ISO در دوربین عکاسی چیست؟ (راهنمای کامل برای مبتدیان)
ISO یکی از ۳ ستون اصلی در عکاسی است. دو اصل و ستون مهم دیگر سرعت شاتر و اندازه دیافراگم هستند. ایزو تأثیر خیلی زیادی در تصاویر شما خواهد داشت. ولی مقدار و حساسیت ISO دوربین شما چه تأثیری در عکس نهایی دارد؟ در این مقاله به بررسی این مفهوم، معرفی آن و نحوه تأثیرگذاری آن در عکس‌ها خواهیم پرداخت. افرادی که در زمینه عکاسی مبتدی هستند در انتهای مقاله به‌خوبی با این مفهوم آشنا شده و در مورد استفاده صحیح و مناسب از آن برای ثبت بهترین تصاویر آماده می‌شوند.
ISO چیست؟
در ابتدا باید به معرفی ایزو بپردازیم. به زبان بسیار ساده، ISO یکی از تنظیمات دوربین است که باعث روشن و یا تاریک شدن عکس‌های شما می‌شود. با افزایش مقدار ایزو، تصاویر شما روشن‌تر می‌شوند. به همین خاطر، ایزو می‌تواند به شما کمک کند تا در محیط‌های کم‌نور و نسبتاً تاریک نیز عکاسی کنید و یا اینکه دست شما در انتخاب و تنظیم اندازه دیافگرام و سرعت شاتر بازتر باشد.
با این حال، افزایش ایزو خالی از ایراد نیست و عواقبی را به همراه دارد. عکس‌هایی که با مقدار ISO خیلی بالا گرفته شوند کیفیت چندان بالایی ندارند و به‌اصطلاح Noise زیادی داشته و ممکن است بلااستفاده باشند. بنابراین، روشن کردن یک عکس با استفاده از ISO می‌تواند اثرات جانبی هم به همراه داشته باشد و تنها زمانی باید از این ابزار برای روشن کردن تصاویر استفاده کنیم که این کار با استفاده از تغییر اندازه دیافراگم و یا سرعت شاتر امکان‌پذیر نیست. به عنوان مثال، اگر بالاتر بردن سرعت (که باعث افزایش روشنایی تصویر می‌شود) ممکن نباشد و باعث مات شدن تصویر می‌شود، چاره‌ای از بالاتر بردن ISO ندارید.
معنای ISO چیست؟
ISO در واقع مخفف کلمه‌ی International Organization for Standardization به معنای سازمان بین‌المللی استانداردسازی است. هرچند، ISO به کار رفته در دوربین‌ها مستقیماً به سازمانی اشاره نمی‌کند که استانداردهای مختلف برای محصولات و تکنولوژی‌های مختلف تعیین می‌کند. در واقع دو استاندارد به نام‌های ASA و DIN در عکاسی و فیلم‌برداری وجود داشتند که در سال ۱۹۷۴ با یکدیگر ترکیب شده و به عنوان ISO شناخته شدند. ISO در ابتدا تنها به حساسیت فیلم‌ها اشاره می‌کرد، ولی بعدها سازندگان دوربین‌های دیجیتال عکاسی نیز از این اصطلاح استفاده کردند. چراکه تقریباً با همان هدف، یعنی نگاه داشتن سطح روشنایی در عکس‌ها عمل می‌کند.
مقادیر متداول ISO
هر دوربینی طیف خاصی از مقادیر ISO را پشتیبانی می‌کند که گاهی به آنها سرعت ISO هم گفته می‌شود. بنابراین، شما تنها از مقادیر پشتیبانی شده توسط دوربین عکاسی خود می‌توانید استفاده کنید. متداول‌ترین مجموعه شامل موارد زیر می‌شود:
ISO 100 (ایزو پایین)
ISO 200
ISO 400
ISO 800
ISO 1600
ISO 3200
ISO 6400 (ایزو بالا)
انتخاب این ارقام و رابطه بین آنها بسیار ساده است. وقتی عدد ایزو ۲ برابر می‌شود، شما در واقع روشنایی تصویر را ۲ برابر می‌کنید؛ بنابراین، تصویری با ISO 400 دو برابر روشن‌تر از تصویری با ISO 200 است.
