۱۰ کتاب ضروری که فیلمسازان جوان باید بخوانند

سینما، هنر تصاویر داستانگویی است که زندگی را در خود جریان دارند. به تصویر کشیدن زندگی کار سختی است. در واقع باید گفت خود به تصویر کشیدن کار سختی است. هنرمندی که راه فیلمسازی را پیش میگیرد، جادهی پر فراز و نشیبی را روبروی خود دارد؛ پس بهتر است از همان اول تا جایی که میتواند برای مسیر آماده باشد. اما چگونه میتوان آماده شد؟ یک راهش خواندن تجربیات دیگران است. پس باید به سراغ کتابهای در مورد ساخت فیلم رفت. سوال اینجاست که بهترین کتابهای فیلمسازی کدامند؟ زمانی که گشت و گذار کوتاهی در میان کتابهای سینمایی میکنید، میبینید که اکثرا تحلیل فیلم هستند و اگر آموزشی باشند، دارند مباحثی مانند دکوپاژ، اصول فیلمبرداری، نورپردازی و از این دست را آموزش میدهند. کتابی که مستقیما در مورد هنر فیلمسازی باشد کم است؛ اما کمیت آن نشانه از کیفیت بالای این آثار دارند. ده کتاب با موضوع فیلمسازی این لیست، کتابهایی هستند که هرکس که قصد دارد روزی دوربین را بردارد و داستانی بگوید، باید آنها را بخواند. خواندن این کتابها برای هرکسی که در مورد سینما جدی است امری کاملا ضروری است.
10- مبانی نظری فیلمسازی
- نویسنده: نوئل برچ
- مترجم: نیکا خمسی
- نشر: نگاه
- تعداد صفحات: 238
بیشتر کتابهای لیست پیشرو تجریبات خالصی هستند که کارگردانها و فیلمسازان بزرگ در مورد فوت و فن هنر فیلمسازی خود به اشتراک گذاشتهاند، اما اگر شما در ابتدای نقطه شروع هستید خواندن «مبانی نظری فیلمسازی» میتواند بهترین آغاز ورود به هنر فیلمسازی برای شما باشد. این کتاب کاملترین ساختار برای روبرو شدن با هنر فیلمسازی را ارائه میدهد. موضوعاتی مانند ساختار، فرم، ریتم و مباحثی که دانستن آنها در وهله اول باید قرار بگیرد و باقی موضوعات در مراحل بعدی اهمیت پیدا میکنند. اگر در نقطه آغاز هنر فیلمسازی هستید، کتاب «مبانی نظری فیلمسازی» شما را آمادهی مسیر پیشرو میکند تا برای چالشهای آینده آماده باشید و در نهایت فیلمی با ساختاری درست بسازید.
9- در مسیر فیلمسازی
- نویسنده: الکساندر مکندریک
- مترجم: نفیسه سادات
- نشر: فارابی
- تعداد صفحات: 439
الکساندر مکندریک یکی از مهمترین فیلمسازان زمان خودش بود. در دوران دهه پنجاه میلادی، او از فیلمسازان مهم هالیوود به شمار میآمد و آثار موفق زیادی را در آن دوران ساخته است؛ اما در اصل موضوعی که او را در تاریخ سینما جاودانه کرده فیلمهای او نیست. کتاب او با نام «در مسیر فیلمسازی» به قدری غنی از رازهای پشت پرده فیلمسازی است که از بهترین کتابهای فیلمسازی محسوب میشود و نام او از طریق این کتاب برای هنردوستان جاودانه شده است. این کتاب بهترین نقطهی شروع برای درک هنر فیلمسازی است. درسهای مکندریک فقط توضیح قواعد نیستند؛ بلکه در هنر فیلمسازی عمیق میشوند. این کتاب در سه فصل «ساختار دراماتیک»، «دستورزبان فیلم» و «ضمائم» درسهای خودش را به اشتراک مخاطبش میگذارد. نکته اینجاست که این کتاب با مقدمهای از مارتین اسکورسیزی شروع میشود که کتاب را مورد تمجید قرار میدهد.
