معرفی یک فیلم؛ دیروز با یادی از بیتلز و میراث این گروه در سینما
فیلم دیروز ساخته‌ی دنی بویل با فیلمنامه‌ی ریچارد کرتیس در سینماهای جهان اکران شد. این فیلم جزو فیلم‌های مهم و کنجکاوی‌برانگیز اکران است. نه فقط به خاطر این که کارگردانش برنده‌ی اسکار بوده و نه به خاطر این که فیلمنامه‌نویس‌اش نامزد اسکار و نویسنده‌ی چند تا از بهترین کمدی-رمانتیک‌های سینماست، بیشتر به دلیل این که فیلمی با اشاراتی مستقیم دربارهی گروه موسیقی بیتلز است و برای دوستداران موسیقی هر داستانی که به بیتلز اشاره داشته باشد، قصه‌ای جذاب و هیجان‌انگیز خواهد بود.
به جز مستندهای زیادی که دربارهی گروه بیتلز ساخته شده است، خود اعضای گروه در پنج فیلم سینمایی حضور پیدا کرده‌اند و در ساختشان مشارکت داشته‌اند.
- «شب زنده‌داری» یا «بزن و بکوب» که ترجمه‌ی Hard’s day night است و ریچارد لستر سال ۱۹۶۴ آن را ساخت و مشهورترین‌شان است.
- «Help!» اسم یکی دیگر از قطعات گروه و فیلم کمدی ماجراجویانه‌ای بود که یک سال بعد از موفقیت «شب زنده‌داری» دوباره توسط ریچارد لستر ساخته شد.
- فیلم «تور جادویی اسرارآمیز» یک فیلم تلویزیونی کمدی سورئال بود که ایده‌اش را پل مک‌کارتنی داد و خود اعضای گروه فیلمنامه‌اش را نوشتند و کارگردانی‌اش کردند.
- انیمیشن «زیردریایی زرد» فانتزی موزیکال ساخته جورج دانینگ سال ۱۹۶۸ ساخته شد. صداپیشه‌های کاراکترهای بیتلز خود اعضای گروه بودند.
- و در نهایت «بگذار باشد» یا Let it be مستندی بود که خود گروه بیتلز در آن جلوی دوربین رفتند و مایکل لیندزی هاگ در سال ۱۹۷۰ آن را کارگردانی کرد.
همه‌ی این فیلم‌ها مورد توجه منتقدان قرار گرفتند و امتیازهای نسبتا بالایی از آن‌ها گرفته‌اند. به خاطر کیفیت واقعی فیلم‌هاست یا کاریزما و اهمیت گروه بیتلز که جلوی دوربین بیننده را مسحور می‌کنند؟ هر چه باشد این‌ها برای اهل سینما و موسیقی جواهرات دوست‌داشتنی هستند.
اما فیلم‌هایی هم در طول این سال‌ها ساخته شدند که تحت‌تاثیر گروه بیتلز بودند. در حقیقت بستر داستانی‌شان را قصه‌ی اعضای گروه یا ترانه‌هایشان مشخص می‌کرد. مشهورترین‌هایشان «می‌خواهم دستت را بگیرم» کمدی آمریکایی محصول ۱۹۷۸ به کارگردانی رابرت زمه‌کیس است که به اصطلاح بیتل‌مانیا می‌پردازد. به جوانانی که در دهه‌ی شصت و هفتاد به طرز شیفته‌واری موسیقی بیتلز و اعضای گروه را ستایش می‌کردند.
«من سام هستم» درام غمگین جسی نلسون با بازی درخشان شان پن داستان پدری است که ناتوانی ذهنی دارد اما می‌خواهد فرزندش را خودش بزرگ کند. مهم‌ترین ویژگی او این است که عاشق ترانه‌های بیتلز است.
