۶ کتاب جذاب که به رشد شخصیت و تخیل کودک کمک می‌کنند
ذهن کودک مانند بوم سفیدی است که آماده‌ی دریافت هر کلمه و واژه‌ای است و چه خوب که این بوم را با دنیای کتاب و کلماتی مفید پر کنیم. کودکان با شنیدن و خواندن کتاب به درک عمیق‌تری از جهان پیرامون‌شان می‌رسند. خواندن کتاب، بیشتر از هر رسانه‌ی دیگری به بچه‌ها کمک میکند تا مهارت‌های اصلی و اساسی زبان و واژگان‌شان را گسترش دهند. کتاب‌ها به آنها کمک میکند تا بفهمند از کجا آمده‌اند و کجا می‌خواهند بروند. کتاب کودک فرصتی برای به اشتراک گذاشتن آداب و رسوم و فرهنگ برای کودکان فراهم میکند؛ همچنین به کودکان کمک میکند تا در مورد تاریخ، هنر، علوم، دین، طبیعت و ریاضیات بیاموزند و تاثیری که همه‌ی این‌ها روی زندگی و دنیایشان می‌گذارد، درک کنند.
در این مطلب ۶ کتاب کودک را به طور مختصر معرفی کرده‌ایم.
۱. قطعهی گم شده
کتاب «قطعهی گمشده» اثر شل سیلوراستاین، کتابی تصویری برای کودکان است که اولین بار سال ۱۹۷۶ منتشر شد. سیلوراستاین ۲۵ سپتامبر سال ۱۹۳۰ در شیکاگوی آمریکا متولد شد. او نویسنده‌ای بی‌نظیر بود که استعدادهای هنری زیادی داشت و بیشتر به دلیل شعر و ادبیاتش برای کودکان معروف شد، در عین حال او یک کاریکاتوریست، آهنگ‌ساز و غزل‌سرای بسیار قهار هم بود. کتاب «قطعهی گمشده» درباره‌ی یک دایره است که تکه‌ای از خودش را گم کرده است. دایره در مسیر جستجویش با قطعه‌‌هایی از شکل‌های مختلف رو‌به‌رو می‌شود و آنها را روی خودش امتحان میکند ولی هیچ‌کدام از قطعه‌ها متناسب دایره نیست.
کتاب «قطعهی گمشده» کتابی مبتکرانه و دل‌چسب است که با نقاشی‌های نمادین و طنز، افراد در هر گروه سنی را به وجد می‌آورد.
کتاب «قطعهی گمشده» ما را تشویق میکند که به درون‌مان نگاه کنیم و ماهیت درونی خودمان را بشناسیم. خوشبختی واقعی وقتی حاصل می‌شود که یاد بگیریم خودمان را همان‌طور که هستیم بپذیریم و از اتفاق‌های روزمره‌ی زندگی‌مان لذت ببریم. تصاویر موجود در این کتاب بسیار زیبا و ساده است و دیدن تصاویر عبور دایره از منظره‌های مختلف مثل غلتیدن در کوه، عبور از باتلاق و عبور از کولاک برای رسیدن به مقصدش بسیار لذت‌بخش است. شل سیلوراستاین کتاب «آشنایی قطعهی گم شده با دایره‌ی بزرگ» را در ادامه‌ی کتاب «در جستجوی قطعهی گم شده» نوشته است. این کتاب کودک علاوه بر خیال‌پردازی زیبا به کودک نشان می‌دهد که راه‌های رشد را با انتخاب مسیر درست باید طی کند.
در قسمتی از کتاب «قطعهی گمشده» می‌خوانیم:
«قطعه می‌گه: فک کنم من قطعهی گم شده‌ی توام ولی دایره‌ی کامل می‌گه: نه، من کاملم. جایی برای تو ندارم. قطعهی اندوهگین می‌گه: حیف شد. خیلی دوست داشتم با تو قل بخورم! دایره می‌گه: با من نمی‌تونی، ولی به تنهایی می‌تونی! قطعه با تعجب می‌گه: اما من قطعهی گم شده‌ی مثلثی شکلم. همچین چیزی امکان نداره. دایره می‌گه: تا حالا امتحان کردی؟ گوشه‌ها بعد از مدتی ساییده می‌شن و شکل تو می‌تونه تغییر کنه!»
