معرفی کتاب «اتاقی از آن خود» ویرجینیا وولف؛ راهنمای مستقل شدن برای زنان
از ویرجینیا وولف درخواست شد تا مطلبی درباره زن و داستان بنویسد. به همین دلیل او کتاب «اتاقی از آن خود» را با این بخش آغاز کرد: «زن و داستان چیست؟»
«اتاقی از آن خود» و تاثیر آن در ادبیات
«اتاقی از آن خود» (A room of one’s own) مشهورترین و بلندترین مقاله ویرجینیا وولف است که در سن ۴۷ سالگی منتشر کرد. بسیاری کتاب «اتاقی از آن خود» را سرآغاز جریان انقلابی نقد ادبی فمینیستی می‌دانند.
ویرجینیا وولف در این کتاب، صادقانه راوی اول شخصی می‌شود و اذعان می‌دارد که برای نگارش مقاله‌اش می‌خواهد در دنیای خیال و واقع، سفر و اکتشاف کند. به‌علاوه او در این مقاله غیر از شیوه نگارش، شکل نویی از مقاله نویسی را ابداع کرده است.
وولف در این کتاب با روایتی خودمانی اما دقیق و گیرا مخاطب را هدف قرار می‌دهد. خیلی جدی و دقیق در مورد موقعیت زنان، و وظیفه آنان برای اثبات خود در جهت رسیدن به جایگاه اصلی‌شان، بحث می‌کند. سپس با طنزی دلنشین، دیدگاه پدرسالارانه جامعه را نقد کرده و راهکار ارائه می‌دهد.
«اتاقی از آن خود» روایتی شخصی، عمیق و جستجوگرانه است از یک زن، و تاثیر جنسیت او بر کیفیت زندگی و شکوفایی‌اش. در این مقاله، وولف ابتدا قاطعانه راجع به امنیت مالی، و اهمیت آن به عنوان ضروری‌ترین نیاز زنان برای استقلال فکری، بحث می‌کند.
او شاکی‌ست که چرا زنان نمی‌توانند مانند مردان درآمد داشته باشند و یا ارث خود را تصاحب کنند. وولف از فقر جنسیت خود عصبانی و اندوهگین است چون، از نظر او اندوخته مالی مادران است که آینده دختران را می‌سازد و برای آنها فرصت‌های رشد و تحصیل را فراهم می‌کند. همانگونه که پدران برای پسران، چنین فرصت‌هایی را به شکل بازارهای شغلی و یا کالج‌های تحصیلی فراهم می‌کنند.
در ادامه او این موضوع را با عناوین و مثال‌های متفاوت شرح می‌دهد، و اذعان می‌کند بزرگترین هدف از درآمد و داشتن حداقل پانصد پوند در سال، توانایی تصاحب اتاقی از آن خود است. چون یک زن اگر بخواهد بنویسد باید پول و اتاقی برای خود داشته باشد.
در این مقاله اتاق علاوه بر موجودیت خود، نماد تمامیت خواهی وولف، درباره آزادی اندیشه برای زنان است. فضایی داخلی برای زنان تا بتوانند در مکان شخصی و امن خویش، دور از نگاه مردان و الزاماتشان، خود باشند.
وولف به صورت مجازی از اتاقی از آن خود استفاده می‌کند تا آرزویش را برای وجود فکری کاملا مستقل از مردان، شکل دهد. اتاقی که حاصل امنیت مالی است و به زن اجازه می‌دهد به نیازهای خود بیاندیشد.
مانند رحم برای نوزاد، اتاقی از آن خود مکانی شخصی است برای زن، موجودی که به عقیده وولف قرن‌ها آیینه بزرگ‌نمای مردان بوده، و حالا در این مرزبندی می‌تواند به خود و آنچه می‌خواهد بیاندیشد. در واقع از نگاهی دیگر، «اتاقی از آن خود» در تجلیل فردیت، و فردگرایی است.
وولف «اتاقی از آن خود» را تأکیدی بر اهمیت اندیشه زنان تصور می‌کند. اندیشه‌ای که قادر است نظم اجتماعی را به هم ریزد و تحول‌های بنیادی ایجاد کند، و به همین دلیل مداوما در انکار بوده است.
تحقق خواسته اول، یعنی پول، برای تحقق خواسته دوم یعنی اتاقی از آن خود، بسیار مهم است.با شناخت اینکه چگونه فقر زنان را به شرایط مادی و روانی وحشتناک زنجیر می‌کند، وولف استقلال مالی تازه‌اش را به نجات دهنده بزرگی مثال می‌زند و می‌گوید:
«میراث عمه‌ام آسمان را برای من نمایان کرد.»
