فرصت تماشای هلال زیبای ماه در شب‌های پایانی مرداد ۱۴۰۲
در شب‌های پایانی مرداد ۱۴۰۲ شاید بهترین جرم قابل رصد را باید ماه، یگانه قمر زمین دانست که هلال تماشایی آن هنگام غروب خورشید، با مناظر زمینی جلوه‌ای بی‌نظیر می‌آفریند.
روزهای پایانی مرداد از راه رسیده است و کم‌کم شب‌ها هم سردتر می‌شوند و شرایط مناسب برای حضور پیوسته زیر آسمان شب کاهش می‌یابد. از طرفی دیدن برخی اجرام می‌تواند در آسمان دشوار باشد اما هلال ماه که تنها چند روز سن دارد، می‌تواند سوژه‌ی جذابی برای رصد و عکاسی در کنار پدیده‌های زمینی باشد. این هفته هنگام غروب خورشید، در سمت غرب آسمان فرصت کوتاهی برای رصد هلال ماه فراهم است.
رویدادهای نجومی پایان مرداد و ابتدای شهریور ۱۴۰۲
شنبه ۲۸ مرداد
زحل تا حدود ساعت ۲۲:۰۰ یا ۲۳:۰۰ شب به خوبی در سمت جنوب شرقی آسمان ارتفاع می‌گیرد. زیر آن و تقریبا با فاصله‌ی دو مشت در طول بازو، می‌توانید ستاره‌ی پاییزی «فم‌الحوت» (Fomalhaut) را ببینید. هیچ ستاره‌ی قدر ۱ دیگری در این نزدیکی نیست و بنابراین این ستاره به آسانی پیدا می‌شود.
یک‌شنبه ۲۹ مرداد
در تاریک و روشن غروب، به دنبال ستاره‌ی درخشان «سماک اعزل» (Spica) باشید که یکی از ستاره‌های مهم آسمان شب محسوب می‌شود و حالا در سمت چپ ماه قرار گرفته است. سماک اعزل (بی‌ژوبین) که درخشان‌ترین ستاره‌ی صورت فلکی «دوشیزه» (Virgo) است، اغلب به عنوان یک ستاره‌ی بهاری در نظر گرفته می‌شود.
دوشنبه ۳۰ مرداد
افراد مختلف ممکن است رنگ‌های ستاره‌ها را به شیوه‌ی متفاوتی تشخیص دهند. برای نمونه می‌توان به دو ستاره‌ی درخشان تابستان، «نسر واقع» (Vega) که تقریبا در آغاز شب بالای سر قرار می‌گیرد، و «سماک رامح» (Arcturus) که در سمت غرب می‌درخشد، اشاره کرد.
نسر واقع سفید است و اندکی رنگ آبی هم از آن به چشم می‌رسد. سماک رامح اما زرد مایل به نارنجی کم‌رنگ است. اگر بتوانید این رنگ‌ها را تشخیص دهید، احتمالا قدرت تشخیص خوبی برای رصد آسمان شب دارید و بهتر می‌توانید ویژگی‌های ستارگان را درک کنید. نسر واقع یک ستاره سفید داغ از نوع A است که ۲۵ سال نوری از ما فاصله دارد. سماک رامح هم یک غول با دمای کمتر از نوع K و با فاصله‌ی ۳۷ سال نوری از ماست.
امشب همچنین در ساعت ۱۹:۳۵ می‌توانید مقارنه‌ی ماه و سماک اعزل را با جدایی زاویه‌ای تنها ۲.۱ درجه نگاه کنید.
سه‌شنبه ۳۱ مرداد
با ادامه‌ی ماه آگوست و شروع سرد شدن هوا، صورت فلکی «اسب بزرگ» (Pegasus) در سمت شرق خودنمایی می‌کند. ستارگان اصلی آن از قدر ۲ و ۳ هستند و مشت شما در طول بازو، درون این صورت فلکی قرار می‌گیرد.
در همین حال، صورت فلکی «دب اصغر» (Ursa Minor) درست در سمت شمال آسمان حضور دارد. این صورت فلکی کم‌نور است و در ابتدای شب طوری دیده می‌شود که گویی روی دسته‌اش ایستاده و به سمت چپ واژگون می‌شود.
