چگونه شکست تحصیلی را بپذیریم و از تکرار آن جلوگیری کنیم؟
رسیدن به اهداف تحصیلی برای دستیابی به موفقیت حرفه‌ای و شغلی در زندگی، اهمیت دارد. با وجود این اهمیت، شکست تحصیلی نباید باعث ناامیدی شود و شما را از مسیری که طی می‌کنید، منحرف کند. با تمام شدن ایام امتحانات ممکن است شما هم شکست تحصیلی را تجربه کرده باشید یا نمره‌های دلخواه خود را نگرفته باشید. اگر به خاطر شکست تحصیلی خود دچار ناامیدی و حتی افسردگی شده‌اید، در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید و روش‌هایی برای کنار آمدن با این شکست یاد بگیرید.
بخش اول: تمرین دلسوزی نسبت به خود
به خودتان فرصت دهید که با وجود شکست‌ها به مسیرتان ادامه دهید
تحصیل یک کار ذهنی است بنابراین ذهنیت مناسب نقش مهمی در رسیدن به اهداف تحصیلی دارد. به جای قضاوت کردن خود به خاطر کاستی‌های گذشته، سعی کنید مباحثی را که مشکل داشتید به‌خوبی یاد بگیرید. در واقع از شکست‌های خود متوجه می‌شوید که در چه مباحثی ضعف دارید.
طرز فکر خود را تغییر دهید
مردم تمایل دارند که در زمینه‌ی تحصیلی به خودشان عنوان‌های «موفق» یا «شکست‌خورده» تحصیلی بدهند و نه افرادی که در یک زمینه‌ی خاص مشکلات مجزا دارند. شکست و موفقیت، هر دو می‌توانند شرایطی کاملا کوتاه‌مدت باشند. موفقیت را برای خودتان تعریف کنید و در همان جهت قدم بردارید. تعریف شما از موفقیت باید فراتر از نمره و اعداد و ارقام باشد.
- به شکست‌های خود به عنوان مشکل نگاه کنید. مشکلات وجود دارند تا شما راهی برای حل آن‌ها پیدا کنید. علاوه‌بر‌این، باید به خاطر داشته باشید که همه، مشکلات و نقطه‌ضعف‌هایی دارند حتی موفق‌ترین افراد.
- گاهی اوقات لازم است که توقعات و انتظارات خود را تغییر دهید. از خودتان بپرسید که اولویت‌‌های شما چیست و تحصیلات کجای آن قرار می‌گیرد. تحصیلات چقدر می‌تواند شما را به هدف‌های اصلی زندگی برساند؟ اگر تحصیل کردن نقطه‌ی قوت شما نیست، شاید بهتر باشد که نقطه‌ی قوت خود را پیدا کنید و روی آن تمرکز کنید.
شخصیت موفق بسازید
موفقیت و شکست به‌مرور زمان می‌تواند بخشی از هویت و شخصیت شما شود. بسیاری از کسانی که در مدرسه مشکل داشتند، خود را شکست‌خورده می‌دانند. اگر فردی خودش را همیشه شکست‌خورده بداند، موفقیت دقیقا در نقطه‌ی مقابل ذهنیت او در مورد خودش قرار می‌گیرد.
- برای حل این مشکل، به‌جای اینکه همیشه خودتان را شکست‌خورده و مقصر تمام مشکلات بدانید، کمی با خودتان مهربان‌تر باشید. به‌جای اینکه خود را شکست‌خورده بدانید فرض کنید که فردی با مشکلات قابل‌حل هستید. وجود مشکل، طبیعی است و هر مشکلی، فرصتی است برای اینکه به فرد بهتری تبدیل شوید. در واقع این مشکلات نیستند که شکست را می‌سازند بلکه عملکرد شما در برابر مشکلات است که مشخص می‌کند فرد موفقی هستید یا نه.
- فراموش نکنید که افراد ممکن است در برخی زمینه‌های خاص استعداد داشته باشند و در برخی دیگر، دچار نقطه ضعف باشند. پیدا کنید که در چه زمینه‌ای استعداد و علاقه دارید و همان را دنبال کنید. اگر دوست دارید موفق باشید، باید کاری را انجام دهید که به آن علاقه دارید و استعداد شما در آن بیشتر است.