فیلم «از این سو تا آن سوی دنیا» هم درام رمانتیک-موزیکال آمریکایی-انگلیسی به کارگردانی جولی تیمور است که داستانش با محوریت قصه ترانه‌های گروه بیتلز روایت می‌شود و اسم کاراکتر اصلی‌اش هم جود است. جود که مشخصا مخاطب را به یاد قطعه «هی جود» می‌اندازد.
و حالا نوبت به انگلیسی‌های مشهور یعنی دنی بویل و ریچارد کرتیس شده که سراغ بیتلز بروند.
پشت صحنه فیلم دیروز چه کسانی هستند؟
ریچارد کرتیس فیلمنامه‌نویس دست چپ و دنی بویل کارگردان دست راست سازندگان فیلم دیروز
فیلم از سمت ریچارد کرتیس کلید خورد. جک بارث ایده‌ی اولیه را به او پیشنهاد داد. کرتیس عاشق این ایده شد و تصمیم گرفت فیلمنامه‌ای براساس آن بنویسد. خب ریچارد کرتیس نویسنده تعدادی از بهترین کمدی-رمانتیک‌های سینماست که در بیشتر آن‌ها هم هیو گرنت، بازیگر مشهور انگلیسی جلوی دوربین رفته است. از «چهار عروسی و یک تشییع جنازه» بگیرید تا فیلم «در واقع عشق» (love actually) که برای اولی نامزد دریافت اسکار بهترین فیلمنامه هم شد.
البته کرتیس فقط در زمینه نوشتن کمدی-رمانتیک استاد نیست. او را با فیلم «اسب جنگی» درام درخشان استیون اسپیلبرگ هم می‌شود به یاد آورد. نکته مهم این است که تقریبا در همه‌ی فیلمنامه‌های ریچارد کرتیس موسیقی نقش مهم و کلیدی دارد. چه در کمدی-رمانتیک‌هایش که گاهی حتی به موزیکال نزدیک می‌شوند و چه در فیلمنامه‌های درامش. به نظر می‌رسد که خود کرتیس از علاقمندان موسیقی است. در نتیجه دیدن فیلمی با فیلمنامه‌ی ریچارد کرتیس که این‌بار مستقیم به موسیقی اشاره دارد جذاب است.
اوایل سال ۲۰۱۸ اعلام شد که دنی بویل به عنوان کارگردان به این پروژه پیوسته است. دنی بویل کارگردان انگلیسی تئاتر و سینماست. با فیلم‌هایی مثل «ساحل»، «۲۸ روز بعدتر»، «رگ‌یابی»، «میلیونر زاغهنشین»، «۱۲۷ ساعت» و «استیو جابز» به شهرت رسید. او برای کارگردانی فیلم «میلیونر زاغهنشین» برنده اسکار بهترین کارگردانی شد. آن هم در سالی که رقیبی مثل دیوید فینچر داشت!
داستان فیلم دیروز چیست؟
جک مالیک خواننده و آهنگساز پرتلاشی است که الی دوست و مدیر برنامه‌هایش عاجزانه از او تقاضا می‌کند مشکلات باعث تسلیمش نشوند و کارش را رها نکند. در یک خاموشی سراسری در جهان، جک با یک اتوبوس تصادف می‌کند. بعد از به هوش آمدن متوجه می‌شود که هیچ‌کسی در جهان اسمی از بیتلز نشنیده و آهنگ‌هایشان را به یاد ندارد.
جک شروع به اجرای آهنگ‌های بیتلز می‌کند و ادعا می‌کند که خودش آن‌ها را ساخته است. بعد از یک اجرا در تلویزیون محلی جک توسط ستاره پاپ اد شیران دعوت می‌شود تا در افتتاحیه آلبومش در مسکو شرکت کند. جک شهرت زیادی پیدا می‌کند و به دنبال آهنگ‌های بیشتر از بیتلز به زادگاه آن‌ها یعنی لیورپول سفر می‌کند. در لیورپول به محله‌هایی می‌رود که بیتلز به آن‌ها اشاره کرده‌اند از پنی لین تا قبر الئنور ریگبی.