ایزو (ISO) پایه چیست؟
پایین‌ترین مقدار ISO دوربین‌های عکاسی به عنوان ایزو پایه شناخته می‌شود. این مقدار اهمیت بسیار بالایی دارد، چراکه این مقدار توانایی گرفتن عکس‌ها با بالاترین کیفیت در دوربین شما را مشخص می‌کند. در واقع، کمترین مقدار ISO به معنای کمترین مقدار Noise و ایرادات نور و رنگ در تصویر خواهد بود. بنابراین، هرچه این مقدار کمتر باشد، تصویر شما کیفیت بالاتری دارد. به همین خاطر است که ISO پایه بسیار با اهمیت است. ایزو پایه در بیشتر دوربین‌های DSLR قدیمی برابر با ۲۰۰ بود، ولی برخی دوربین‌های مدرن‌تر امروزی از ISO 100 هم پشتیبانی می‌کنند. در هرحال، یادتان باشد که تا جای ممکن از همین مقدار ایزو پایه استفاده کنید تا تصاویر شما بیشترین کیفیت را داشته باشند. هرچند، انجام این کار همیشه امکان‌پذیر نیست. به‌خصوص زمانی که نور محیط کافی نباشد، ناچار به بالابردن مقدار ISO دوربین خواهید بود.
نکته:
برخی دوربین‌ها مقادیر HI و LO اضافه در محدوده مقادیر ISO طبیعی خود دارند. یادتان باشد از این امکانات استفاده نکنید. چراکه این مقادیر واقعی نیستند و تنها شبیه سازی کرده و باعث افت کیفیت تصاویر شما می‌شوند.
مشاهده Noise در مقادیر کم و زیاد ISO
همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، با بیشتر شدن مقدار ISO، از کیفیت عکس شما کاسته شده و به Noise موجود در تصویر نیز افزوده می‌شود. تصاویر زیر در شرایط مشابه و با ISOهای مختلف گرفته شده است. با کمی دقت، به وضوح متوجه تفاوت در کیفیت آنها خواهید شد. به حجم Noiseه و لکه‌های ایجاد شده در عکس دقت کنید.
تفاوت کاملاً واضح و مشخص است: عکسی که با ISO 3200 گرفته شده بود Noise خیلی بیشتری نسبت به ISO 200 دارد. در عکس سمت چپ سعی شده تا نوردهی لازم را از طریق افزایش سرعت شاتر تهیه کنیم. به این خاطر است که تا جای ممکن باید از افزایش مقدار ISO اجتناب کنید.
چطور مقدار ISO را تغییر دهیم؟
نحوه تغییر مقدار ISO بستگی به دوربین عکاسی دیجیتال شما دارد. ولی به‌صورت کلی، چند روش معمول برای انجام این کار وجود دارد:
- برای شروع، یکی از حالت‌های دوربین که به شما اجازه تنظیم دستی ISO می‌دهد را انتخاب کنید. بنابراین باید یکی از حالت‌های Manual، Shutter Priority، Aperture Priority و یا Program را انتخاب کنید. توصیه ما این است که یا از حالت Manual و یا اولویت دیافراگم (Aperture Priority) استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله معرفی کامل حالت‌های دوربین عکاسی را مطالعه کنید.
- در دوربین‌های DSLR سطح مبتدی و یا دوربین‌های بدون آینه، احتمالاً باید منوی دوربین (شاید هم بخش منو سریع) را باز کرده و در آنجا ISO را پیدا کنید. سپس مقدار موردنظر خود را وارد کرده و یا اینکه تنظیم آن را در حالت خودکار قرار دهید.
- در دوربین‌های حرفه‌ای‌تر، احتمالاً یک دکمه خاص برای تنظیم ISO اختصاص پیدا کرده است. با فشردن و یا چرخاندن این دکمه شما می‌توانید میزان ISO دوربین عکاسی خود را تنظیم کنید. اگر دکمه‌ای تحت عنوان ISO در دوربین نمی‌بینید، این احتمال وجود دارد که دوربین به شما اجازه دهد یک دکمه را خودتان به این کار اختصاص داده و تنظیم کنید.
