آیا اجرام آسمانی بر زندگی ما در زمین تاثیر میگذارند؟
از هزاران سال پیش تا کنون برخی از مردم با بررسی اجرام و رویدادهای آسمانی تلاش میکنند تا از رمز و رازهای سرنوشت، شخصیت و اتفاقات زندگیشان مطلع شوند. دانشی که در قرن‌های گذشته اهمیت فراوانی داشت و حتی نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مردم و حتی مسئولان ایفا می‌کرد.
اما به مرور و با افزایش شناخت بشر از عالم و پیشرفت علمْ اختربینی جایگاه خود را تا حد زیادی از دست داد. امروز و بر اساس تحقیقات علمی می‌دانیم که جایگاه اجرام آسمانی در زمان تولد ما نقشی در سرنوشت‌مان ندارد. می‌دانیم که مریخ، سیاره سرخ منظومه شمسی، ارتباطی به جنگ و خون‌ریزی ندارد و رنگ مایل به سرخ مریخ به دلیل وجود اکسید آهن در خاک و سنگ سطح این سیاره است. خلاصه آن که امروزه اختربینی در دسته موضوعات شبه علم قرار می‌گیرد. ادعاها و باورهایی که به عنوان علم و حتی گاهی با استفاده از مفاهیم و عبارات علمی ارائه می‌شوند، ولی روند کار در آن‌ها به هیچ عنوان بر پایه روش علمی نیست.
اختربینان معتقدند موقعیت اجرام آسمانی بر سرنوشت و زندگی افراد تاثیرگذارند. سال‌هاست می‌دانیم که هیچ مدرک علمی مبنی بر درستی این ادعا وجود ندارد.
با این حال و بر خلاف تمام پژوهش‌های علمی هنوز افراد زیادی در کشورهای مختلف به اختربینی و تاثیر اجرام آسمانی بر سرنوشت‌شان باور دارند. اما واقعیت این است که تاثیر اجرام آسمانی بر زمین تنها به نیروی گرانش و الکترومغناطیس محدود می‌شود. نیروهایی که به دلیل فاصله زیاد سیارات و ستاره‌ها از زمین به شدت ضیعف هستند و اغلب می‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
اما این تمام ماجرا نیست و برخی از فرآیندهایی که در زمین مشاهده می‌کنیم به طور مستقیم به اجرام آسمانی مربوطند. جزر و مد مثالی مهم در این زمینه است که بر اثر نیروی گرانش ماه بر زمین ایجاد می‌شود. بالا و پایین رفتن سطح آب دریاها و اقیانوس‌ها بر اثر نیروی گرانش ماه در فعالیت‌هایی همچون کشتیرانی و ماهیگیری تاثیرگذار است و بسیاری از افرادی که در ساحل دریاها یا اقیانوس‌ها زندگی میکنند با این چرخه طبیعی به خوبی آشنا هستند.
طرحی ساده از چگونگی وقوع جزر و مد در زمان ماه نو (ابتدای ماه قمری).
Credit: timeanddate.com
اما بر اساس برخی از نظریات تاثیر ماه، و در پی آن تاثیر جزر و مد بر زمین بسیار بیشتر از این حرف‌هاست. تا جایی که به گفته برخی از پژوهشگران شاید بدون وجود ماه حیات در زمین شکل نمی‌گرفت!
نظریه‌های مختلفی برای توضیح چگونگی شکل‌گیری حیات در زمین ارائه شده است که در بعضی از آن‌ها جزر و مد نقش مهمی ایفا می‌کند. بر اساس برخی از نظریه‌ها حوضچه‌های جزر و مدی در ساحل اقیانوس‌ها که در زمان مد کاملا به زیر آب می‌روند و در زمان پایین آمدن سطح آب مقداری آب در آن‌ها باقی می‌ماند محل شکل‌گیری سنگ‌بناهای اولیه حیات بوده است. چرخه جزر و مد باعث تغییر غلظت نمک در حوضچه‌های جزر و مدی می‌شده که بر اساس برخی از نظریات در فرآیندی در نهایت به شکل‌گیری اولین مولکول‌های DNA و RNA منجر شده است.
