مهم‌ترین زنگ خطرهای سرطان رودهی بزرگ که نباید از آن‌ها غافل شوید
در بیشتر مواقع، سرطان رودهی بزرگ به‌ویژه در مراحل ابتدایی، علامت خاصی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل است که گفته می‌شود غربالگری منظم برای این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیقات نشان می‌دهد بین اولین باری که بیماران متوجه‌ی علائم سرطان روده می‌شوند و زمانی که بیماری در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، فاصله‌ی قابل‌توجهی وجود دارد. این تأخیر می‌تواند به انتشار (متاستاز) سرطان منجر شود که شانس درمان موفقیت‌آمیز را کاهش می‌دهد.
اسهال یا یبوست، تغییر رنگ مدفوع، کاهش اشتها و کاهش وزن از جمله مهم‌ترین علائم سرطان رودهی بزرگ محسوب می‌شوند. اگرچه بیشتر افرادی که این علائم را تجربه می‌کنند به سرطان مبتلا نیستند، اما لازم است که این نشانه‌ها جدی گرفته شده و علت بروز آن‌ها مشخص شود. با ما همراه باشید تا در این مقاله از دیجی‌کالا مگ با انواع علائم سرطان رودهی بزرگ که در نقاط مختلف بدن مشاهده می‌شوند، آشنا شوید.
آناتومی رودهی بزرگ
برای درک بهتر علائم سرطان رودهی بزرگ، بهتر است ابتدا مختصری درباره‌ی آناتومی این اندام صبحت کنیم. کولون که طول آن حدود ۱٫۸ متر است، بیشترین قسمت رودهی بزرگ را تشکیل می‌دهد. حداقل ۱۵ سانتی‌متر انتهای کولون به رکتوم (راست روده) و مقعد ختم می‌شود. کولون صعودی در سمت راست شکم و کولون عرضی به صورت افقی در بالای شکم واقع شده‌اند. کولون نزولی هم از زیر دنده‌ها در سمت چپ شکم به سمت پایین (به سمت رکتوم و مقعد) می‌رود.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که رودهی کوچک در بالای شکم و رودهی بزرگ در پایین آن قرار دارد. اما در حقیقت بین این دو نوع اندام همپوشانی وجود داشته و بیشتر قسمت‌های رودهی بزرگ در بالای رودهی کوچک قرار گرفته‌اند.
رایج‌ترین علائم سرطان رودهی بزرگ
در مراحل اولیه‌ی سرطان، غالبا بیماران هیچ علامتی را مشاهده نمی‌کنند. به همین دلیل است که غربالگری منظم از ۴۵ سالگی توصیه می‌شود. سن شروع غربالگری برای افرادی که بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، پایین‌تر است.
علائمی که در ادامه‌ی مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم به هیچ عنوان به‌طور قطعی ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را نشان نمی‌دهند. در واقع، این علائم ممکن است به سایر مشکلات روده مانند عفونت (به‌عنوان مثال دیورتیکولیت حاد) و زخم یا التهاب (به‌عنوان مثال بیماری کرون) اشاره داشته باشند. به همین دلیل، باید تشخیص علت بروز آن‌ها را بر عهده پزشک بگذارید.
علائم سرطان رودهی بزرگ به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند؛ علائم موضعی (بر اساس محل تومور) و علائم سیستمیک (در نقاط مختلف بدن مشاهده می‌شوند).
علائم موضعی سرطان رودهی بزرگ
علائم سرطان رودهی بزرگ که روی نحوه‌ی اجابت مزاج و خود روده تأثیر می‌گذارند، شامل اتفاقات زیر می‌شوند؛
- تغییر عادات روده – در حالت عادی، رنگ و قوام مدفوع بین افراد مختلف، متفاوت است. بنابراین، پزشک به آنچه که شما در حالت معمول و به‌طور روتین تجربه می‌کنید، اهمیت می‌دهد. مهم است که هرگونه تغییر در عادات رودهی خود را به پزشک گزارش کنید.
- ناراحتی‌های مربوط به شکم – درد یا کرامپ شکمی (گرفتگی متناوب عضلات)، یکی از علائمی است که ممکن است بیماران مبتلا به سرطان رودهی بزرگ تجربه کنند.
- یبوست و اسهال متناوب – بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان روده به‌طور دوره‌ای یبوست و اسهال را تجربه می‌کنند. اسهال و یبوست متناوب زمانی رخ می‌دهند که به دلیل وجود تومور یک انسداد نسبی در روده وجود داشته باشد.