8- در یک چشم بهم زدن
- نویسنده: والتر مرچ
- مترجم: بهرام دهقان
- نشر: فارابی
- تعداد صفحات: 148
هنر سینما در واقع هنر مطلق بازیگری نیست، یا هنر کارگردانی، یا هنر فیلمبرداری یا هر بخش دیگری که معمولا آن را مهمترین بخش سینما میدانیم. چون بازیگری و کارگردانی و طراحی صحنه و هنرهای از این قبایل در تئاتر نیز موجود هستند و فیلمبرداری و عکاسی نیز میتوانند خودشان مستقل باشند. مهمترین عنصر سینما که آن را از تمامی هنرهای دیگر متمایز میکند تدوین است. تدوین است که در نهایت برشهای مختلف ضبط شده را با هنرمندی کنار یکدیگر قرار میدهد تا داستانی خلق کند. والتر مرچ که بر روی فیلمهای مهمی در طول تاریخ مانند هر سه قسمت «پدرخوانده»، «اینک آخرالزمان»، «بازگشت به آز» و بسیاری از فیلمهای دیگر کار کرده، دیدگاه خود را در قالب کتابی مورد هنر تدوین به اشتراک گذاشته و این کتاب تا به امروز به عنوان یکی از مهمترین و بهترین کتابهای فیلمسازی شناخته میشود و البته از بهترین کتابها برای درک بهتر فیلم است. «در یک چشم بهم زدن» به عنوان کتابی مملو از درسهای داستانگویی سینمایی شروع میشود و حتی در نقاطی ممکن است احساسات خوانندهی عاشق هنر فیلمسازی که آن را میخواند را نیز جریحهدار کند.
7- زمان مهر شده
- نویسنده: آندری تارکوفسکی
- مترجم: عظیم جابری
- نشر: درون
- تعداد صفحات: 236
کمتر فیلمسازی مانند آندری تارکوفسکی در تاریخ سینما درخشیده است. آثار او بین مرز شعر و تصویر حرکت میکنند؛ به شکلی که مانند آن را هیچ جای دیگر ندیدهاید. افراد بسیاری نیز مجذوب داستانگوییهای این بزرگمرد سینما هستند و برای آنهایی که دوست دارند آثاری مانند جهان شاعرانه او خلق کنند کتاب «زمان مهر شده» بهترین دریچه ورود به جهان سینمای شاعرانه است. در این کتاب تارکوفسکی از فلسفه خودش در هنر فیلمسازی صحبت میکند. در واقع نام آن، اسمی است که او برای هنر خودش گذاشته است. او در مورد موضوعات متنوعی در باب سینما مانند ریتم، دلالیش برای فیلمساز شدن، رابطهش با شوروی و فلسفه پشت هر یک از فیلمهایش صحبت میکند. این کتاب یک هفته قبل از مرگ او به اتمام رسید و پس از مرگش چاپ شد. «زمان مهر شده» آخرین اثری بود که او برای عاشقان سینما به یادگار گذاشته است.
6- یادداشتهایی در باب سینماتوگرافی
- نویسنده: روبرت برسون
- مترجم: علیاکبر علیزاد
- نشر: بیدگل
- تعداد صفحات: 150
روبرت برسون از مهمترین کارگردانهای تاریخ سینماست. این کارگردان فرانسوی در دوران موج نوی فرانسه زبان جدیدی برای هنر سینما خلق کرد. سبک روحانی فیلمهایش باعث شد که تا سالها پس از مرگش، کارگردانهای بسیاری از فیلمهای او تقلید کنند. روبرت برسون تمام درسها، جهانبینی و نکاتی که در طول زندگی حرفهای خود به آنها رسیده بود را در قالب کتابی به نام «یادداشتهایی در باب سینماتوگرافی» به چاپ رساند. جوهرهی آموزههای روبرت برسون باعث شده که این کتاب به یکی از بهترین کتابهای فیلمسازی تبدیل بشود. درسهای این کارگردان در باب سینما تا به امروز همچنان ارزشمندند و جملات او ارزش بارها خوانده شدن را دارند.