- برخی دوربین‌های پیشرفته‌تر هم ممکن است یک دکمه اختصاصی برای ISO داشته باشند که با چرخاندن آن بتوانید مقادیر مختلف را انتخاب و تنظیم کنید.
با این حال، اگر از مکانیسم و روش تنظیم ISO در دوربین خود مطمئن نیستید، بهترین کار رجوع به دفترچه راهنما است. درهرحال، توصیه می‌کنیم روش تنظیم ISO را به‌خوبی یاد گرفته و به آن مسلط باشید. گاهی اوقات احتیاج پیدا می‌کنید تا این مقدار را سریع و به دفعات تغییر دهید. به خصوص در مواقعی که قصد دارید در محیطی کم‌نور بدون استفاده از فلش عکاسی کنید. بنابراین آشنایی بیشتر با تنظیم آن می‌تواند کمک زیادی به شم کن.
از کدام درجه ISO دوربین عکاسی استفاده کنیم؟
خیلی از عکاس‌ها مفاهیم پایه ISO را به‌خوبی درک کرده و می‌کنند، ولی در زمان انتخاب و عکاسی، همچنان نمی‌دانند که کدام مقدار را باید برای ISO دوربین‌های خود انتخاب کنند. در عمل، دلیلی خاصی برای ارائه طیف وسیعی از مقادیر ISO در دوربین‌های عکاسی وجود دارد. هرکدام از این مقادیر برای شرایط محیطی خاصی کاربرد بهتری درند. در ادامه قصد دارید برخی از متداول‌ترین سناریوها برای تنظیم ISO را مطرح کرده و توضیح دهیم.
چه زمانی از ایزو (ISO) پایین استفاده کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، همیشه باید سعی کنید تا از کمترین مقدار ISO دوربین خود (ایزو پایه) استفاده کنید. این مقدار احتمالی ISO 100 و یا ISO 200 است. اگر نور محیط زیاد و کافی است، هیچ مشکلی برای انجام این کار نخواهید داشت و با کمترین اندازه ایزو، می‌توانید بهترین کیفیت عکس را ثبت کنید که کمترین Noise را هم داشته باشد.
حتی محیط‌های تاریک و کم‌نور هم شاید بتوانید از ایزو پایین استفاده کنید. برای مثال، اگر دوربین شما روی یک سه‌پایه قرار دارد و یا اینکه آن را روی یک میز گذاشته باشید، می‌توانید همچنان از ایزو پایین استفاده کرده ولی در عوض سرعت شاتر را کاهش داده و از شاتر طولانی استفاده کنید. این کار باعث می‌شود دوربین نور بیشتری جمع کرده و عکس شما روشن‌تر شود. از آنجایی که دوربین روی سه‌پایه قرار دارد، تهدید اصلی عکس‌های با سرعت شاتر طولانی (لرزش و محو شدن تصویر) هم متوجه شما نخواهد بود. ولی یادتان باشد، زمانی از شاتر طولانی استفاده می‌کنید، هر چیزی که در تصویر حرکت کند ممکن است شبیه به یک شَبَه به نظر برسد!
البته در عکس بالا کمی چاشنی شوخی هم به عکس اضافه کرده‌ایم. در این عکس قصد داشتیم تا نوردهی طولانی را آزمایش کنیم. بنابراین ایزو را روی کمترین میزان قرار دادیم تا جزئیات دست‌نخورده باقی بمانند. در عوض، سرعت شاتر را طولانی‌تر کرده و مقدار ۵ ثانیه را برای آن انتخاب کردیم. سوژه عکس در این ۵ ثانیه ثابت بود، ولی یکی از دوستان ما برای مدت کوتاهی از این ۵ ثانیه در کادر حاضر شد و نقش شبه را ایفا کرد! از آنجایی که او در تمام ۵ ثانیه در کادر نبود، تصویر او محو شده است.