- گاز و نفخ – گاز زیاد و نفخ می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به سرطان رودهی بزرگ باشد. با این حال، در بیشتر افراد این علامت به سرطان مربوط نبوده و از مصرف مواد غذایی نفاخ (به‌عنوان مثال نوشابه‌های گازدار، محصولات لبنی و غذاهای پرفیبر) و اختلالات گوارشی (به‌عنوان مثال بیماری التهابی روده) ناشی می‌شود.
- حالت تهوع یا استفراغ – در مبتلایان به سرطان رودهی بزرگ به دلیل انسداد روده در اثر وجود تومور، حالت تهوع و استفراغ مشاهده می‌شود.
گاز و نفخ از علائمی هستند که معمولا در مراحل انتهایی بیماری و در اثر مسدود شدن روده توسط تومور ایجاد می‌شوند. گسترش سرطان به غدد لنفاوی مجاور هم می‌تواند در بروز نفخ نقش داشته باشد.
اگر تهوع و استفراغ با سایر علائم مهم مانند یبوست، کرامپ شکمی یا اتساع شکم همراه باشد، احتمال اینکه فرد دچار سرطان رودهی بزرگ شده باشد، افزایش پیدا می‌کند. تهوع و استفراغ ممکن است در هر مرحله‌ای از سرطان رخ دهند، اما شیوع آن‌ها در سرطان‌های پیشرفته بیشتر است. به یاد داشته باشید که تهوع و استفراغ به تنهایی و بدون وجود سایر علائم، احتمالا نشانه‌ی ابتلا به سرطان نیستند.
تغییر عادات روده
در مبتلایان به سرطان رودهی بزرگ عادات روده به شکل زیر تغییر می‌کند.
تغییر دفعات اجابت مزاج
تغییر تعداد دفعات اجابت مزاج که برای بیش از چند روز ادامه داشته باشد، می‌تواند یکی از علائم بالقوه‌ی سرطان باشد. به‌عنوان مثال، اگر شما در حالت عادی همیشه سه بار در روز اجابت مزاج دارید، اما در حال حاضر این میزان به یک بار در روز یا یک روز در میان رسیده است، احتمالا به یبوست مبتلا هستید. افزایش غیرطبیعی تعداد دفعات اجابت مزاج هم می‌تواند نشانه‌ی نوعی تغییر باشد که باید به آن توجه شود.
تغییر شکل مدفوع
مدفوع باریک که اغلب مانند روبان یا مداد توصیف می‌شود، ممکن است نشانه‌ی ابتلا به سرطان رودهی بزرگ باشد. تنگ شدن رودهی بزرگ که به آن «انسداد نسبی روده به دلیل سرطان رودهی بزرگ» می‌گویند، باعث کاهش قطر مدفوع می‌شود.
تغییر رنگ مدفوع
خونریزی در رودهی بزرگ به دلیل ابتلا به سرطان باعث می‌شود که رنگ مدفوع به قرمز روشن یا تیره تغییر کند. اگر خونریزی در کولون صعودی اتفاق بیفتد، ممکن است رنگ مدفوع به خرمایی مایل به قرمز یا بنفش شبیه باشد. اما چنانچه تومور در کولون نزولی قرار داشته باشد، رنگ مدفوع به قرمز روشن تغییر می‌کند.
مشکل در تخلیه‌ی مدفوع
اگر دائما احساس می‌کنید که به اجابت مزاج نیاز دارید و رودهی شما به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود، ممکن است به سرطان رودهی بزرگ مبتلا باشید.
علائم سیستمیک سرطان رودهی بزرگ
علائم سیستمیک سرطان که بر کل بدن تأثیر می‌گذارند در ادامه آورده شده‌اند؛
کاهش وزن ناخواسته
اگر به‌طور ناخواسته و بدون اینکه ورزش کنید یا رژیم بگیرید وزن کم می‌کنید، این یک علامت مهم است که نباید نادیده گرفته شود. سرطان رودهی بزرگ تنها یکی از چند بیماری مهمی است که ممکن است در مراحل ابتدایی به کاهش وزن ناخواسته منجر شود. علت کاهش وزن این است که تومورها از خون و مواد مغذی بدن برای رشد خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این، بعضی از تومورها با آزاد کردن مواد شیمیایی متابولیسم بدن را افزایش داده و باعث کاهش وزن می‌شوند.