۲. چگونه شیر باشیم
اد ویر نویسنده‌ی پرفروش‌ترین کتاب نیویورک تایمز و تصویرگر کتاب‌های تصویری است. او متولد ۷ فوریه‌ی سال ۱۹۷۳ در لندن است. ویر از سال ۱۹۹۹ تصویرگری و نوشتن کتاب برای کودکان را شروع کرده است. آخرین کتابش به نام «چگونه شیر باشیم» سال ۲۰۱۸ به عنوان یکی از بهترین کتاب‌های آمازون انتخاب شد و همچنین برنده‌ی جایزهی اسکار سال ۲۰۱۹ هم شد.
داستان کتاب «چگونه شیر باشیم» درباره‌ی لئونارد است، شیری متفکر و مهربان که با اردکی به نام «ماریان» دوست می‌شود که با او هم‌فکر و هم‌سلیقه است و آنها از راه رفتن، شعر نوشتن و بحث و گفتگو با هم لذت می‌برند. وقتی بقیه‌ی شیرها این صحنه را می‌بینند بسیار خشمگین می‌شوند و به لئونارد می‌گویند تو شیر هستی و باید درنده باشی ولی لئونارد نمی‌خواهد تغییر کند. او از این قضیه خیلی ناراحت می‌شود و به تپه می‌رود و شعری می‌گوید و بعد می‌آید و این شعر را برای بقیه شیرها می‌خواند. او با استفاده از شعر‌هایش احساساتش را برای شیرها توضیح می‌دهد و آنها را ترغیب میکند تا درک کنند که جهان جای بهتری می‌شود وقتی که ما اختلافات‌مان را بپذیریم و به آنها احترام بگذاریم.
کتاب «چگونه شیر باشیم» داستانی قدرتمند در مورد ارتباط با دیگران و انتخاب مهربانی به جای زورگویی است و به کودکان نشان می‌دهد که با گفتگو و شجاعت درونی چگونه می‌توان بر زورگویی غلبه کرد. ماجرای این کتاب کودک باعث می‌شود بچه‌ها طرز فکرشان را درباره‌ی موضوع‌های مختلف به چالش بکشند و این موضوع را در نظر بگیرند که روش‌های زیادی برای انسان بودن نیز وجود دارد. این کتاب اولین قدم‌های هم‌زیستی مسالمت آمیز را به کودک آموزش می‌دهد.
در قسمتی از کتاب «چگونه شیر باشیم» می‌خوانیم:
«بعضی روزها لئونارد قدم‌زنان به تپه فکرش می‌رود. گاهی فکرهای مهمی به ذهنش می‌رسد. بعضی وقت‌ها خیال‌پردازی میکند. این وسط گاهی زیرلب چیزهایی زمزمه میکند، با کلمات بازی میکند، آنها را این‌جوری یا آن‌جوری کنار هم می‌گذارد تا شعری ساخته می‌شود.»
۳. قصه‌ی هفت کلاغون
احمد شاملو نویسنده‌ی کتاب « قصه‌ی هفت کلاغون»، متولد ۲۱ آذر سال ۱۳۰۴ در تهران است. احمد شاملو یکی از تاثیرگذارترین افراد در ادبیات معاصر فارسی یا شاید در کل ادبیات فارسی است. او شاعر، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، نویسنده، مترجم و منتقد ماهر و موفقی بود. شاملو در ادبیات کودکان هم بسیار فعال بود و شعرها و داستان‌های زیادی را برای کودکان سروده و ترجمه کرده است. از دیگر فعالیت‌های شاملو می‌توان به تولید و کارگردانی فیلم، دوبله و گویندگی و همچنین نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه اشاره کرد.
