پروانه‌ای در آسمان؛ تصویر تلسکوپ بسیار بزرگ از یک سحابی سیاره‌نما
هزاران سال پیش آرایش هندسی خاص ستاره‌ها در آسمان برای نیاکان ما یادآور برخی از نمادها و اشکال زمینی بود. آن‌ها برخی از ستاره‌ها را با خطوط فرضی به یکدیگر وصل کردند و مفهوم صورت‌های فلکی را پدید آوردند. مشابه این اتفاق در عصر تلسکوپ نیز رخ داد و رصدگران و عکاسان آسمان شب اجرام آسمانی مختلفی را رصد کردند که برخی از آن‌ها به‌صورت اتفاقی شباهت زیادی به موجودات زمینی داشتند. از سحابی قلب و سحابی سر اسب گرفته تا این سحابی سیاره‌نما که شکلی شبیه به پروانه دارد.
این ابر وسیع از گاز که شکل ظاهری آن یادآور شکل پروانه است در واقع یک سحابی سیاره‌نما با نام NGC 2899 است. سحابی‌های سیاره‌نما در آخرین مراحل زندگی ستاره‌ها شکل می‌گیرند. زمانی که سوخت ستاره رو به اتمام است و لایه‌های بیرونی ستاره به بیرون پرتاب می‌شود. این دسته از سحابی‌ها بر خلاف اسم‌شان هیچ ربطی به سیارات ندارند، اما برخی از آن‌ها در ابزارهای رصدی کوچک شبیه به قرص سیارات دیده می‌شوند.
دمای گازی که در اطراف ستاره پراکنده می‌شود بر اثر تابش شدید ستاره در طیف فرابنفش تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند و به حدود ده هزار درجه سلسیوس می‌رسد. اتفاقی که باعث تابش نور از گازهای اطراف ستاره می‌شود. گاز هیدروژن بر اثر این فرآیند به رنگ قرمز می‌درخشد. بخش‌های آبی رنگ تصویر نیز مربوط به تابش گاز اکسیژن است.
سحابی‌های سیاره‌نما حدود چند هزار سال در آسمان می‌درخشند و به مرور پراکنده و محو می‌شوند.
خورشید هم حدود پنج میلیارد سال بعد و در آخرین مراحل زندگی‌اش به سرنوشت مشابهی دچار خواهد شد.
سحابی سیاره‌نما NGC 2899 بین سه هزار تا ۶۵۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد و این دقیق‌ترین تصویری است که تا کنون از آن ثبت شده است.
اخترشناسان این عکس را با استفاده از ابزار FORS تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) ثبت کرده‌اند. این تلسکوپ در رصدخانه پارانال و در بیابان آتاکامای کشور شیلی قرار دارد.
یکی از تلسکوپ‌های آرایه تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) رصدخانه جنوبی اروپا (ESO).
(Credit: G. Hüdepohl (atacamaphoto.com
این عکس در جریان برنامه «جواهرات کیهانی رصدخانه جنوبی اروپا» ثبت شده است. هدف این پروژه ثبت تصاویر جذاب برای استفاده در برنامه‌های ترویجی و آموزشی است.
وقت رصد تلسکوپ‌های حرفه‌ای بسیار ارزشمند است و معمولا تنها برای انجام پژوهشی‌های علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این برنامه اما تنها از تلسکوپ‌هایی استفاده می‌شود که در یک بازه زمانی مشخص امکان انجام رصدهای علمی با آن‌ها وجود ندارد. هر چند که داده‌های جمع‌آوری شده در این برنامه ممکن است برای انجام پژوهش‌های علمی نیز مناسب باشند.
Cover Image Credit: ESO
منبع: ESO