اگر بدون دلیل مشخصی در یک دوره‌ی ۶ تا ۱۲ ماهه، حداقل ۴٫۵ کیلو کاهش وزن داشتید یا حداقل ۵ درصد از وزن خود را از دست دادید، حتما با پزشک مشورت کنید. به‌عنوان مثال، اگر وزن شما ۷۰ کیلو است و به‌طور ناخواسته ۳٫۵ کیلو وزن کم کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.
از دست دادن اشتها
کاهش اشتها نشانه‌ی دیگری است که باید به آن توجه کنید. اگرچه این علامت اغلب در سرطان‌های پیشرفته رخ می‌دهد، اما بعضی از بیماران مبتلا به سرطان رودهی بزرگ آن را در مراحل ابتدایی بیماری تجربه می‌کنند.
خستگی بدون دلیل
خستگی شدید یک علامت غیراختصاصی است، اما در افرادی که به سرطان‌های پیشرفته مبتلا هستند، بسیار شایع است. خستگی ناشی از سرطان با خستگی معمولی تفاوت دارد. چراکه معمولا با استراحت کردن یا نوشیدن یک فنجان قهوه برطرف نمی شود.
علائم نادر سرطان رودهی بزرگ
اگر سرطان رودهی بزرگ تا مراحل پیشرفته تشخیص داده نشود، ممکن است یک یا چند نمونه از علائم زیر را ایجاد کند؛
- تب – آبسه‌ی ناشی از تومور روده می‌تواند به بروز تب منجر شود.
- حباب هوا در ادرار – اگر تومور روده به مثانه گسترش پیدا کند، ممکن است حباب هوا در ادرار ایجاد شود که به آن پنوماتوریا (Pneumaturia) می‌گویند.
- مشکلات تنفسی – در صورتی که سرطان رودهی بزرگ به ریه‌ها انتشار پیدا کند، بیمار به علائمی مانند تنگی نفس، سرفه یا درد قفسه‌ی سینه دچار می‌شود.
- سردرد و مشکلات عصبی – در صورت انتشار سرطان به مغز یا نخاع، ممکن است علائمی مثل سردرد، تغییرات بینایی، گیجی یا تشنج رخ دهد.
- درد استخوان – در صورتی که سرطان به استخوان‌ها سرایت کند، بیمار به مشکلاتی مثل شکستگی استخوان، درد استخوان و افزایش کلسیم خون مبتلا می‌شود.
عوارض سرطان رودهی بزرگ
مهم‌ترین عوارض سرطان رودهی بزرگ در ادامه آورده شده‌اند؛
کم خونی فقر آهن
به دلیل خونریزی ناشی از تومور، کم‌خونی فقر آهن به‌عنوان اولین نشانه‌ی سرطان رودهی بزرگ رخ می‌دهد. کم‌خونی با یک آزمایش خون به نام شمارش کامل سلول‌های خون (CBC) تشخیص داده می‌شود. علاوه بر این، ممکن است به بروز علائمی مانند خستگی غیرعادی، سرگیجه، تپش قلب و تنگی نفس منجر شود.
یرقان
از سایر عوارض احتمالی سرطان رودهی بزرگ می‌توان به یرقان (زردی) اشاره کرد. یرقان حالتی است که در آن پوست و سفیدی چشم ظاهر زرد رنگ به خود می‌گیرند. هنگامی که سرطان رودهی بزرگ به کبد گسترش می‌یابد، بیمار به یرقان دچار می‌شود. فشار ناشی از سرطان روی ساختارهای مهم مربوط به کبد هم در بروز یرقان نقش دارد.
انسداد روده
انسداد روده به این معنی است که روده توسط تومور مسدود می‌شود. بسته به شدت انسداد، مواد جامد، مایعات و حتی گاز ممکن است در عبور از روده دچار مشکل شوند. این موضوع به کرامپ‌های دردناک معده، نفخ، یبوست و گاهی اوقات تهوع یا استفراغ منجر می‌شود. در بیشتر موافع بیمار به جراحی برای برداشتن تومور یا قرار دادن استنت (به منظور باز کردن ناحیه‌ی مسدود شده)، نیاز پیدا می‌کند.
