سفری به آفریقا همراه با آلن دوباتن و حمیدرضا صدر (پیشنهادهای هنری آخر هفته)

وظیفه هنر از نگاه ارسطو در این است که حقایق برجسته زندگی را در ذهنمان ماندگار می‌کند. اگر بخواهیم تنها همین وظیفه را برای هنر در نظر بگیریم، به خوبی متوجه اهمیت و جایگاه هنر در زندگی روزمره‌مان می‌شویم. پس ما با فعالیت فرهنگی و هنری بهتر به جزئیات و ظرایف زندگی پی می‌بریم و چشمی بیناتر برای کنکاش در دنیا پیدا می‌کنیم.

به اشتراک گذاشتن علاقه‌مندی‌های فرهنگی و هنری کار جذابی است و گفتن از موسیقی، کتاب و فیلم‌هایی که تو را سر ذوق آورده شیرینی‌های زیادی دارد. در پیشنهادهای هنری این هفته، سعی کرده‌ام پیشنهادات متنوعی از ایران و دیگر کشورها داشته باشم. این هفته از سواحل آفریقا به قیطریه‌ی تهران و آمریکا سفر می‌کنیم و ماجراهای جذاب آدم‌ها را نظاره می‌کنیم.

چی بینیم؟ 

جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم پر از شگفتی و رمز و راز است. بعضی از این شگفتی‌ها را با چشم‌هایمان رصد می‌کنیم و بعضی دیگر از چشم‌هایمان پوشیده هستند. ما به لطف کاوشگران و مستندسازان می‌توانیم به این بخش پوشیده و پنهان از نظرمان نگاه بیندازیم و متوجه عظمت جهانی هستی شویم.

«معلم من، اختاپوس» جایزه‌ی اسکار بهترین مستند ۲۰۲۲ را مال خود کرد. این مستند از آفریقای جنوبی به اسکار راه پیدا کرد و ما را با دنیای پر از شگفتی یک اختاپوش آشنا می‌کند. مستندساز در این فیلم به عنوان راوی حضور دارد و از آشنایی و رفاقتش با یک اختاپوس در اعماق دریا می‌گوید.

پیپا ارلیک در این فیلم به صورتی اتفاقی با یک اختاپوس تنها در آشنا می‌شود و همین کنجکاوی او را برای دانستن از این موجود عجیب بیشتر می‌کند. ارلیک با ممارست زیاد و پس از گذشت ۵۰ روز بالاخره با اختاپوس دوست می‌شود و این دوستی سرآغاز پی بردن به هوش، توانایی‌ و رازهای این موجود هشت پا است.

ارلیک در مدت زمانی یک ساله بیشتر زمان روزش را با این اختاپوس در زیر آب می‌گذراند و از توانایی‌های او در زندگی، شکار و فراز از دست شکارچیان شگفت‌زده می‌شود. ارتباط عاطفی مستندساز با اختاپوس به جایی می‌رسد که در یکی از صحنه‌ها، اختاپوس پس از بازی با ماهی‌های دریا، به شکلی زیبا خود را به آغوش ارلیک می‌چسباند و اوج محبت و دوستی‌اش را ابزار می‌کند.

مردن اختاپوس پس از تخم‌گذاری و ناراحتی و اشک‌های ارلیک بابت از دست دادن رفیق یک ساله‌اش، از بخش‌های ناراحت‌کننده‌ی مستند است. چرا که ما هم در مدت زمان تماشای فیلم، با اختاپوس همراه شده‌ایم و رفاقتی با او به هم زده‌ایم. مرگ و از دست دادن این جاندار برای بیننده هم غم‌انگیز است.

«معلم من، اختاپوس» با اینکه فیلمی مستند است ولی شکل روایی روان و جذابی دارد. همانند فیلم‌های سینمایی آغاز،‌ اوج و پایان دارد و بیننده‌اش را کاملا با خود همراه می‌کند. اگر علاقه‌مند به کشف رازهای جهان هستید این مستند را از دست ندهید.

چی گوش بدیم؟

نخست تصمیم داشتم چند قطعه از خوانندگان مورد علاقه‌ام را پیشنهاد دهم ولی بعدا تصمیم گرفتم با معرفی یک پادکست خوب، ترکیبی جذاب از موسیقی و سینما را معرفی کنم. پادکست «دیالوگ‌باکس» یکی از پادکست‌های پرطرفدار هنری است. سازندگا خوش‌ذوق پادکست با ترکیب دیالوگ‌های ماندگار فیلم‌ها، خاطرات خیلی خوبی را از سینما برای‌مان آماده می‌کنند.

در بخش موسیقی نیز، دنبال‌کنندگان پادکست از خاطرات‌ زندگی‌شان و تاثیر یک قطعه موسیقی در آن لحظه‌ی خاص می‌گویند و این ترکیب زندگی و موسیقی، لحظه‌ی دل‌انگیزی را برای شنونده پدید می‌آورد. در این بخش با قطعات ماندگاری از موسیقی ایران و جهان آشنا می‌شویم که بخشی از آن برایمان خاطره‌انگیز است و بخشی دیگر تازگی دارد.

سازندگان «دیالوگ‌باکس» تنها به اینها اکتفا نکرده‌اند و هر چند قسمت یک بار به معرفی یکی از هنرمندان کشور پرداخته‌اند. شیوه روایی معرفی‌شان نیز از کلیشه‌ها به دور است و با ایده و خلاقیت سازندگان انجام می‌شود.

