آیا «بروتالیست» به خاطر هوش مصنوعی اسکار بهترین فیلم را از دست خواهد داد؟

«بروتالیست» از عزیز منتقدان و یک طلایهدار بالقوه در فصل امسال جوایز سینمایی و بالاخص جایزهی اسکار اکنون به یک انتخاب بحثبرانگیز و جنجالی تبدیل شده است، آن هم به دنبال افشای این موضوع که فیلم یادشده از ابزارهای هوش مصنوعی برای بهبود صدای بازیگران در یکی از سکانسها استفاده کرده است و یحتمل از هوش مصنوعی مولد در لحظات پایانی فیلم نیز بهره گرفته است. در حالی که بردی کوربت کارگردان «بروتالیست» استفاده از این قسم هوش مصنوعی را انکار کرده و درباره بهرهگیری از ابزار بهبود صدا نیز توضیحاتی ارائه کرده است، این فیلم به آخرین اثر از فهرست بلند بالای آثار سینمایی افزوده میشود که کلک کارشان در این میان رو شده است که باید در این بین به آثاری همچون «آخر شب با شیطان» (Late night with the devil) و دیگر نامزد رقیب یعنی «امیلیا پرز» نیز اشاره کرد.
با جنجال به راه افتاده توسط فیلم «بروتالیست» که بحث بر سر استفاده از هوش مصنوعی در فیلمها و پیامدهای اخلاقی آن را دوباره نقل محفل کرده است، این اتفاق همچنین میتواند ضربهی بزرگی به چشمانداز این فیلم در مراسم اسکار بزند. «بروتالیست» که به عقیدهی بسیاری بهترین فیلم سال ۲۰۲۴ لقب گرفته است، با چندین منتقد که با عبارت «تاریخی و ماندگار» در نقدهای خود از آن یاد کردهاند، آیا با چنین جنجالی میتواند شانسی در اسکار داشته باشد یا اقبال بلند آن دچار زخمی کاری شده است؟ به رغم ارمغان جایزهی بهترین فیلم درام در جوایز گلدن گلوب امسال و به دست آوردن جایگاه خدشهناپذیر در فهرست ۱۰ فیلم برتر اغلب منتقدان، آیا شانس بی چون و چرای این امید یقینی اسکار با تیرهبختی روبه رو شده است؟
جنجال نخست «بروتالیست» و پاسخ فیلمسازان به ادعاهای مطرحشده
در گفت و گویی با مجلهی فناوری «رد شارک نیوز» تدوینگر «بروتالیست» داوید یانچو افشا کرد چگونه ابزارهای هوش مصنوعی وام گرفتهشده از «ریاسپیچر»، یک شرکت نرمافزاری اوکراینی، مورد استفاده قرار گرفته است تا اصالت دیالوگهای مجارستانی بین دو ستارهی فیلم یعنی آدرین برودی و فلیسیتی جونز بهبود پیدا کند. با برخی کلمات مجاری مشخص که تلفظ کردنشان برای بازیگران فیلم دشوار بود، حتی در جلسات جایگزینی خودکار دیالوگها، این تصمیم گرفته شد که صدای برودی و جونز وارد نرمافزار هوش مصنوعی شود. یانچو میگوید: «ما به بازی آنها توجه بسیاری داشتیم. تنها جایگزینی حروف در جاهای مختلف بود. شما میتوانید خودتان در «پروتولز» این کار را انجام دهید، اما ما دیالوگ های بسیاری به زبان مجاری داشتیم که باید روند کار را سرعت میبخشیدیم و اگر جز این بود، هنوز هم در مرحله پستولید بودیم».
کارگردان اثر بردی کوربت در پاسخ به این ادعا که از ابزار هوش مصنوعی برای رسیدن فیلم به ضربالاجلهای تولید استفاده شده است، حرفهایی را مطرح کرده است. کوربت دقیقا مشخص کرد که از چه چیزی استفاده شده است که به طور مشخص ابزاری بوده است که تنها برای لحظهای که آدرین برودی و فلیسیتی جونز به مجاری صحبت کردهاند، استفاده شده است. کوربت می گوید:
«بازی های آدرین و فلیسیتی تماما متعلق به خودشان است. آنها برای ماهها با مربی گویش تانرا مارشال تمرین کردهاند تا لهجهشان را بینقص کنند. فناوری نوآورانه شرکت «ریاسپیچر» تنها در تدوین دیالوگهای زبان مجاری استفاده شد، آن هم مشخصا برای تصحیص برخی حروف و واژگان صدادار برای افزایش صحت کار. هیچ تغییری در زبان انگلیسی اعمال نشده است. این فرآیندی دستی بود که توسط تیم صدا و «ریاسپیچر» در مرحله پستولید انجام شده است. هدف کار این بود تا اصالت اجرای آدرین و فلیسیتی در زبان دیگر حفظ شود، نه اینکه چیزی جایگزین آن شود یا تغییری در آن داده شود آن هم با نهایت احترام برای کار».