چه زمانی از ایزو (ISO) بالا استفاده کنیم؟
اگرچه استفاده از ایزو پایین ایدئال است، ولی موارد زیادی هم وجود دارد که در آن باید از ایزو (ISO) بالا استفاده کنید تا در همان وهله اول بتوانید عکس‌های خوبی را ثبت کنید. این کار دلیل ساده‌ای دارد، آن هم اینکه برای استفاده از ایزو پایین، باید در عوض سرعت شاتر را طولانی‌تر کنیم تا نوردهی عکس مناسب باشد. استفاده از سرعت شاتر طولانی برای عکاسی از اجسام متحرک امکان‌پذیر نیست و با پدیده Motion Blur مواجه می‌شویم. یعنی سوژه‌های متحرک به‌صورت محو در عکس می‌افتند (مانند عکس قبلی). دو حالت ایجاد می‌شود: یا عکسی شفاف و بدون Noise ولی با محوشدگی سوژه در ایزو پایین می‌گیریم. یا سوژه عکس ما واضح است، ولی عکس Noise بیشتری دارد. بنابراین، باید تعادل مناسبی بین ISO و سرعت شاتر انتخاب کنیم تا نوردهی عکس مناسب باشد و در عین حال دچار Motion Blur هم نشویم. در این شرایط ناچار هستیم تا مقدار ایزو را افزایش دهیم.
این عکس را با سرعت ۲۰۰۰/۱م ثانیه و با ایزو ۸۰۰ گرفته‌ایم. در اینجا نیاز داشتیم تا با کسر ۲۰۰۰/۱م ثانیه عکس بگیریم تا حرکت پرنده در آسمان را کاملاً و بدون لرزش ثبت کنیم. در این شرایط اگر می‌خواستیم از ایزو ۱۰۰ استفاده کنیم چه اتفاقی می‌افتاد؟ در این حالت باید از سرعت شاتر ۲۵۰/۱م (یک دوست و پنجاهم) ثانیه استفاده می‌کردیم تا تصویری روشن داشته باشیم. در این حالت، لرزش و محوشدگی بسیار زیادی در عکس ایجاد می‌شد، چراکه پرنده‌های با سرعت زیادی حرکت می‌کردند و مسیر حرکت آنها در کل عکس محو می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، عکس ما نابود می‌شد!
در مجموع اینکه، باید ایزو عکس را افزایش می‌دادیم تا نور کافی برای ثبت عکسی واضح و زیبا با سرعت شاتر سریع داشته باشیم. در شرایط مشابه، اگر قصد داشته باشیم در داخل فضای خانه و بدون فلش عکاسی کنیم، باز هم بهتر است مقدار ایزو را افزایش دهید تا عکس نور کافی داشته باشد و در عین حال از لرزش‌های اضافی ناشی از کاهش سرعت شاتر هم جلوگیری شود. به همین منوال، عکاسی از سوژه‌های خیلی سریع هم بدون بالا بردن سرعت شاتر چندان ممکن نیست. چراکه با افزایش سرعت شاتر (برای عکاسی از سوژه‌های سریع)، نور کافی وارد لنز نمی‌شود و باید این مشکل را با افزایش ایزو حل کنیم.
در بیشتر دوربین‌های عکاسی حالت Auto ISO هم وجود دارد که مقدار ایزو را به‌صورت خودکار و در تناسب با سایر متغیرها (سرعت شاتر و اندازه دیافراگم) تنظیم می‌کند. این حالت معمولاً در محیط‌های کم‌نور به‌خوبی کار می‌کند. جذاب‌ترین بخش این ویژگی دوربین‌ها این است که به شما اجازه می‌دهد حداکثر ایزو مورد نظر خود را وارد کنید. بنابراین، اگر می‌خواهیم میزان Noise تصویر را محدود کنید، بهتر است سقف معقولی برای ایزو قرار دهید. به نظر ما ISO 800 الی ISO 1600 می‌تواند انتخابی مناسب باشد. نقطه‌ضعف این حالت زمانی است که در محیط کم‌نور عکاسی کنید و اگر این مقدار ایزو برای روشنایی تصویر کافی نباشد، دوربین سرعت شاتر را کاهش می‌دهد و در نتیجه ممکن است لرزش و محوشدگی در عکس شما بیشتر شود. بنابراین، شاید بهتر باشد در انتخاب سقف ایزو خیلی سخت‌گیرانه عمل نکنید. مقدار ISO 3200 هم و حتی بالاتر هم در برخی شرایط برای عکاسی لازم خواهند بود.