چی بخونیم؟

برای ما جای خوشحالی دارد که در جهانی زندگی می‌کنیم که آدم‌هایی مثل آلن دوباتن حضور دارند و با علم و اندیشه‌شان، سعی در ارتقای سبک زندگی خوانندگان‌شان دارند. دوباتن سوئیسی، این روزها به عنوان یک نویسنده و فیلسوف در بریتانیا سکونت دارد و با کتاب‌هایش، خوانندگانش را با مفاهیم اساسی زندگی آشنا می‌کند.

یکی از هنرها و ویژگی‌های دوباتن، دوری از پیچیده‌ نویسی و سعی در ساده‌ سازی مفاهیم عمیق فلسفی است. کتاب «تسلی بخشی‌های فلسفه» یکی از آثار معروف دوباتن است که سعی کرده در آن فلسفه را با زبانی شیوا برای عموم مردم بازگو کند. نویسنده در این کتاب سعی کرده جان کلام فیلسوفان بزرگ را برای داشتن یک زندگی بهتر و اصیل‌تر بیاورد و خیلی ساده برای مخاطبش از اندیشه‌ی فیلسوفان بگوید.

«تسلی بخشی‌های فلسفه» پر از نکته‌های ریز و درشت برای عمیق‌تر دیدن دنیاست. دوباتن در این کتاب سعی کرده‌ آموزه‌های فیلسوفان بزرگ بهره بگیرد و آموخته‌هایش را در جهت بهبود زندگی روزمره انسان‌ها و غنا بخشیدن به زندگی‌شان استفاده کند.

حمیدرضا صدر را بیشتر مردم ایران می‌شناسند. او سال‌های پای ثابت کارشناسی‌های فوتبال بود و با حافظه‌‌ای بی‌نظیر، ریزترین اتفاقات فوتبالی را با جزئیاتش به یاد می‌آورد. صدر همچنین به سینما و تئاتر نیز علاقه‌مند بود و چندین کتاب هم نوشته بود. این ابعاد مختلف شخصیتی، از حمیدرضا صدر یک انسان ویژه و منحصر به فرد ساخته بود که همه دوستش داشتند.

متاسفانه صدر عزیز را سال گذشته از دست دادیم، اما پس از مرگ او، انتشار کتاب «از قیطریه تا اورنج کانتی» ما را بیشتر با این انسان خاص آشنا کرد. صدر این کتاب با جسارتی قابل تحسین از فهمیدن سرطانش در تهران و سفرش به آمریکا جهت درمان نوشته است.

این کتاب خودنوشت، ضمن آشنایی بیشتر خواننده با شخصیت و سبک زندگی حمیدرضا صدر، او را با سختی‌ها و مصائب یک بیمار سرطانی آشنا می‌کند. صدر در این کتاب تعارف و رودرباستی را کنار گذاشته و با بیان صریح و بی‌پروایش، از رنج‌ها و سختی‌های این بیماری می‌گوید. همین جسارت نویسنده در بیان جزئیات زندگی و منویات درونی‌اش کتاب را بسیار خواندنی کرده است. هرچند از بخشی‌هایی از کتاب، ممکن است گوشه چشمی تر کنید و همراه با نویسنده اشک بریزید.

چه فعالیت فرهنگی انجام بدیم؟

فصل بهار فرصت خیلی خوبی برای بازدید از خانه‌های تاریخی تهران است. هوای مطبوع بهاری در کنار سرسبزی درختان بهترین زمان را برای رفتن به حیاط پر از درخت خانه‌های قدیمی و تاریخی پایتخت مهیا می‌کند و نباید این فرصت را از دست داد.

خانه موزه مقدم در مرکز تهران یکی از آن خانه‌های تاریخی زیبا و چشم‌نواز است. پس از عبور از شلوغی‌های خیابان حسن‌آباد ناگهان وارد بهشتی پر از دار و درخت و آرامش می‌شوید که هیچ ارتباطی با آن محدوده‌ی شلوغ ندارد. محسن مقدم از باستان‌شناسان و استادان دانشگاه تهران، علاقه‌ی زیادی به جمع‌آوری اشیا و آثار تاریخی داشت. در هر جای این خانه ما اثری از گذشته را می‌بینیم که با دقت و ذوقی زیاد کنار هم چیده شده است.

مقدم و همسرش سلما، چون فرزندی نداشتند، پس از مرگ‌شان خانه را وقف دانشگاه تهران کردند و امروز این خانه به یکی از نقاط دیدنی تهران تبدیل شده است. حتما به این خانه‌ی زیبا سری بزنید، از معماری و کلکسیون‌های مرحوم مقدم لذت ببرید و بابت وجود چنین انسان‌های بزرگی در فرهنگ کشور به خودتان ببالید.

خانه زیبای دیگر باغ نگارستان نام دارد. این باغ از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین باغ‌های قاجاری محسوب می‌شود که در خیابان بهارستان قرار دارد. با گشت و گذاری چند ساعته در باغ نگارستان ضمن لذت بردن از فضای سرسبز باغ، می‌توانید از نقاشی‌ها و آثار هنری در ساختمان‌های مجوعه دیدن کنید.

یکی از تصاویر ارزشمند و مهم باغ نگارستان نقاشی صف سلام فتحعلی‌شاه است که در تالار سلام قرار دارد. این نقاشی دیواری، فتحعلی‌شاه را در کنار فرزندان و نوادگان نشان می‌دهد و ارزش تاریخی زیادی دارد. پس تا زمانی که بهار در کوچه و خیابان‌های شهر پرسه می‌زند، از خانه بیرون بزنید و به نظاره زیبایی‌های شهر بنشینید.