟
هزینه‌ی پرواز فضایی قبل و بعد از اسپیس‌ایکس
در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱، موشک فالکون ۹ اسپیس‌ایکس یک کپسول باری را برای تحویل تجهیزات و هدایای کریسمس به فضانوردان، به سوی ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب کرد. تنها هشت دقیقه پس از برخاست، بوستر مرحله‌ی اولی موشک به زمین بازگشت و بر روی یکی از کشتی‌های بدون سرنشین اسپیس‌ایکس در اقیانوس اطلس فرود آمد تا صدمین فرود موفقیت‌آمیز این شرکت را رقم بزند.
«اسپیس‌ایکس» (SpaceX) مانند دیگر شرکت‌ها از جمله «بلو اوریجین» (Blue Origin) جف بزوس و «بال ایرواسپیس» (Ball Aerospace) در حال طراحی و ساخت فضاپیماهای نوآورانه‌ای است که با متداول‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن تحویل بارهای فضایی، اجرای آن را سرعت می‌بخشد.
هزینه‌ی پرتاب یک موشک باری به فضا چقدر است و این هزینه در طول سال‌ها چه تغییری کرده است؟ در نمودار زیر، بر اساس داده‌های مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، نگاهی به هزینه‌ی پرتاب فضایی هر کیلوگرم بار از سال ۱۹۶۰ تا کنون در سراسر جهان شده است.
رقابت فضایی
قرن بیستم با رقابت میان دو دشمن جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا برای دستیابی به توانمندی‌های برتر پرواز فضایی برجسته شد. این مسابقه‌ی فضایی منجر به پیشرفت‌های فناورانه‌ی بزرگی شد اما هزینه‌ی زیادی هم داشت. برای نمونه در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی، ناسا ۲۸ میلیارد دلار برای فرود فضانوردان روی ماه هزینه کرد که با درنظر گرفتن نرخ تورم، امروزه معادل ۲۸۸ میلیارد دلار است.
در دو دهه‌ی گذشته شرکت‌های استارت‌آپی فضایی نشان داده‌اند که می‌توانند با پیمانکاران قدرتمند هوافضا مانند «بوئینگ» (Boeing) و «لاکهید مارتین» (Lockheed Martin) رقابت کنند. برای نمونه امروزه پرتاب موشک اسپیس‌ایکس می‌تواند ۹۷ درصد ارزان‌تر از هزینه‌ی سفر فضاپیمای سایوز روسی در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی باشد.
اما کلید افزایش بهره‌وری هزینه چیست؟
تقویت‌کننده‌های موشک اسپیس‌ایکس معمولا در صورت مساعد بودن شرایط به زمین بازمی‌گردند تا بتوانند بازسازی شوند. این موضوع باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود و به شرکت کمک می‌کند قیمت‌های رقبا را کاهش دهد.
گردشگری فضایی
اگرچه رقابت، قیمت پروازهای باری را پایین آورده است، اما حمل‌ونقل فضایی انسان همچنان گران است. در طول ۶۰ سال گذشته، تقریبا ۶۰۰ نفر به فضا پرواز کرده‌اند و اکثریت آن‌ها فضانوردان دولتی بوده‌اند.
برای یک سفر زیرمداری با فضاپیمای ویرجین گلکتیک (Virgin Galactic) و فضاپیمای نیو شپرد شرکت بلو اوریجین، صندلی‌ها معمولا ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار دلار قیمت دارند. حتی پروازهای فراتر از آن به مدار واقعی زمین و در ارتفاعی خیلی بالاتر، بسیار گران‌تر هستند و بیش از ۵۰ میلیون دلار برای هر صندلی خریداری می‌شوند. هرچند انتظار می‌رود با افزایش پروازهای گردشگری و بهبود پرتابگرها، از این هزینه‌ها هم به‌طرزی چشمگیر کاسته شود.
آینده‌ی پرواز فضایی
«بنجی رید» (Benji Reed) مدیر اسپیس‌ایکس در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «ما می‌خواهیم زندگی را چندسیاره‌ای کنیم و این به معنای قرار دادن میلیون‌ها نفر در فضاست.»
این موضوع ممکن است هنوز هم برای بیشتر مردم دشوار به‌نظر برسد اما با توجه به کاهش هزینه‌ی پروازهای فضایی در دو دهه‌ی گذشته، شاید در آینده‌ی نزدیک، سفر به فضا دیگر یک محدودیت نباشد.
عکس کاور: پرتاب موشک فالکون ۹ اسپیس‌ایکس
Credit: Joe Skipper/Reuters, FILE
منبع: Visual Capitalist