5- سینماگر دستتنها
- نویسنده: روبرت رودریگس
- مترجم: پارسا زاهدی
- نشر: روزنه کار
- تعداد صفحات: 272
احتمالا گاهی به جیب خالی خود نگاه میکنی و با خودت میگویی: «اگر من پدر و مادر پولداری داشتم یا یک سرمایهگذار گردنکلفت از آشناهام بود، بالاخره میتونستم فیلم آرزوهام رو بسازم؛ ولی نمیتونم.» این فکر تو شاید تا سیسال پیش حرفی منطقی میبود؛ اما وقتی روبرت رودریگس با کمترین بودجه ممکن تونست فیلم بلندی بسازه و از کارگردانهای مهم هالیوود بشه، این باور برای همیشه عوض شد. «سینماگر دستتنها: چگونه یک جوان بیپول با ساخت اولین فیلم خود از گندههای هالیوود شد» داستان پسری بیست و سهساله از منطقه کوچکی از آمریکا است که به قدری نسبت به فیلم ساختن احساس نیاز میکرد که خودش را به صورت داوطلبانه در یک بیمارستان مخصوص آزمایش دارو بستری کرد و پس از یک ماه موش آزمایشگاهی بودن، با هفتهزار دلار و رگهای پر از داروهای آزمایشی اولین فیلم بلند خودش را ساخت و همان فیلم باعث شد که بتواند از افراد مهم صنعت سینما بشود. «سینماگر دستتنها» بهترین کتاب فیلمسازی برای هر کسی است که آرزو دارد روزی فیلمی بسازد اما جیبهایش خالی است و ارتباطاتی در صنعت سینما نیز ندارد. اگر فکر میکنی نیاز به انگیزه داری، کتاب به شدت خودمانی و دوستانه روبرت رودریگس را بخوان تا بالاخره انگیزه ساخت آن فیلمی که همیشه آرزویش را داشتی پیدا کنی.
4- کارگاه پیشرفته فیلمسازی با فیلمسازان بزرگ
- نویسنده: لوران تیراد
- مترجم: صوفیا نصرالهی
- نشر: چتر فیروزه
- تعداد صفحات: 280
اگر به دنبال کتابی هستید که مانند گنجینهای کمیاب آموزههایی از بهترین فیلمسازان عصر مدرن را در خود داشته باشد، «کارگاه پیشرفته فیلمسازی با فیلمسازان بزرگ» کتابی است که شما را به وجد خواهد آورد. لوران تیراد خبرنگاری مهم در صنعت سینما است که در طی رزومه کاری خود، مصاحبههای مهمی را با بسیاری از کارگردانهای بزرگ تاریخ مانند مارتین اسکورسیزی، دیوید لینچ، تیم برتون، وونگ کاروای، امیر کاستاریکا، ژان لوک گدار، برادران کوئن، الیور استون و بسیاری از اسامی دیگر انجام داده که مشخصا متمرکز بر رویه فیلمسازی آنها بوده است و او تمام درسهایی که در گفتههای این کارگردانها است را در قالب یک کتاب مملو از تجربه منتشر کرده است. «کارگاه پیشرفته فیلمسازی با فیلمسازان بزرگ» بخاطر لبریز بودن از باارزشترین درسهای تاریخ سینما از بهترین کتابهای فیلمسازی تمام دوران است.