اما اتفاقات زندگی جک فقط محدود به موسیقی نیست. یک رابطه‌ی عاشقانه همه چیز را تحت‌الشعاع خودش قرار می‌دهد.
جلوی دوربین فیلم دیروز چه کسانی هستند؟
قرار بود نقش فرعی اد شیران را ابتدا کریس مارتین از گروه کلدپلی بازی کند. اما کریس مارتین بازی در فیلم را نپذیرفت. نقش جک را هیمش پاتل، بازیگر انگلیسی بازی می‌کند. او به جز بازیگری فیلمنامه‌نویس یک اپیزود از یک سریال تلویزیونی هم بوده است. کارش را با بازی در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیون شروع کرد. از سال ۲۰۱۰ بازیگر شده و تازه ابتدای کار است و فیلم دیروز اولین فیلم بلند سینمایی‌اش محسوب می‌شود.
نقش الی را هم لی‌لی جیمز بازی می‌کند که او هم از سال ۲۰۱۰ بازیگری را با سریال تلویزیونی شروع کرد اما خیلی سریع وارد سینما هم شد. سال ۲۰۱۲ با فیلم «دختران سریع» وارد سینما هم شد. اما سه سال بعد با فیلم «سیندرلا» و نقش اصلی آن به شهرت رسید.
نظر منتقدان درباره فیلم دیروز
فیلم دیروز نظرات مختلفی بین منتقدان ایجاد کرد که البته اکثرا منفی بودند. منتقدان معتقد بودند که فیلم در نهایت شیرین است اما فاقد آن سحر و جادوی این گروه افسانه‌ای است. خود دنی بویل دربارهی فیلمش توضیح داده بود که آن را نباید به شکل یک موزیکال دید و فیلمی نیست که فقط آهنگ‌های بیتلز را بازخوانی کند بلکه باعث می‌شود دوباره بیتلز را کشف کنید.
یکی از معدود فیلم‌هایی است که درباره بیتلز است و تا این حد نظرات منفی ایجاد کرده. امتیاز فیلم در متاکریتیک ۵۶ از ۱۰۰ است.
رابی کالین منتقد تلگراف که فیلم را دوست داشته به آن امتیاز ۸۰ از ۱۰۰ داده است و گفته: «فیلم با همان فرض اولیه‌اش لحظات سرگرم‌کننده و مفرحی به دنبال می‌آورد. تا زمانی که به آمریکا اشاره می‌شود و بعد فیلم انگار مسیرش را گم می‌کند. اما همچنان استایل فیلم به نوعی است که پایان تکان‌دهنده غیرقابل انتظاری دارد و در قضاوت نمی‌توانید زیبایی آن را نادیده بگیرید.»
پیتر بردشاو هم نگاه نسبتا مثبتی به فیلم دارد و می‌نویسد: «اگر چه فیلم کمی سردرگم به نظر می‌رسد و انگار در بسط روایتش نامطمئن است، کرتیس و بویل موفق می‌شوند بخش سرگرم‌کننده فیلم را جمع‌وجور کنند و تا آخر مخاطب را با آن همراه کنند.»
اما بقیه منتقدان به اندازه‌ی منتقدان انگلیسی نسبت به فیلم مثبت نیستند. دن کالاهان منتقد درپ امتیاز ۴۰ از ۱۰۰ را به آن داده است و می‌نویسد: «فیلمنامه احساس‌برانگیز و لحن کمدی کرتیس در این فیلم حساسیت اصلی ماجراست. او بیشتر از دنی بویل کارگردان و هر کس دیگری روی فیلم تاثیر گذاشته است. در نتیجه وقتی لحن فیلمنامه چرند می‌شود فیلم مستقیما از همان تاثیر می‌گیرد.»
