آیا می‌توان روابط عاشقانه را با دارو ترمیم کرد؟
اگر قرصی بتواند شکست عشقی شما را التیام دهد یا رابطه‌ی رمانتیک شما را بهبود ببخشد، آیا آن را مصرف می‌کنید؟ اگرچه اکسیرهای عاشقانه تنها در افسانه‌ها وجود دارند، با این حال در سال‌های اخیر، دانشمندان شروع به تحقیق بر روی استفاده از داروهای روانپزشکی برای دستکاری فرآیندهای عصبی و هورمونی مرتبط با عاشق شدن و شکست عشقی کرده‌اند. تحقیقات در زمینه‌ی روانپزشکی عشق می‌تواند راه را برای درمان حسادت، دل شکستگی و سایر مشکلات عاطفی باز کند. محققان در حال بررسی راه‌هایی برای استفاده از داروها برای درمان دلشکستگی و سایر مشکلات مرتبط با رابطه هستند.
اما به گفته‌ی دکتر برایان دی ارپ، متخصص حوزه‌ی اخلاق زیستی، نسل‌های آینده‌ی عاشقان ممکن است مسیر سریع‌تری را برای بهبودی تجربه کنند. اگرچه ممکن است به این زودی‌ها قرص دلشکستگی در داروخانه‌ها پیدا نشود، اما دکتر ارپ بر این باور است که مواد شیمیایی هم اکنون هم وارد زندگی عاشقانه‌ی ما شده‌اند و این حقیقتی است انکار ناپذیر. او در این زمینه کتابی تالیف کرده با عنوان «داروی عشق: آینده شیمیایی روابط ما.»
دکتر ارپ که پژوهشگر مرکز اخلاق کاری آکسفورد اوهیرو در دانشگاه آکسفورد و معاون مدیر این مرکز است، می‌گوید: «معجون‌های عاشقانه و داروهای جادویی که قرار است بر زندگی عاشقانه‌ی ما تأثیر بگذارد، در بیشتر تاریخ بشر در قالب داستان و افسانه‌ها ظاهر شده‌اند.»
اما در سال‌های اخیر، تحقیقات و پژوهش‌های زیادی روی عملکرد مغز صورت گرفته که برخی از آن‌ها معطوف به فرایندهای ذهنی مرتبط با روابط عاشقانه است. اینکه چطور عاشق می‌شویم، چطور فارغ می‌شویم و فرایند شکل‌گیری وابستگی به چه صورت است. با توجه به دامنه‌ی گسترده‌ی تحقیقات بیولوژیکی صورت گرفته تا حدود زیادی برای ما امکان مداخله در این فرایندهای عاشقانه با تکیه بر داروهای مختلف مهیا شده است.
در ادامه‌ی این مقاله از دیجی‌کالا مگ، به بررسی تاثیر مصرف داروهای روانپزشکی بر روابط عاشقانه می‌پردازیم و نظر متخصصین را در این خصوص جویا می‌شویم. با ما همراه باشید.
دستکاری فرایندهای مرتبط با عشق در مغز
با توجه به اینکه فناوری تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) برای اولین بار تصویربرداری از مغز را در اوایل دهه ۱۹۹۰ ممکن کرد، دانشمندان از آن زمان تا کنون اکتشافات بسیاری در حوزه‌ی بررسی روابط عاشقانه از منظر علوم اعصاب انجام داده‌اند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ توسط محققان دانشگاه کنتاکی نشان داد که مسکن‌های رایج به کاهش علائم فیزیکی طرد اجتماعی کمک می‌کنند. (جاناتان هیوارد/ مطبوعات کانادا)
در اوایل دهه ۲۰۰۰، مطالعات مبتنی بر (fMRI) که فعالیت مغزی افراد را در حالت‌های شور و اشتیاق و دل شکستگی اسکن می‌کرد، به ما نگاهی اجمالی نسبت به فرایندهای شیمیایی مرتبط با عشق داد و از آنجایی که محققان به مطالعه مدارهای کلیدی مغز و هورمون‌هایی که در هنگام عاشق شدن یا شکست عشقی در مغز ما ترشح می‌شوند ادامه می‌دهند، روش‌های جدیدی برای دستکاری این فرآیندها در حال ظهور است.
در سال ۲۰۱۰، محققان دانشگاه کنتاکی دریافتند که عمل ساده‌ی مصرف استامینوفن می‌تواند علایم فیزیکی ناشی از طرد اجتماعی را کاهش دهد، که خود نشان می‌دهد حتی می‌توان از مسکن‌های ابتدایی برای کاهش علایم دل شکستگی استفاده کرد. دکتر ارپ لزوماً مردم را به دارو درمانی برای غلبه بر شکست عشقی تشویق نمی‌کند. اما او می‌گوید که مسکن‌ها تنها داروهای پزشکی موجود نیستند که می‌توانند بر احساسات و میل جنسی ما تأثیر بگذارند.
به عنوان مثال، قرص‌های فشار خون، مورفین، هیدروکودون و داروهای کلسترول استاتین می‌توانند به طور ناخواسته میل جنسی ما را کاهش دهند و شدت عشق را در وجود ما کم کنند. سایر داروهای رایج مانند SSRIها که برای درمان افسردگی و اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند به طور غیرمستقیم بر روابط انسانی تأثیر بگذارند. در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی ممکن است با بهبود سلامت عاطفی، رابطه را تقویت کنند. در موارد دیگر، آن‌ها می‌توانند با ایجاد ناتوانی جنسی یا کاهش جذابیت در زندگی جنسی زن و شوهر دخالت کنند.