چهارشنبه ۱ شهریور
ساعت ۰۷:۳۰ سیاره‌ی عطارد در اقامت اول جای می‌گیرد. هرچند این رویداد با چشم دیده نخواهد شد. پس از تاریکی هوا، ماه در سمت جنوب غربی آسمان با ارتفاع پایین سمت راست ستاره‌ی تماشایی قلب العقرب و ستاره‌ی سر عقرب می‌درخشد.
پنجشنبه ۲ شهریور
تربیع اول ماه در ساعت ۱۳:۲۷ روی می‌دهد. شب‌هنگام هم قلب عقرب از حضور ماه می‌گیرد. در حقیقت در بسیاری از مناطق، از جمله ایران، ماه با فاصله‌ی نزدیک ۴.۷ درجه‌ای نسبت به قلب العقرب دیده می‌شود اما در عرض‌های جغرافیایی بیشتر قلب العقرب کاملا از دید پنهان می‌شود.
جمعه ۳ شهریور
چقدر بعد از غروب آفتاب می‌توانید در حالی که رو به شرق ایستاده‌اید، مثلث بزرگ تابستانی را ببینید؟ نسر واقع، درخشان‌ترین ستاره‌ی مثلث، تقریبا در اوج قرار دارد. دنب، درخشان‌ترین ستاره در شرق است و الطیر هم در جنوب شرقی آسمان با ارتفاع کمتری می‌درخشد.
وضعیت سیارات
عطارد و مریخ که در هفته‌های گذشته موقعیت خوبی برای رصد هم‌زمان آن‌ها بود، سرانجام در غروب خورشید در سمت غرب آسمان ناپدید می‌شوند.
زهره با قدر حدود ۴.۳- سرانجام در طلوع آفتاب این هفته، با ارتفاع بسیار کم ظاهر می‌شود و می‌توانید آن را دقیقا بالای افق و سمت شرق آسمان جست‌وجو کنید. برای این کار باید حدود ۲۰ یا ۳۰ دقیقه قبل از طلوع خورشید شروع کنید و دوربین دوچشمی هم به یافتن آن کمک خواهد کرد. سیاره‌ی ناهید هر روز بیشتر ارتفاع می‌گیرد و رصد آن آسان‌تر می‌شود. حتی با بزرگنمایی کم در ابزار رصدی هم می‌توان هلال بسیار نازک ناهید را تشخیص داد که در هفته‌های آینده ضخیم‌تر و کوچک‌تر دیده می‌شود.
مشتری با قدر ۲.۵- در صورت فلکی حمل قرار گرفته است و حدود ساعت ۲۳:۰۰ از سمت شرق و شمال شرقی آسمان طلوع می‌کند.
زحل با قدر ۰.۵+، همچنان در صورت فلکی «دلو» جای دارد و از حدود تاریک شدن هوا در سمت عصر طلوع می‌کند. این سیاره در ۴ شهریور به مقابله می‌رسد. در هنگام غروب، می‌توانید زحل را ببینید که به‌عنوان درخشان‌ترین جرم در سمت شرق و جنوب شرقی آسمان و با ارتفاع پایین می‌درخشد. حدود ساعت ۲۳:۰۰ زمان مناسبی برای رصد تلسکوپی آن است و حدود ساعت ۱ بامداد به بالاترین حد خود در آسمان می‌رسد.
اورانوس با قدر ۵.۷ در صورت حمل قرار دارد و در اواخر عصر با ارتفاع زیاد حدود حدود ۸ درجه‌ی شرقی مشتری قرار گرفته اتس که برای رصد آن به ابزار اپتیکی نیاز خواهد بود.
نپتون هم با قدر ۷.۸ همچنان در مرز صورت‌های فلکی دلو و حوت است و تا نیمه شب به ارتفاع حدود ۲ درجه‌ی شرقی سیاره‌ی زحل می‌رسد. رصد این سیاره هم تنها با ابزار رصدی امکان‌پذیر است.
منابع: Sky and Telescope, مجله نجوم, Almanac