اوون گلیبرمن از ورایتی نوشته است: «در فیلم دیروز بویل و کرتیس، بیتلز در این حد نزول پیدا کرده که فقط در هر سکانس درباره قطعات‌شان گفته شود: «این آهنگ‌ها برتر از هر چیزی هستند که تا به حال شنیده‌اید.» و خب این حقیقتی است که دائما به ما گوشزد می‌کنند به جای این که همین را با تصویر به ما نشان بدهند. همین باعث می‌شود که دیروز با وجود همه‌ی قطعات موسیقی که در آن وجود دارد و قطعا جاودان هستند در حد یک فیلم بوالهوسانه، خیلی شسته و رفته و یک‌جورهایی بدون خلاقیت تنزل پیدا کند.»
و مهم‌ترین نکته فیلم
قطعا مهم‌ترین نکته فیلم دیروز خود گروه بیتلز هستند. توضیح اهمیت بیتلز برای آن‌هایی که هنوز این گروه موسیقی را نمی‌شناسند احتمالا کار باطلی است. گروه راکی که سال ۱۹۶۰ در لیورپول انگلستان شکل گرفت. اعضای گروه عبارت بودند از جان لنون و پل مک‌کارتنی که مغزهای متفکر و ستاره‌های گروه محسوب می‌شدند و بیشتر آهنگ‌ها را این دو نفر می‌نوشتند. اشعار جان لنون عمیق‌تر بود و پل مک‌کارتنی ملودی‌های جالب‌تری می‌نوشت. جورج هریسون گیتاریست گروه بود و رینگو استار هم درامز می‌زد.
این چهار نفر گروهی را شکل دادند که تاثیرگذارترین گروه موسیقی همه‌ی دوران‌ها نام گرفته است. آن‌ها به شیوه‌ای مبدعانه موسیقی راک، پاپ و حتی کلاسیک را با هم مخلوط کردند و یکی از ضد سیستم‌ترین گروه‌های دهه‌ی ۶۰ بودند. در حقیقت آن‌ها پیشگامانی بودند که بسیاری از اتفاقاتی که دهه‌های بعد در موسیقی رخ داد مدیون و مرهون ابداعات و جسارت بیتلز بود.
وقتی برای اولین‌بار به آمریکا رفتند و در برنامه اد سالیوان برنامه زنده اجرا کردند ۳۴ درصد جمعیت کل آمریکا پای تلویزیون‌هایشان نشستند.
سردبیر سابق مجله رولینگ استون میراث بیتلز را با پیکاسو مقایسه می‌کند و می‌گوید آن‌ها از زمانه خودشان خیلی جلوتر بودند.
تاثیر آن‌ها نه فقط در فرهنگ عامه انگلستان که در فرهنگ کل جهان نمودار شد.
اگر دیدن فیلم دیروز علیرغم هر نقدی کنجکاوی‌برانگیز به نظر می‌رسد بخش کوچکتری از اعتبار این کنجکاوی به ریچارد کرتیس و دنی بویل برمی‌گردد و بخش بزرگترش مرهون محبوبیت و تاثیرگذاری بیتلز است.
فروش فیلم دیروز
فیلم دیروز دنی بویل و ریچار کرتیس (توجه دارید که این جزو معدود فیلم‌هایی است که اهمیت فیلمنامه‌نویس در آن به اندازه‌ی کارگردان و حتی بیشتر است و نام هر دو باید به عنوان سازندگان فیلم بیاید) در آمریکا و کانادا ۲۶.۱ میلیون دلار فروخت و با افتتاحیه ۱۷ میلیون دلاری‌اش توانست خودش را در رتبه سوم باکس آفیس پرفروش‌ترین فیلم‌های آمریکا قرار بدهد. بیشتر تماشاگران فیلم (حدود ۷۵ درصد از آن‌ها) بالای ۲۵ سال داشتند. فیلم در انگلستان هم اکران شد و ۲.۸ میلیون دلار فروخت. حتی جادوی بیتلز هم نتوانست از قدرت «داستان اسباب‌بازی ۴» در گیشه سینماها حتی در انگلستان کم کند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ فیلم برتر درباره موسیقی؛ نابغه‌های موسیقی روی پرده سینما