بخش دوم: پیدا کردن نقطه‌ضعف‌ها
نقش مشکلات شخصی و استرس را در زندگی و موفقیت خود بررسی کنید
داشتن مشکلات متعدد در زندگی شخصی و حتی در روابطی که با دیگران دارید یکی از مهم‌ترین مسائلی است که روی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان تاثیر می‌گذارد. به آنچه که در خانه‌ی شما و در روابط شما می‌گذرد فکر کنید و تاثیر آن را در شکست تحصیلی خود در نظر بگیرید. مشکلاتی مثل طلاق والدین، جروبحث و اختلاف با شریک زندگی و… می‌توانند مستقیما در شکست تحصیلی افراد تاثیرگذار باشند.
پیدا کردن ریشه‌ی مشکل، کار سختی است. بیشتر افراد تصور نمی‌کنند که یک رابطه‌ی شخصی بتواند تا این حد در تحصیلات آن‌ها تاثیرگذار باشد. تنها مهارتی که باید یاد بگیرید این است که مشکلات شخصی خود را از مشکلات تحصیلی جدا کنید. مشخص کنید که کدام‌یک بیشتر از همه روی شکست شما تاثیر داشته است.
البته این کار به این معنا نیست که تمام تقصیرها را گردن مشکلات شخصی بیاندازید. افراد مشکلات متعددی در زندگی دارند. باید یاد بگیرید که آن‌ها را مدیریت کنید تا نقشی در تحصیل شما نداشته باشند. مدیریت کردن این شرایط هم مهارتی است که یک‌شبه حاصل نمی‌شود و باید برای آن تلاش کنید.
اما زمانی که بتوانید به این مهارت برسید، موفقیت شما در تمام جنبه‌های زندگی، قابل‌دستیابی می‌شود. کسی که بتواند مشکلات زندگی شخصی را از درس و کار جدا کند، با ذهن بازتری به پیشرفت خود ادامه می‌دهد.
سایر مشغله‌های خود را بررسی کنید
حواس پرتی‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد مشکلات تحصیلی هستند. اگر فعالیت‌های جانبی زیادی دارید مثلا ورزش کردن، مهمانی رفتن، نواختن موسیقی، نوشتن و… یا اینکه وقت زیادی را با دوستان خود سرگرم تفریح و بازی می‌شوید، احتمالا این دلایل باعث ایجاد مشکلات تحصیلی می‌شوند.
برای حل این مشکل ابتدا چند روز، تمام کارهایی که انجام می‌دهید یادداشت کنید. هر فرد بالغ حدود ۸ ساعت می‌خوابد و اگر دانشجو یا دانش‌آموز تمام‌وقت باشید، ۸ ساعت هم مشغول تحصیل هستید. باید بدانید که کل ۸ ساعت دیگر را صرف چه کاری می‌کنید. معمولا بررسی این کارهای روزمره می‌تواند ریشه‌ی مشکل را نشان دهد.
حتما در طول روز مقداری از زمان خود را برای مراقبت از خودتان اختصاص دهید. در این زمان مشخص باید هر کاری که شما را واقعا سر حال می‌آورد و برایتان مفید است انجام دهید. هدف این است که از نظر احساسی و ذهنی، به تعادل برسید. در این زمان می‌توانید استراحت کنید و هیچ‌کاری انجام ندهید. یا ورزش کنید.
برنامه‌ریزی دقیق داشته باشید
فهرستی از کارهایی که باید در هفته‌ی آینده انجام دهید بنویسید. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که باعث عدم موفقیت در تحصیل می‌شود، نداشتن برنامه‌ی منظم یا پایبند نبودن به برنامه است. همیشه دفترچه‌ای برای برنامه‌ریزی داشته باشید و تمام رویدادهای آینده، تکالیفی که دارید، تاریخ امتحان‌ها و… را در آن یادداشت کنید. با روشهای مختلف تلاش کنید تا به برنامه‌ریزی خود پایبند باشید.
شاید تصور کنید که برای چیزهایی مثل تاریخ امتحان، برنامه‌ریزی کردن و نوشتن تاریخ‌ها مهم نیست و آن را به خاطر می‌سپارید اما حتی اگر تاریخ را به خاطر بسپارید، اینکه درست جلوی چشم شما قرار نداشته باشد، شما را برای شروع درس خواند وادار نمی‌کند.