ابزارهای صدا اغلب برای پالایش اجرای صوتی بازیگران در مراحل تدوین صدا مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین ابدا با چیز جدیدی روبهرو نیستیم. اما با این حال استفاده از عبارت هوش مصنوعی بدون شک نگرانیهایی را در بسیاری از منتقدان و مخاطبان ایجاد کرده است و البته از این بابت حق دارند. شایان ذکر است که خطی از دیالوگ که مورد بحث است، با رضایت برودی و جونز انجام پذیرفته است، پس هر گونه ادعایی مبنی بر اینکه لهجه مجاری برودی به کلی توسط هوش مصنوعی ایجاد شده است، از اساس اشتباه است.
ابزارهای هوش مصنوعی برای تدوین صدا بدترین اتهام مطرح شده علیه «بروتالیست» نبودند. در همان مصاحبه با «رد شارک»، افشا شد که هوش مصنوعی مولد در سکانس پایانی برای خلق یک سری از طراحیهای معماری و ابنیه تمامشده به سبک کاراکتر داستان لاسلو توت مورد استفاده قرار گرفته است. این افشاگری بسیاری از طرفداران فیلم را آزرده خاطر کرد چرا که برای بسیاری، اندیشه استفاده از آثار هنری خلق شده توسط هوش مصنوعی مولد برای فیلم «بروتالیست» علیه ایده زیربنایی فیلم و کاراکتر آن است.
کوربت به این ادعا که از هوش مصنوعی مولد در فیلم استفاده شده است نیز این گونه پاسخ داد: «جودی بکر و تیم او از هوش مصنوعی برای خلق یا رندر هیچ ابنیهای استفاده نکردهاند. تمامی تصاویر توسط هنرمندان و به وسیله دست کشیده شده است. برای روشن شدن موضوع، در ویدیوی یادبود که در پسزمینهی برداشت وجود دارد، تیم تدوین ما تصاویری خلق کردهاند که تعمدا طوری طراحی شدهاند که شبیه رندرهای پیش پا افتادهی سال های دههی ۱۹۸۰ باشد. «بروتالیست» فیلمی دربارهی پیچیدگیهای انسان است و تمامی وجوه آن با تلاشها، خلاقیتها و همکاریهای انسانی شکل گرفته است. ما به تیم خود و دستاورد آنها که ماحصل کار است، افتخار می کنیم».
پس به نظر قضیه در اینجا ختم به خیر میشود. این فیلم از هوش مصنوعی در برداشتهای پایانی بهرهای نبرده است و تنها مثال از کاربرد هوش مصنوعی در این فیلم تنها در بخش تدوین صدا بوده است که در واقع ابزار جدید استفادهشده هم بسیار شبیه به دیگر ابزارهای بهبود صدا در فیلم است. با این اوصاف باید قضیه را مختومه اعلام کنیم. اما با تاسف بسیار باید گفت این طور نیست چرا که همه این حرف و حدیثها گریبان «بروتالیست» را در فصل جوایز امسال خواهد گرفت.
رایگیری برای اعلام نامزدها پایان یافته است اما هنوز فصل جوایز در ابتدای راه است
رایگیری برای نود و هفتمین جوایز آکادمی در هفدهم ژانویه ۲۰۲۵ پایان گرفت، درست شش روز بعد از انتشار مقاله «رد شارک نیوز». اما اخبار استفادهی «بروتالیست» از هوش مصنوعی مولد تا پایان فرآیند رایگیری در رسانهها نپیچید. مقالهای از «ورایتی» درست در روزی که رایگیری اسکار خاتمه یافت، به این موضوع پرداخت که چگونه برخی از رایدهندگان آکادمی فرصت این را نداشتند که «بروتالیست» را تماشا کنند یا حتی تماشای آن را به اتمام برسانند آن هم با اشاره به زمان سه و نیم ساعتهی فیلم. در حالی که تنها اشاره به این موضوع میتواند برای فیلم بدبیاری بیاورد، یحتمل ارمغان جایزه گلدن گلوب نام این فیلم را در ذهن بسیاری از رایدهندگان قرار داده است که باید این فیلم را نامزد کنند پیش از آن که فرآیند رایگیری برای اسکار شروع شود. این موضوع در واقع حاشیهی امنی در برخی از بخشهای اصلی جایزهی اسکار برای «بروتالیست» ایجاد میکند اما این رسوایی اخیر شاید به بخت بلند این فیلم خدشهای جبرانناپذیر وارد کند.