در یک مطالعه‌ی موردی در سال ۱۹۹۷ که در مجله روانپزشکی استرالیا و نیوزلند منتشر شد، مردی پس از درمان با یک داروی رایج برای (OCD) بر حسادت شدید خود در ازدواج خود غلبه کرد. به گفته‌ی محققان، عادات حسادت این مرد که شامل «الگوهای فکری وسواسی و رفتارهای اجباری» می‌شد دارای نشانه‌های (OCD) بود و زمانی که این بیماری درمان شد، عادات حسادت افراطی او نیز کاهش یافت.
درمان دارویی برای شکست عشقی محدودیت‌هایی دارد
کیت سوکل، نویسنده کتاب «ذهن‌های کثیف: چگونه مغز ما بر عشق، رابطه‌ی جنسی و روابط تأثیر می‌گذارد»، می‌گوید که خارج از محدوده‌ی آزمایشگاه، بعید است که هرگونه مداخله‌ی شیمیایی بتواند تأثیر قابل پیش‌بینی‌ای بر فرایندهای مرتبط با عشق داشته باشد.
در حال حاضر داروهای قانونی و غیرقانونی‌ای وجود دارد که می‌تواند طرز فکر ما را در مورد عشق، رابطه‌ی جنسی و روابط عاطفی به کلی تغییر دهد.
سوکل می‌گوید: «حتی اگر بتوانیم فرمولی ارائه دهیم که کارساز باشد، باز هم این واقعیت را نادیده گرفته‌ایم که مغز ما همیشه در حال تغییر است، در واقع مغز ما نوروپلاستیک است.» «در نتیجه وقتی به فرایندهای پیچیده‌ی مرتبط با یک رابطه فکر می‌کنیم، عوامل متعدد زیادی وجود دارند که می‌توانند آن فرمول دقیق را به میلیاردها روش مختلف و غیرمنتظره خنثی کنند.»
دکتر ارپ نیز تصدیق می‌کند که کسانی که از شکست عشقی یا سایر مشکلات مربوط به رابطه رنج می‌برند نباید انتظار درمان شیمیایی از داروهای به اصطلاح عشقی داشته باشند. او ادامه می‌دهد: «این داروها دقیقاً مانند معجون‌های عشقی توی افسانه‌ها کار نمی‌کنند. آن‌ها جادویی نیستند. آن‌ها محدودیت‌هایی دارند.» با این حال، او معتقد است که افزایش سطح مداخلات دارویی در روابط عاشقانه ما توسط روان‌پزشک‌ها نباید نادیده گرفته شود.
برای جلوگیری از سوءاستفاده، مرزهای اخلاقی لازم است
کسانی که دلشکستگی یا عشق نافرجام را دارای اثرات مثبتی مانند رشد شخصی یا استعلای هنری می‌دانند، ممکن است از چشم‌انداز میانبر دارویی برای بهبودی ناراحت باشند. دکتر ارپ و دیگران همچنین هشدار می‌دهند که بدون وضع دقیق مقررات، ممکن است از داروهای مرتبط با عشق سوءاستفاده شود. کری جنکینز، استاد فلسفه در دانشگاه بریتیش کلمبیا در ونکوور، هشدار می‌دهد که اگر از داروهای عشق برای حفظ هنجارهای مضر اجتماعی استفاده شود، این مسأله می‌تواند خود عشق را تهدید کند. کری ایچیکاوا جنکینز، استاد فلسفه که در اوایل ماه جاری در ونکوور سخنرانی داشت، نگران است که مداخله‌ی پزشکی در روابط عاشقانه ممکن است به عنوان راهی برای اعمال روابط متعارف و دل‌سرد کردن روابطی که از وضعیت موجود فاصله دارند استفاده شود.
برای دکتر ارپ، این خطرات بر نیاز فوری به یک چارچوب اخلاقی در مورد استفاده از داروهای عشقی که بر مبنای قوانین اساسی اساسی، مانند رضایت، وضع می‌شوند، تأکید می‌کند. با این حال او در کتابش حواشی احتمالی در مورد این موضوع را نادیده نمی‌گیرد. به عنوان مثال، در مورد بسیاری از ادعاهای تحقیقاتی که در مورد به اصطلاح «هورمون عشق» یا همان اکسی توسین انجام شده است (مولکولی ساخته شده توسط هیپوتالاموس که روی رابطه‌ی جنسی و بارداری نقش دارد) هشدار می‌دهد. دکتر ارپ می‌گوید که هنوز باید شک و تردید سالمی در مورد اثرات اسپری بینی اکسی توسین وجود داشته باشد.
او همچنین مدعی است که این مسأله نباید صرفا به مواد شیمیایی‌ای محدود شود که روابط عاشقانه ما را به حالت «بهتری» تغییر می‌دهند. او به پتانسیل «داروهای ضد عشق» برای سرکوب احساساتی مانند حسادت و داروهایی که می‌توانند به حذف وابستگی یک فرد مورد سوءاستفاده کمک کنند، اشاره می‌کند.
منابع: New Scientist, CBC