برنامه‌ریزی شما باید همیشه جلوی چشم باشد تا انجام دادن کارها را فراموش نکنید. البته برای نوشتن برنامه‌ها لازم نیست از قلم و کاغذ استفاده کنید. می‌توانید از اپلیکیشن‌های گوشی هم استفاده کنید که معمولا نوتیفیکشن دارند و کارها را به شما یادآوری می‌کنند.
در نزدیکی امتحان‌ها، احساسات خود را بررسی کنید
آیا با فراموش کردن مباحث مشکل دارید؟ آیا در نزدیکی امتحان دچار استرس و نگرانی می‌شوید؟ آیا برای شرکت در امتحان‌ها اعتمادبه‌نفس کافی ندارید؟ گاهی اوقات ما درس‌ها را خوب بلدیم ولی نمی‌توانیم آن را درست منتقل کنیم و نمره‌ی خوبی در امتحان بگیریم. بررسی کنید که دلیل عدم موفقیت شما در امتحان‌ها چیست.
استرس قبل از امتحان می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل شکست تحصیلی باشد. همه‌ی افراد گاهی اوقات دچار استرس می‌شوند و این کاملا طبیعی است. بخشی از استرس امتحان هم طبیعی است و انگیزه‌ای برای درس خواندن است اما اگر از حد بگذرد می‌تواند مخرب باشد. در مطلب زیر می‌توانید در مورد استرس امتحان و روشهای کنار آمدن با آن بیشتر بخوانید.
دانش خود را محک بزنید
اگر در زمینه‌ی تحصیلی در یک موضوع خاص مشکل دارید، یکی از دلایل آن می‌تواند نداشتن دانش کافی در مورد موضوع درس باشد. مثلا اگر در یکی از کلاس‌ها نسبت به سایر همکلاسی‌های خود عملکرد ضعیف‌تری دارید، شاید به این دلیل است که مانند دیگران، در موضوع کلاس پیش‌زمینه ندارید.
- برای حل این مشکل سعی کنید برای هر کلاس، منابعی برای مطالعه‌ی بیشتر پیدا کنید و قبل از شروع هر کلاس خودتان را با مطالعه‌ی بیشتر آماده کنید. از اینترنت هم می‌توانید برای کسب دانش بیشتر استفاده کنید.
- بعد از مطالعه و تمرین در مورد موضوع درس، از خودتان یک امتحان بگیرید تا متوجه شوید که چقدر روی موضوع درس تسلط دارید. این امتحان شخصی، می‌تواند توانایی‌ها و ضعف‌های شما را نشان دهد تا قبل از شروع هر کلاس یا قبل از امتحان اصلی، به میزان اطلاعات خود پی ببرید و هر جایی که لازم است، تغییر رویه بدهید.
بخش سوم: بازگشتن به شرایط عادی
سابقه‌ی نمرات خود را بررسی کنید و روند کلی آن را در نظر بگیرید
یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای پی بردن به شرایط خود انجام دهید این است که سابقه‌ی نمرات خود را بررسی کنید. با بررسی نمره‌ها متوجه می‌شوید که ضعف شما از کجا شروع شده است یا در چه درس‌هایی بیشتر ضف دارید. این ضعف ناگهانی ایجاد شده یا کم‌کم به این شرایط رسیده‌اید.
اگر ضعف شما در نمرات به‌مرور زمان و کم‌کم ایجاد شده است، این نکته به این معنی است که شما مشکلی ادامه‌دار دارید. شاید این مشکل به خاطر ضعف در یک مهارت خاص است. برخی مهارت‌های پایه ممکن است در ابتدا کوچک به نظر برسند ولی به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند. مثلا فرض کنید یکی از مباحث دستورزبان را یاد نگرفته‌اید. در ابتدا فقط یک مشکل ساده به نظر می‌رسد ولی هر چقدر مباحث درسی پیشرفت می‌کنند، این ضعف شما بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شود.
اگر نمره‌های شما ناگهانی دچار ضعف شده، نشانه‌ای از یک مشکل ناگهانی و بزرگ است. معمولا این نوع ضعف‌ها به‌خاطر مشکلات شخصی زندگی است.
برای ادامه‌ی مسیر برنامه‌ریزی کنید
بعد از اینکه با شکست تحصیلی مواجه شدید و عوامل ایجاد آن را بررسی کردید، وقت برنامه‌ریزی کردن برای ادامه‌ی مسیر است. این برنامه‌ریزی بسیار مهم است چون باید چیزهایی که از شکست تحصیلی خود یاد گرفته‌اید و نتایج بررسی‌های خود را در آن بگنجانید.