کتاب «قصه‌ی هفت کلاغون» درباره‌ی پدر مادری است که هفت بچه‌ی پسر دارند و بعد از مدتی صاحب یک دختر می‌شوند. این دختر را که خیلی هم چهره‌‌ی زیبایی دارد، به خاطر قد ریزه‌اش «ریزه» صدا می‌زنند. پدر مادرش به‌خاطر جثه‌ی این دختر می‌ترسند که طاقت نیاورد و بمیرد، برای همین به پسرهایش می‌گویند تا بروند و از چشمه برای ریزه آب بیاورند. در این راه برادرها با نفرین پدر تبدیل به کلاغ می‌شوند. ریزه وقتی بزرگ می‌شود به دنبال آزاد کردن برادرهایش به کوه می‌رود و در نهایت برادرهایش را به خانواده برمی‌گرداند.
این قصه تلفیقی از داستان، شعر و اسطوره است. شاملو به خوبی تصویری زیبا از همیاری و اتحاد برای بچه‌ها می‌سازد.
در قسمتی از کتاب قصه‌ی هفت کلاغون می‌خوانیم:
«مرغ آمین در راه بود و آمین گفت. پسرها دور خودشان چرخی زدند و پوست انداختند. پدر از بس خشمناک بود نفهمید چه گفت و چه خواست. همین‌قدر دید که ناگهان از کنار چشمه هفت تا کلاغ به هوا پرکشیدند، سه بار دور رودخانه گشتند، رفتند طرف کوه و از چشم پدر ناپدید شدند.»
۴. ماتیلدا
روالد دال نویسنده، شاعر و فیلم‌نامه‌نویس، متولد ۱۳ سپتامبر ۱۹۱۶ در لانداف ولز است. روالد با آثاری برای کودکان و بزرگسالان به شهرت رسید و به یکی از نویسندگان پرفروش جهان تبدیل شد و در طول دهه‌ها فعالیت نویسندگی‌اش ۱۹ کتاب کودک نوشت. کتاب «ماتیلدا» اثر روالد دال، اولین بار سال ۱۹۸۸ توسط «جاناتان کیپ» در لندن و با ۲۳۲ صفحه و تصویرگری از «کو ینتین بلیک» منتشر شد.
این کتاب داستان شگفت‌انگیزی در مورد دختری کنجکاو و بااستعداد به نام «ماتیلدا» است. ماتیلدا تا شش سالگی تمام کتاب‌های بخش کودکان کتاب‌خانه محلی‌شان را خوانده و شروع به خواندن کتاب‌های بزرگسالان و نویسنده‌های بزرگی مثل دیکنز، آستین و همینگوی میکند. با وجود استعداد خارق‌العاده‌‌اش، والدینش فکر می‌کنند که او فقط یک دردسر است و برادر بی‌استعدادش را بیش از او دوست دارند و همیشه بر سر ماتیلدا فریاد می‌کشند و کتاب‌هایش را پاره می‌کنند و او را با لقب‌های زشت و آزاردهنده مثل «حقه باز»، «احمق» و «بی‌عقل» صدا می‌زدند. از طرف دیگر «آگاتا ترانچبول»، مدیر بدجنس مدرسه‌ی ماتیلدا هم یک زورگوی بداخلاق و سخت‌گیر است که او و دوستانش را به شدت اذیت میکند. یک روز ماتیلدا متوجه می‌شود که قدرت جادویی دارد و از این قدرتش دربرابر زورگویی‌ها استفاده میکند.
کتاب «ماتیلدا» در مورد ایستادن در برابر زورگویان است. این کتاب یک داستان کلاسیک است که نشان می‌دهد با سرسختی می‌توانیم بر شرایط بد و وحشتناک غلبه کنیم و یادآوری میکند که برای غلبه به هر مانع و مشکلی، فقط کمی ذکاوت لازم است. از روی این کتاب یک فیلم سینمایی به کارگردانی «دنی دیویت» ساخته شده است.