زمان مراجعه به پزشک
بسیاری از مردم شنیده‌اند که وجود خون در مدفوع ممکن است نشانه‌ی ابتلا به سرطان رودهی بزرگ باشد. اما حقیقت این است که تقریبا به هرگونه تغییر در عادات روده باید توجه شود و توسط پزشک بررسی گردد. تشخیص زودهنگام سرطان بهترین فرصت را برای درمان موفقیت‌آمیز آن در اختیار شما قرار می‌دهد. ممکن است علائم شما به یک بیماری ساده مربوط باشد، اما در هر صورت بهتر است درباره‌ی علت بروز آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
پاسخ به چند پرسش مهم درباره‌ی سرطان رودهی بزرگ
علت سرطان رودهی بزرگ چیست؟
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سالم روده دچار جهش ژنتیکی می‌شوند. جهش ژنتیکی باعث آسیب DNA شده و در نتیجه سلول‌ها به‌صورت غیرقابل کنترل شروع به تقسیم شدن می‌کنند. تجمع این سلول‌ها تومور را ایجاد می‌کند که می‌تواند رشد کرده و به بافت‌های مجاور گسترش پیدا کند.
چه عواملی احتمال ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را افزایش می‌دهند؟
عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند به شرح زیر هستند؛
- اضافه وزن یا چاقی
- بی‌تحرکی
- زیاده‌روی در مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- ابتلا به بیماری‌های التهابی روده
علائم اولیه‌ی سرطان رودهی بزرگ چیست؟
سرطان رودهی بزرگ اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است. اولین علائمی که این بیماری ایجاد می‌کند در ادامه ذکر شده‌اند؛
- اسهال و یبوستی که به‌طور متناوب رخ می‌دهند
- تغییر قوام مدفوع
- خونریزی از مقعد
- وجود خون در مدفوع
- درد و کرامپ‌های شکمی
- احساس عدم تخلیه‌ی کامل روده
در مبتلایان به سرطان رودهی بزرگ چه تغییراتی در مدفوع رخ می‌دهد؟
با توجه به اینکه سرطان باعث تنگ شدن مجرای روده می‌شود، ظاهر مدفوع نازک و شبیه‌ی مداد به نظر می‌رسد. همچنین خونریزی ناشی از تومور باعث تغییر رنگ مدفوع به قرمز تیره، خرمایی مایل به قرمز یا سیاه‌ی قیر مانند می‌شود.
سرطان رودهی بزرگ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک معالج بر اساس علائم و نتایج آزمایش‌ها (از جمله آزمایش خون مخفی در مدفوع) به سرطان رودهی بزرگ مشکوک شود، انجام کولونوسکوپی را برای بررسی داخل روده توصیه می‌کند. در طی کولونوسکوپی، از پولیپ‌ها یا سایر بافت‌های غیرطبیعی نمونه‌برداری شده و برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
سرعت رشد و انتشار سرطان رودهی بزرگ چقدر است؟
معمولا منشأ این بیماری به گروهی از سلول‌های خوش‌خیم به نام پولیپ آدنوماتوز (Adenomatous polyp) مربوط می‌شود. بیشتر این پولیپ‌ها بدخیم (سرطانی) نمی‌شوند، اما بعضی از آن‌ها می‌توانند طی ۱۰ تا ۱۵ سال به سرطان تبدیل شوند. سایر انواع سرطان رودهی بزرگ تهاجمی‌تر بوده و ممکن است با سرعت بیشتری به مراحل پیشرفته برسند.
آیا می‌توان از ابتلا به سرطان رودهی بزرگ پیشگیری کرد؟
برخلاف بعضی سرطان‌ها، سرطان رودهی بزرگ قابل پیشگیری بوده و اقدامات زیر احتمال ابتلا به آن را کاهش می‌دهند؛
- کاهش مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده
- استفاده نکردن از درجه حرارت بالا برای سرخ کردن، کباب کردن یا گریل کردن گوشت (حرارت زیاد باعث تولید مواد سرطان‌زا می‌شود)
- کاهش وزن (در صورت ابتلا به اضافه وزن یا چاقی)
- اجتناب از مصرف الکل
- ترک سیگار
کلام پایانی
هر چقدر سرطان رودهی بزرگ زودتر تشخیص داده شود، شانس بهبودی بیشتر می‌شود. اگر علائمی مثل یبوست، اسهال، تغییر رنگ مدفوع، بی‌اشتهایی، کاهش وزن ناخواسته و خستگی مفرط را تجربه کردید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز آن‌ها مشخص شود.
منبع: verywellhealth