برای اینکه بهترین برنامه‌ریزی را داشته باشید می‌توانید از یک مشاور تحصیلی کمک بگیرید. گاهی اوقات مشورت کردن با یک دوست یا خانواده هم می‌تواند مفید باشد. خانواده و نزدیکان نقش مهمی در حفظ انگیزه‌ی شما برای ادامه‌ی مسیر دارند.
فضایی آرام برای خودتان فرام کنید
در برنامه‌ریزی‌های خود سعی کنید حتما فضایی آرام برای درس خواندن در نظر بگیرید. شما باید بتوانید دور از همه‌ی دغدغه‌های زندگی، وقت و زمان مشخصی برای درس خواندن داشته باشید. مثلا در برنامه‌ریزی خود چند ساعتی در هفته را به کتابخانه بروید و در محیط خانه نمانید. در این ساعات سعی کنید نه تنها از فضای فیزیکی خانه دور شوید، بلکه مشکلات خانه را هم پشت در کتابخانه بگذارید و بدون هیچ فکر و خیال اضافه، فقط روی درس تمرکز کنید.
غیر از کتابخانه می‌توانید فضاهای دیگری مثل خانه‌ی یک دوست، کافی‌شاپ، یک پارک آرام و… را در نظر بگیرید. جایی را پیدا کنید که در آرامش کامل بتوانید برای درس خواندن وقت بگذارید.
یک برنامه‌ریزی دقیق روزانه داشته باشید. در این برنامه به‌طور دقیق و کاملا مشخص برای هر کاری ساعتی تعیین کنید. مدتی سعی کنید که به این برنامه پایبند باشید تا به آن عادت کنید.
برای کارهای مهمی که در برنامه‌ی خود گنجانده‌اید، حتما زنگ هشدار بگذارید. برای این کار می‌توانید از اپلیکیشن‌های مخصوص برنامه‌ریزی تحصیلی استفاده کنید.
آرامش خود را حفظ کنید
اگر زندگی شما پر از استرس و اضطراب شده، سعی کنید شرایط آرام‌تری برای خودتان فراهم کنید. غیر از تغییر مکان درس خواندن، می توانید از روشهای مختلفی برای کاهش استرس استفاده کنید. مثلا درس خواندن را به شب آخر موکول نکنید. در طول ترم از مطالب خلاصه‌برداری کنید تا با خواندن این خلاصه‌ها، مفاهیم اصلی را به خاطر بیاورید. فراموش نکنید که اضطراب هم نوعی عادت است. سعی کنید این عادت را بشکنید.
از منابع متعدد برای آموزش استفاده کنید
اگر مطالب آموزشی برای شما کافی نیست یا معلم خوبی ندارید، به کتاب و معلم اکتفا نکنید. در مورد موضوع درس در اینترنت جست‌وجو کنید و مطالب درسی بیشتر پیدا کنید. شاید بتوانید در فضای آنلاین کسی را پیدا کنید که همین مباحث را بهتر و دقیق‌تر توضیح داده باشد. از هر منبعی که می‌توانید برای بهبود یادگیری خود استفاده کنید. شاید لازم باشد غیر از کتاب‌های درسی، کتاب‌های دیگر هم بخوانید.
صبر کنید و کم‌کم مشکلات را کنار بگذارید
مشکلات شما یک‌شبه ایجاد نشده‌اند و یک‌شبه هم حل نمی‌شوند. باید صبر داشته باشید و منتظر بمانید تا تلاش‌های شما نتیجه بدهند. حتی کوچک‌ترین موفقیت‌های خود را جشن بگیرید و به خاطر آن، به خودتان هدیه بدهید.
وقتی پیشرفت‌های کوچک خود را می‌بینید، آن را نادیده نگیرید. همین پیشرفت‌های کوچک به مرور زمان به شما انگیزه برای ادامه دادن می‌دهند.
جمع‌بندی
شکست تحصیلی یکی از مهم‌ترین شکست‌هایی است که در زندگی تجربه می‌کنیم اما این شکست نباید به ناامیدی ما منجر شود. هر شکست، منبعی برای یادگیری است. از شکست‌های خود درس بگیرید و مشکلاتی را که باعث ایجاد آن شده، با تلاش و کمک دیگران حل کنید.
منبع: Wikihow
خیلی ممنون مرسی
خیلی ممنون از شما که همراه ما هستید