در قسمتی از کتاب ماتیلدا می‌خوانیم:
«نکته‌ی خنده‌داری که در مورد پدر و مادرها وجود دارد این است که حتی اگر فرزندشان چندش‌آورترین موجود عالم هم باشد، باز گمان می‌کنند تحفه‌ای بی‌همتاست! بعضی از آنها، از این هم فراتر می‌روند و عشق به فرزند، چنان کورشان میکند که خیال می‌کنند رگه‌هایی از نبوغ در فرزندشان هست! البته تا این‌جای کار، زیاد اشکال ندارد. چون به‌هرحال تا بوده، چنین بوده! اما امان از وقتی‌که درباره‌ی هوش سرشار بچه‌های نفرت‌انگیزشان برای ما سخن‌پراکنی می‌کنند! آن‌وقت است که فریادمان به آسمان بلند می‌شود: یک لگن بیاورید! حالمان دارد به هم می‌خورد!»
۵. دنیای معرکه تام گیتس
لیز پیچون نویسنده و تصویرگر کتاب کودکان متولد ۱۶ آگوست سال ۱۹۶۳ در لندن انگلستان است. این مجموعه کتاب به زبان‌ها‌ی زیادی ترجمه شده است. او از همان دوران کودکی به نوشتن و نقاشی کشیدن علاقه داشت. پیچون در رشته‌ی طراحی گرافیک در پلی تکنیک میدلکس و دانشکده هنر کمبرول تحصیل کرد. اولین کتاب لیز پیچون به نام «دنیای درخشان تام گیتس» سال ۲۰۱۱، برنده‌ی جایزهی طنز رولد دال، جایزهی خانه سرخ و جایزهی واتراستونز شد.
کتاب «تام گیتس» یک مجموعه‌ی ۲۰ جلدی است که ۱۴ جلد از آن به فارسی ترجمه شده است؛ عناوین این چهارده جلد عبارت‌اند از: دنیای معرکه‌ی تام گیتس، بهانه‌های باحال و چیزهای جالب دیگر، همه‌چیز عالی است، ایده‌های بیست، خیلی فوق‌العاده، خوردنی‌های خیلی ویژه، بختم یکم گفته، بعله!، شاگرداول کلاس، مهارت‌های فوق حرفه‌ای، قانون سگ‌های آدم‌خوار، پروژه‌ی کلاسی من خانواده، دوستان و جانورهای پشمالو، ماجرای تماشایی، بیسکوییت‌ها، گروه‌های موسیقی و نقشه‌های خیلی حسابی.
تام گیتس دانش آموز بامزه‌ی سال پنجم است که علاقه زیادی به هنر موسیقی دارد و از مدرسه فراری است. او همیشه دیر به مدرسه می‌رسد و هربار خواهر بزرگترش به نام «دلیا» را دلیل دیر رسیدنش می‌داند. تمام کاری که تام گیتس می‌خواهد انجام دهد تهیه‌ی بلیط برای دیدن گروه موسیقی مورد علاقه‌اش است. پدر و مادرش بلیط این گروه موسیقی را برایش خریده‌‌اند اما روز کنسرت بلیط توسط سگ دوستش از بین می‌رود و تام به شدت ناامید می‌شود. در این شرایط تام به صورت اتفاقی معلمش را آنجا می‌بیند و شروع به التماس کردن به معلمش برای بلیط میکند و در نهایت معلمش باعث شد که تام صندلی‌های ردیف اول کنسرت را بدست آورد.
کتاب «تام گیتس» به ۴۴ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است و بیش از ۱۸ میلیون نسخه از آن در سراسر دنیا فروخته شده است. این کتاب دنیای شگفت انگیز تام گیتس در مورد ناامیدی، اشتیاق و هیجان است.
در قسمتی از کتاب تام گیتس می‌خوانیم:
«حتی با اینکه از خانه‌ی ما فقط چهار دقیقه تا مدرسه‌ام راه است، من بیشتر وقت‌ها دیر می‌رسم به مدرسه. معمولا دلیلش این است که من و درک (بهترین دوستم و همسایه‌ی دیوار به دیوارمان) سر راه مدرسه کمی (خب، کلی) «گپ» می‌زنیم. بعضی وقت‌ها دلیلش این است که حواس من پرت می‌شود به آدامس‌های میوه‌ای و ویفرهای کاراملی مغازه. هر از گاهی هم دلیلش این است که من یک کوه کارهای خیلی مهم‌تر دارم.»