به حداقل رساندن نویز و حداکثر کردن کیفیت عکس
بعضی عکاس‌ها تصور می‌کنند تنها راه گرفتن عکس‌های بسیار با کیفیت این است که همیشه از ایزو پایه استفاده کنند. ولی این تصور اشتباه است. همان‌طور که در مثال بالا مشخص شد، گاهی اوقات شما چاره‌ی جز بالاتر بردن مقدار ISO دوربین خود ندارید.
شما تنها زمانی باید از ایزو پایه استفاده کنید که نور کافی در محیط وجود داشته باشد. هرگز تلاش نکنید که در محیط‌های تاریک هم به هر نحوی که شده با ایزو ۱۰۰ یا ۲۰۰ عکاسی کنید. از سوی دیگر، اگر با سرعت شاتر سریع استفاده می‌کنید تا حرکت سوژه‌های سریع را ثبت کنید، باز هم ناچار هستید ایزو را افزایش دهید تا نوردهی عکس مناسب باشد. به صورت یک قانون کلی، در نظر داشته باشید که برای تنظیم نوردهی عکس، یا باید از ISO استفاده کنید و یا اینکه سرعت شاتر را تغییر دهید. تنظیم این دو متغیر در ارتباط با یکدیگر است و خیلی از اوقات باید یکی را تا حدی قربانی مورد دیگر کنید. در راستای بحث قبل، در نظر داشته باشید که در برخی از سبک‌های خاص عکاسی ورزشی هم ممکن است نیاز باشد از ایزو بالاتر استفاده کنید.
برای بالاتر بردن کیفیت عکس‌ها و حداکثر کردن آن، چهار مرحله‌ی زیر را در نظر داشته باشید:
- تنظیمات اندازه دیافراگم را به‌نوعی انتخاب کنید که بتوانید عمق مناسبی به عکس بدهید.
- ایزو دوربین را روی مقدار ایزو پایه (معمولاً ۱۰۰ یا ۲۰۰) قرار دهید و سرعت شاتر را نیز به نحوی تنظیم کنید که نوردهی عکس مناسب باشد. انتخاب حالت اتوماتیک برای سرعت شاتر هم می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
- اگر سوژه عکس شما محو شده و عکس لرزیده است، مقدار ایزو را به‌تدریج افزایش دهید، تا جایی که عکس دیگر محو شده و لرزیده نباشد.
- اگر احساس می‌کنید که اندازه ISO خیلی بالا رفته است، شما می‌توانید سراغ دیافراگم رفته و اندازه بزرگ‌تری را برای آن انتخاب کنید. همان‌طور که می‌دانید، با بزرگ‌تر شدن دریچه‌ی دیافراگم، نور بیشتری وارد لنز شده و نوردهی عکس شما بهتر می‌شود. از این روش هم می‌توانید برای مدیریت بهتر اندازه‌ی ISO استفاده کنید و از خیلی بالارفتن آن اجتناب کنید. ولی در نظر داشته باشید، این کار ممکن است به قیمت از بین رفتن بخشی از عمق تصویر شما تمام شود.
همان‌طور که گفته شد، سرعت شاتر، اندازه دیافراگم و ISO سه ضلع اصلی مثلت عکاسی هستند. به‌عنوان یک عکاس، شما باید سعی کنید تعادل مناسبی بین این ۳ عنصر ایجاد کنید. در شرایط کاملاً ایدئال، تمام موارد را می‌توانید در کنار یکدیگر به‌خوبی حفظ کنید. ولی هر میزان که شرایط خاص‌تر شود، ممکن است احتیاج داشته باشید که تنظیمات را مورد بازنگری قرار داده و تعادل را به نحو دلخواه خودتان برقرار کنید.
اگر موارد بالا را رعایت کنید، به‌راحتی می‌توانید کیفیت عکس‌های خود را به حداکثر برسانید و تعادل مناسبی بین Noise، Motion Blur و عمق تصویر به دست بیاورید.
پاسخ به سؤالات متداول در مورد ISO دوربین عکاسی
رمز و رازها و سؤالات متداول زیادی پیرامون مبحث ISO وجود دارد. در این بخش قصد داریم برخی از متداول‌ترین این سؤالات را به شما پاسخ دهیم.