بیتردید «بروتالیست» در خط مقدم جوایز امسال قرار دارد اما اخبار مربوط به هوش مصنوعی که به بخشی از صحبت های پیرامون این فیلم تبدیل شده است، وجههی این فیلم در نامزدیهای پرتعداد آن در اسکار را تحتالشعاع قرار خواهد داد. بعید است که آکادمی تغییری در فهرست نامزدهایی که «بروتالیست» در آن حضور دارد ایجاد کند. آن هم با توجه به محبوبیت زیاد این فیلم و اینکه هوش مصنوعی تنها ابزاری دم دستی و حداقلی برای ویرایش عیوب مربوط به صدا است.
با همهی این اوصاف اما اخبار دست به دست می چرخد و خود رایدهندگان شاید آن قدر با فیلمی مهربان نباشند که فکر میکنند از هوش منصوعی مولد بهره برده است. در حالی که هوش مصنوعی مورد پسند و محبوب برخی از آنها است که حتی در این میان اسم بزرگی همچون پل شریدر نیز حضور دارد، برای بسیاری دیگر این موضوع صحت ندارد. هر دو اعتصاب انجمن نویسندگان و بازیگران آمریکا تا اندازهای بازتاب نگران استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند فیلم سازی بود و استودیو های زیادی مشتاق پیوستن به این قافلهی پرطرفدار هستند. آیا فیلمی که از هوش مصنوعی استفاده میکند، می تواند صاحب جایزهای مثل اسکار شود و آیا این موضوع استفاده از این فناوری در فیلمها را مشروعیت خواهد بخشید؟
«بروتالیست» فیلم فوق العادهای است و استفاده از هوش مصنوعی در این فیلم برای بسیاری ناامیدکننده است. حتی اگر کوربت این بهرهگیری را حداقلی بخواند، شاید این موضوع نتواند حس توام با خیانتی را که از شنیدن اخبار برای بسیاری رقمی خورده است، تسکین دهد آن هم مشخصا به این دلیل که گویا فیلمسازان داشتند چیزی را از مخاطب پنهان میکردند. آیا این لحظات کوچک به عقب باز خواهد گشت و مخاطبان فیلمی را که همین یک ماه پیش داشتند ستایش میکردند، رنگ میکند؟ تنها زمان پاسخ این سوال است اما به نظر می رسد به رغم نهایت تلاش کوربت برای خفهکردن اتهامها علیه فیلمش، همچنان این جنجال پر سروصدا به قوت خود باقی است و یقهی این فیلم را در مابقی فصل جوایز سینمایی را خواهد چسبید.
هوش مصنوعی؛ آیا حرفی باقی مانده است؟
در مصاحبه «رد شارک نیوز»، داوید یانچو از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری یاد میکرد که انگار جایگاه خود را در هالیوود پیدا کرده و مورد پذیرش قرار گرفته است. یانچو فکر میکند که هوش مصنوعی نباید موضوع بحثبرانگیزی باشد بلکه باید به موضوعی تبدیل شود که همه درباره آن تبادل نظر میکنند: «هم اکنون وقتی درباره هوش مصنوعی صحبت میکنی، جنجال به پا میشود اما نباید این طور باشد. ما باید بحثی باز و صمیمانه دربارهی این داشته باشیم که هوش مصنوعی میتواند چه ابزار و امکاناتی در اختیار ما قرار دهد». این را داوید یانچو میگوید قبل از اینکه تلاش کند تا از انتقاد از هوش مصنوعی در «بروتالیست» به عنوان چیزی که سایر آثار سینمایی هم انجام میدهند، قسر در برود: «در این فیلم چیزی جدیدی در استفاده از هوش مصنوعی اتفاق نیفتاده است که قبلا در سایر فیلمها ندیده باشیم». او همچنین از عذر و توجیهی استفاده میکند که همه برای موجه نشان دادن هوش مصنوعی از آن کمک میگیرند: ارزانبودن. «این فناوری روند کار را بسیار سریع میکند. ما از هوش مصنوعی استفاده میکنیم تا این جزئیات بسیار ریز را که هزینه و یا وقت آن را نداریم انجام دهیم، به آسانی خلق کنیم».