۶. قصه‌های شب دختران شجاع
کتاب پرفروش «قصه‌های شب دختران شجاع» نوشته‌ی فرانچسکا کاوالو و النا فاویلی، یک کتاب کودکانه است. فرانچسکا کاوالو نویسنده ایتالیایی ساکن لس آنجلس است. او یک فعال و کارآفرین در خط مقدم نبرد برای برابری جنسیتی در رسانه‌های کودکان است و النا فاویلی نویسنده و روزنامه‌نگار مجله‌ی نیویورک تایمز است.
این کتاب مجموعه‌ای شامل ۱۰۰ داستان قبل از خواب درباره‌ی زندگی زنان موفقی از گذشته تا به الان است که توسط ۶۰ هنرمند زن از سراسر دنیا به تصویر کشیده شده است. این مجموعه، خوانندگان را به سفری می‌برد تا با ماجراهای واقعی زنان تاریخ ساز آشنا شوند. این کتاب کودکان را با شخصیت‌های زیادی آشنا می کند، از الیزابت اول گرفته تا ملاله یوسف‌زی و دانشمندان، هنرمندان، سیاستمداران، دزدان دریایی و جاسوس‌ها. کتاب «قصه‌های شب دختران شجاع» با ساختار روایت منحصر به فردش، هر زندگی‌نامه را به یک افسانه تبدیل میکند. داستان هر زن با یک پرتره تمام‌صفحه و تمام‌رنگ همراه است که روح عصیان‌شان را به تصویر می‌کشد. این کتاب شگفت‌انگیز به دختران نشان می‌دهد که می‌توانند به هر جایی دلشان می‌خواهد، برسند. کتاب «قصه‌های شب دختران شجاع» بیش از ۴ میلیون نسخه فروش داشته و به ۵۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است. در پشت جلد کتاب درباره‌ی این کتاب آمده است: « کتاب قصه‌های شب برای دختران شجاع داستان‌هایی از شجاعت‌ها و جسارت‌های زنان سراسر دنیا است که به جای اینکه منتظر مردی باشند تا بیاید و آنها را خوشبخت کند، خودشان‌راه خوشبختی را ساختند و در آن قدم برداشتند.».
خواندن کتاب «قصه‌های شب دختران شجاع» را برای دختران قوی و شجاعی که بجای پرنسس بودن می‌خواهند قهرمان زندگی خودشان باشند، توصیه می‌کنیم.
در قسمتی از کتاب « قصه‌های شب دختران شجاع » می‌خوانیم:
«او قبل از مرگ به دخترش ایرنا گفت: «اگر کسی را در حال غرق شدن دیدی، باید به کمکش بشتابی و او را نجات دهی.». زمانی که نازی‌ها شروع به آزار و اذیت یهودیان کردند، او جمله پدرش را عملی و به آنها برای نجات و حفظ کودکان‌شان کمک کرد .او نام مسیحی بر کودکان می‌نهاد و آنها را به خانواده‌های مسیحی می‌داد تا در امان بمانند. ایرنا نام‌های جدید و اصلی بچه‌ها را در برگه‌هایی نوشت، آنها را لوله و در شیشه‌های مربا مخفی کرد و بعد هم تمام شیشه‌ها را زیر درختی بزرگ در باغچه دوستش دفن کرد .گاهی کودکان کوچک‌تر موقع جابه‌جایی مخفیانه گریه می‌کردند، ازاین رو او برای گمراه کردن نازی‌ها سگی را تعلیم داد تا با فرمان او پارس کند. او کودکآن‌را در کیسه، ساک لباس، جعبه و حتی درون تابوت مخفی می‌کرد و بدین طریق در عرض سه ماه ۲۵۰۰ کودک را نجات داد.»