3- درباره کارگردانی فیلم
- نویسنده: دیوید مامت
- مترجم: احمد دامود
- نشر: روزبهان
- تعداد صفحات: 123
کمتر کسی است که به تئوری سینما علاقهمند باشد و نام دیوید مامت را نشنیده باشد. گفتن اینکه تاثیر مامت در جهان نمایش و سینما با نمایشنامهها و فیلمنامههای درخشانی که به جهان اعطا کرده تمام میشود تفکری کاملا غلط است؛ زیرا مامت تعدادی از مهمترین کتابهای تحلیل و آموزش هنر تصویر و نمایش را به رشته تحریر درآورده است. کتاب «درباره کارگردانی فیلم» او مستقیما بر روی هنر فیلمسازی متمرکز است و لحن صمیمانه و در عین حال موشکافانهش به عمق حقیقت سینما نفوذ میکند که هر شخصی که به هنر فیلمسازی علاقهمند است را به وجد بیاورد. دو فصل آخر کتاب گفت و گوهای او با دانش آموزانش است که در میان صحبتهای رد و بدل شده میان آنها درسهای مهمی در مورد سینما، درام و در کل هنر فیلمسازی نهفته است که این کتاب را به یکی از بهترین کتابهای فیلمسازی تمام دوران تبدیل کرده است.
2- سینما به روایت هیچکاک
- نویسنده: فرانسوا تروفو
- مترجم: پرویز دوائی
- نشر: سروش
- تعداد صفحات: 277
هر هنر دوستی میداند که سینما چقدر به آلفرد هیچکاک مدیون است. آموزههای او در راستای داستانگویی تصویری هنوز در سینمای امروز به کار میرود. در دوران زندگی هیچکاک، فرانسوا تروفو از کارگردانهای موج نوی فرانسه بود که فیلم «چهارصد ضربه» او از آثار جاودانه سینما به شمار میآید. فرانسوا تروفو از طرفداران پروپاقرص هیچکاک بود و طولی نکشید که او فرصتی به دست آورد تا با او مصاحبهای حرفهای داشته باشد. گفت و گوی میان این دو کارگردان مهم تاریخ سینما باعث خلق کتابی شد که از نظر هر که عاشق سینماست از بهترین کتابهای فیلمسازی تمام دوران است. کتاب «سینما به روایت هیچکاک» به اعماق هنر سینما فرو میرود و آن را موشکافی میکند و به درسهایی میرسد که به قدری عمیق هستند که شما بعد از خواندن این مصاحبه درک جدیدی از سینما پیدا خواهید کرد. به نظر بسیاری، گفت و گوی هیچکاک و تروفوآ مهمترین گفت و گوی ثبت شدهی تاریخ سینما است. اگر به دنبال کتاب سینمایی از منتقدان هستید، «سینما به روایت هیچکاک» گزینهی ایدهآلی است.
1- فیلم ساختن
- نویسنده: سیدنی لومت
- مترجم: بهمن فرمان آرا
- نشر: چشمه
- تعداد صفحات: 183
تعدادی از فیلمهای سیدنی لومت از بهترین فیلمهای ساخته شده در تاریخ سینما هستند و همین موضوع برای اثبات ارزشمندی این کارگردان کافی است؛ اما سیدنی لومت به غیر از «12 مرد خشمگین»، «شبکه»، «بعدازظهرسگی» و بسیاری فیلمهای دیگر، کتابی نیز از تجریبات خودش را برای عاشقان سینما به جا گذاشته است که اگر بهترین کتاب فیلمسازی نباشد قطعا یکی از بهترینهاست. «فیلم ساختن» مجموعه تجربیات این کارگردان فقید است که در آن در مورد موضوعات متعددی در مبحث سینما صحبت میکند. مباحثی مانند ارتباط با بازیگر، تدوین، روابط استودیویی، قاببندی و بسیاری مباحث دیگر که هرکدام به نوبه خود بسیار باارزش هستند. این کتاب آموزش اصول سینما نیست؛ این کتاب در مورد خود اصل هنر سینماست و ترجمه بهمن فرمانآرا که خود کارگردانی مهم در تاریخ سینمای ایران است ثابت میکند که این کتاب بدون شک یکی از بهترین کتابهای فیلمسازی تمام دوران است.
منبع: دیجیکالامگ