تا حد زیادی، نکتهی یانچو دربارهی وجود یک مباحثهی در این موضوع ارزشش را دارد. طراحان صدا و تدوینگران اغلب برداشتهای مختلف را با هم دیگر تلفیق و برش میدهند تا به اجرای یک بازیگر روح ببخشند که این به معنی دلالت اندکی ذات مصنوعی در کار است. اما هنوز هم دست یافتن به چنین چیزی نیازمند افرادی است که خود را وقف این کار کنند. اگر این به نظر یک ابزار است، سوال اینجاست فناوری صوتی مورد استفاده شبیه سایر نرم افزار های تدوین است؟
اندیشهی اندکی تغییر توسط هوش مصنوعی که این امکان را ایجاد میکند آدرین برودی از گردونهی رقابت بهترین بازیگر خارج شود، همچنین بحث درباره بازیهای سینمایی خلق شده توسط موشن کپچر را نیز بار دیگر به میان میآورد. موضوع بحثبرانگیز درباره بازیهای موشن کپچر مثل اجرای اندی سرکیس از کاراکتر سزار در فیلم «سیارهی میمونها» که به رغم حضور بازیگر سر صحنه برای اجرای این نقش، هنوز هم تغییرات بسیاری از بعد جلوههای ویژه انجام پذیرفته است تا این نقش بتواند حیات سینمایی خود را پیدا کند اما برای قضیهی فیلم «بروتالیست» تنها یک ابزار کمکی در طراحی صدا است. پس شاید بتوان گفت که تفاوتهای ظریفی در این باب وجود دارد و ادامهی این بحث به باورهای فرد بستگی دارد.
از سوی دیگر، استفاده از هوش مصنوعی مولد حکایت دیگری برای خود دارد که پردردسرترین وجه سخنان یانچو را رو میکند. هوش مصنوعی اغلب به عنوان ابزاری مطرح شده است که به کمک فیلمهایی با بودجهی ساخت کم میآید تا بتوانند با فیلمهای بودجه بالا رقابت کنند و فناوری را به ارزانی در اختیار قرار میدهد آن هم با تغییراتی که نشان میدهد این فیلمها به آسانی ساخته میشوند اگر نیازی نباشد فیلمسازان پولی به بازیگران پرداخت کنند. در حالی که تلاش شده است تا اغلب از هوش مصنوعی به عنوان ابزار یاد شود، اما این فناوری بیشتر به مثابه سلاحی است که هنرمندان را از کمکار شدن یا جایگزینی با ماشین میترساند و بیشتر وقتها از این به اصطلاح ابزار استفاده شده است تا در هزینهها صرفه جویی شود.
با همهی این اوصاف در تلاش برای اینکه هوش مصنوعی به عنوان راهکار و گزینهای باشد تا فیلمهای با بودجهی کم فرصت رقابت با استودیوهای غول فیلمسازی و آثار پرهزینهشان را داشته باشند، هنوز هم جنبهای استثمارآمیز را با خود به همراه دارد، آن هم به این دلیل که کار هنرمندان بااستعداد صرفا به این علت که جایگزین ارزانتری برای کارهایشان وجود دارد، نادیده گرفته میشوند. آن هم به این دلیل که آن چیز که در پایان اهمیت دارد، چشمانداز کارگردان است که اغلب به عنوان راهی برای سوء بهره انتخاب شده است تا دیگران صرفا برای رسیدن به هدف غایی یک فیلم بینقص مورد سوء استفاده قرار گیرند.
آن قدری برای فیلمی مثل «بروتالیست» بد است که از هوش مصنوعی مولد استفاده کند که برای استودیوهایی مثل مارول و دیزنی بد است که از آن در سکانس افتتاحیه «تهاجم مخفی» استفاده کنند که به گفته کوربت چنین نیست. با این حال، اگر بود، به همان اندازه بد است به این دلیل که کیفیت محصول نهایی نباید عامل تعیین کنندهای باشد. اگر هنر تولید شده توسط هوش مصنوعی بد است، که به نظر هم یک توافق همه جانبه از نقطه نظر هنری بر سر این قضیه وجود دارد و همچنین برای سلامت کرهی زمین نیز زیانآور است، پس باید برای همهی افراد استفاده از آن زشت و بد باشد فارغ از این که چه کسی انجامش میدهد یا برای چه پروژهی سینمایی مورد نیاز است.
منبع: movieweb