حدود چهار میلیارد سال پیش فاصله ماه از زمین حدود نصف فاصله کنونی آن بوده و از سوی دیگر زمین با سرعت بیشتری به دور خود می‌چرخیده است. بنابراین در آن زمان تاثیرات گرانشی ماه بر زمین بسیار بیشتر از اکنون بوده و جزر و مد با شدت بیشتری اتفاق می‌افتاده است.
پس از ماه که نزدیک‌ترین جرم آسمانی به زمین است باید به سراغ خورشید برویم؛ تنها ستاره منظومه شمسی که حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد. جدا از انرژی خورشید که بدون آن تصور زندگی در زمین غیرممکن است خورشید به شکل‌های دیگری نیز زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
فوران ماده و ذرات باردار از خورشید باعث تغییراتی در محیط منظومه شمسی می‌شود و به عبارتی آب و هوای فضایی را تغییر می‌دهد. این تغییرات به شکل‌های مختلف در زمین نیز قابل مشاهده است. به طور مثال برخورد ذرات باردار خورشیدی با اتم‌های جو زمین باعث به وجود آمدن شفق‌های قطبی می‌شود. اما تاثیر فعالیت‌های خورشید بر زمین همیشه به زیبایی شفق‌های قطبی نیست!
تصویر یک تلسکوپ خورشیدی از فوران مواد از جو خورشید. برای درک ابعاد این فوران اندازه آن را با تصویر زمین مقایسه کنید!
Credit: NASA/Goddard Space Flight Center
در سال ۱۸۵۹ و در زمان اوج فعالیت خورشید زمین با شدیدترین طوفان خورشیدی ثبت شده در تاریخ مواجه شد. این طوفان خورشیدی باعث اختلالات الکترومغناطیسی شدیدی شد و مشکلات مختلفی را ایجاد کرد. در جریان این طوفان خورشیدی شفق‌های قطبی که در شرایط عادی در عرض‌های جغرافیایی ۶۶ درجه به بالا دیده می‌شوند در منطاقی با عرض جغرافیایی ۲۰ درجه مانند کوبا رویت شدند. بر اساس گزارش‌ها شفق‌های قطبی در شمال شرق آمریکا به اندازهای پرنور بودند که مردم می‌توانستند تنها با نور شفق‌های قطبی به راحتی روزنامه بخوانند!
شدت اختلالات الکترومغناطیسی به اندازهای بود که تجهیزات مربوط به تلگراف خود به خود جرقه می‌زدند و حتی در بعضی موراد باعث آتش‌سوزی شدند.
رویدادی مشابه آن چه در سال ۱۸۵۹ رخ داد در شرایط فعلی تاثیرات به مراتب مهم‌تر و سهمگین‌تری را بر زندگی روزمره ما خواهد داشت. یک طوفان خورشیدی شدید می‌تواند اختلالاتی جدی در عملکرد ماهواره‌ها و سیستم‌های تامین برق ایجاد کند که زندگی ما تا حد زیادی به آن‌ها وابسته است. دانشمندان در تلاش‌اند تا با پیش‌بینی فعالیت‌های خورشید فرصت لازم برای انجام اقدامات پیشگیرانه در زمان بحران احتمالی را در اختیار مسئولان قرار دهند.
اجرام آسمانی آن‌طور که طالع‌بینان می‌گویند بر زندگی و سرنوشت ما تاثیر ندارند. اما همان‌طور که دیدیم همسایه‌های آسمانی سیاره‌مان گاهی می‌توانند زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار دهند. تلاش دانشمندان برای شناخت بهتر عالم و محیط اطراف زمین قطعا به حل معماها و بحران‌های احتمالی که ممکن است در آینده با آن‌ها مواجه شویم کمک زیادی خواهد کرد.