کتاب «اتاقی از آن خود» همچنین دشواری بازیابی زندگی زنان را، که بر اثر غفلت در طول تاریخ آسیب دیده، آشکار می‌کند. متن وولف به وضوح نگران عدم وجود یک سنت ادبی زنانه مستقل است. وولف در صحبت درباره بازپس‌گیری داستان‌های زنان، اذعان می‌کند که افسانه پدرسالارانه برتری ذاتی مردان، نیازمند ناتوانی زنان بوده تا خود را تأیید کند. او می‌گوید:
طی همه ی این قرن ها زنان چون آینه هایی عمل کرده اند که قدرتی جادویی و خوشایند دارند و می توانند قامت مرد را دو برابر اندازه ی واقعی اش نشان بدهند.
استقلال فکری و اقتصادی زنان، به گفته وولف، تهدیدی برای افول مردانه بود و آن را ملموس می‌ساخت. به طوری‌که مردان، از ترس فروپاشی نظم پدرسالارانه، و خارج شدن زنان از زیر کنترل آنها، همواره زنان را در طول تاریخ تضعیف و تقبیح کرده‌اند.
دستاورد بزرگ وولف در «اتاقی از آن خود» این است که، تاریخ زنان را در کنار فردیت آنها قرار داده و مرزهای بین این دو را می‌شکند. در بیشتر تاریخ غرب، نویسندگان زن شناخته نشده‌اند و آثار آنها عمدتا به حاشیه‌های کم‌نور تاریخ واگذار شده است.
بنابراین، چگونه یک زن می‌تواند در فضایی متنی و تاریخی بنویسد که عمدتا توسط کانونی مردانه و غالب تعریف شده است؟ چگونه می‌تواند تجربه‌ای را بیان کند که تا آن زمان، به سختی، به کلمه درآورده شده است؟
این‌ها سوالاتی‌ست که به وضوح ذهن وولف را مشغول کرده‌اند. و به همین سبب در «اتاقی از آن خود»، رویکردی غیرمتعارف برای نوشتن انتخاب می‌کند. او تصمیم می‌گیرد تا خواننده را در واقعیت‌های ملموس تجربه‌های زیسته‌اش ملاقات کند.
وولف به زبانی سخن می‌گوید که هرگز ساکن نیست. او خاطره، نقد ادبی، نقد سیاسی و فرهنگی را ترکیب کرده و از بداهه‌پردازی استفاده می‌کند تا نوع جدیدی از آگاهی مؤثر و پایدار را درباره زندگی زنان متصور شود.
یکی از نقاط قوت اصلی این اثر، تمایل مستمر وولف به بررسی ادعاهای خود و تأکید بر موضع خود به عنوان یک نویسنده زن است. ارثیه وولف و اتاقی که به او داده شده، دستاوردهای تعیین‌کننده‌ای هستند که نماد دستیابی به استقلال مالی و لذت آزادی از کنوانسیون‌های اجتماعی‌اند.
این دستاوردها در مقایسه با وضعیت زنان بریتانیا در آن زمان، به ویژه زنان طبقه کارگر، از اهمیت بالایی برخوردارند. به ویژه زنان مجرد و بدون خانواده در برابر فقر اقتصادی آسیب‌پذیر بودند، زیرا نمی‌توانستند از نظر مالی مستقل باشند.
برعکس وولف، بیشتر زنان در آن زمان مجبور بودند برای داشتن امنیت و تامین هزینه‌های زندگی ازدواج کنند. در واقع در آن زمان، برخلاف اکثر رمان‌ها و داستان‌های مربوط به آن دوره، ازدواج برای زنان نه یک امر رمانتیک، بلکه قراردادی تجاری بود.
غیرقابل انکار است که ویرجینیا وولف در این مقاله، تحقیقی مهم درباره‌ی ادبیاتی که نگاه کانونی مردانه همیشگی را ندارد، ارائه کرده است. وولف از زنان می‌خواهد تا خود را به عنوان فردی قدرتمند بازسازی کنند، و داستان خواهر شکسپیر را به عنوان نمونه‌ای خیالی برای آنها بازگو می‌کند. همه این‌ها نشان‌دهنده‌ی دیدگاه قوی او درباره استقلال زنان از قدرت پدرسالارانه غالب است.
هرچند که این مقاله حدود یک قرن پیش نگارش شده، اما دیدگاه وولف به قدری واضح و ایده‌هایش به قدری شفاف هستند که سخنانش کهنه نشده و همچنان زنان امروز نیز او را درک می‌کنند.
اگر دوست دارید کتابخانه‌های خود را قفل کنید اما هیچ دروازه‌ای، قفلی و هیچ پیچ و مهره‌ای وجود ندارد که بتوانید بر آزادی ذهن من بزنید.
منبع: دیجی‌کالا مگ