آیا ISO همان حساسیت سنسور است؟
این مورد یکی از متداول‌ترین سؤالات و تصورات در مورد ایزو است. در خیلی از مقالات منتشر شده در اینترنت به این موضوع روبه‌رو خواهید شد که ایزو همان حساسیت سنسور است. اگرچه این موضوع می‌تواند به شما کمک کنید که تصور کنید ایزو «شبیه» سنسور دوربین کار می‌کند، ولی این ادعا صحیح نیست و عملکرد ISO متفاوت است. سنسورهای دیجیتال تنها یک حساسیت دارند و آن هم ارتباطی با ISO ندارد. بهتر است بگوییم ISO نوعی نقشه است که به دوربین عکاسی دیجیتال شما می‌گوید که عکس شما چقدر روشن باید باشد.
آیا ISO بخشی از نوردهی عکس است؟
خیر. ایزو بخشی از نوردهی (Exposure) نیست. سرعت شاتر و اندازه دیافراگم به‌صورت فیزیکی به دوربین شما کمک می‌کنند تا نور بیشتری جذب کنند. ولی عملکرد ISO متفاوت است و به‌صورت فیزیکی کاری انجام نمی‌دهد. در عوض، ISO را می‌توان نوعی برنامه دانست که عکس ثبت شده را روشن‌تر می‌کند. به همین دلیل، عکاس‌ها ایزو را بخشی از نوردهی دوربین و عکس نمی‌دانند.
آیا افزایش ISO تصویر همان روشن کردن عکس‌ها با کامپیوتر است؟
این سؤال خیلی جالب است، ولی این مورد هم یکی دیگر از برداشت‌های اشتباه در مورد ایزو دوربین‌های عکاسی است. روشن کردن تصاویر در کامپیوتر از خیلی از جهات شبیه به بالا بردن ایزو است، چراکه میزان Noise تصویر را نیز افزایش می‌دهد. ولی تفاوت اصلی این دو روش در این است که افزایش ایزو در دوربین عکاسی همیشه می‌تواند منجر به عکس‌ها با کیفیت‌تری از بالا بردن روشنایی عکس با استفاده از کامپیوتر شود. به عبارت دیگر، به‌جای اینکه سعی کنید یک تصویر ثبت شده با ISO 800 را با برنامه‌های ویرایش عکس مثل لایت‌روم و یا فتوشاپ روشن کنید، بهتر است در صورت لزوم بهتر است از ISO 800 استفاده کنید.
تأثیر ISO روی عکس چیست؟
ایزو روشنایی عکس شما را افزایش و یا کاهش می‌دهد. ولی روی میزان Noise تصاویر و رنج دینامیک آنها نیز تأثیر می‌گذارد. در کمترین مقدار ایزو (یا همان ایزو پایه)، عکس شما کمترین میزان Noise و بیشترین دامنه دینامیک را دارد. بنابراین بیشترین انعطاف را در زمان ویرایش عکس خواهید داشت. با افزایش میزان ISO، سطوح Noise تصویر افزایش پیدا کرده و دامنه دینامیک عکس نیز طبعاً کاهش پیدا می‌کند.
بهترین ISO برای عکاسی در محیط‌های کم‌نور کدام است؟
وقتی قصد عکاسی در محیط کم نور داشته باشید، سرعت شاتر به‌صورت خودکار کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه عکس شما احتمالاً دچار لرزش و یا محوشدگی باشد. برای اجتناب از بروز ای مشکل، باید مقدار ایزو را افزایش دهید تا نوردهی عکس به تعادل برسد. میزان ایزو را باید بسته به‌اندازه دیافراگم و شرایط نوری محیط انتخاب کرده و افزایش دهید.
بهترین ISO دوربین برای عکاسی از طبیعت کدام است؟
زمانی که قصد عکاسی از مناظر طبیعی را داشته باشید، باید از ۳ پایه استفاده کرده و ایزو دوربین عکاسی خود را روی مقدار ISO پایه (که معمولاً ISO 100 است) تنظیم کنید.
منبع: photographylife.com
