۱۲ دلیل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه
نمره‌های بد و عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه، بی‌دلیل نیست. ممکن است یک بار در یک امتحان شکست بخورند یا یک شب نتوانند برای یک امتحان، خوب درس بخوانند. تا اینجا اشکالی ندارد اما عملکرد ضعیفی که دائما تکرار می‌شود احتمالا نشانه‌ای از یک مشکل بزرگ‌تر است. اگر شما هم با این مشکل مواجه شده‌اید و نمی‌‌دانید نمره‌های بد فرزندتان چه دلیلی دارد، در ادامه با دیجی‌کالامگ همراه باشید تا چند دلیل اصلی آن را بررسی کنیم.
اهمیت بررسی عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه
شاید فکر کنید که نباید به بچه‌ها سخت گرفت تا سال‌های مدرسه برایشان تلخ نگذرد و خاطره‌های خوبی از آن داشته باشند؛ اما لازم است بدانید که نمره‌های بد و عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه، مشکل نیست بلکه نشانه‌ی واضحی از یک مشکل پنهان است.
با بی‌اهمیتی نسبت به عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه، انگار که چشمتان را روی مشکلات بزرگ‌تر می‌بندید. پس لازم است که برای بررسی دلایل آن وقت بگذارید تا مشکل اصلی را رفع کنید.
۱۲ دلیل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه
در فهرست زیر می‌توانید چند مورد از رایج‌ترین دلایل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه را بخوانید. توصیه می‌شود که به‌جای تلاش کردن برای بهتر کردن نمره‌ها به هر قیمتی، ابتدا روی مشکل اصلی تمرکز کنید و ریشه‌ی آن را پیدا کنید. دلایل زیر را در فرزند خود بررسی کنید و سپس به دنبال حل مشکل باشید.
۱. ناتوانی در یادگیری
یکی از مهم‌ترین دلایل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه، ناتوانی در یادگیری است. حالا این ناتوانی ممکن است شناسایی شده باشد یا حتی پنهان مانده باشد. اگر دانش‌آموزی به دلیل این ضعف نتواند به برنامه‌ی درسی و کلاسی برسد، نتیجه‌ی واضح آن، کم شدن نمره‌ها است. یکی از انواع ناتوانی‌های یادگیری به دلیل ابتلا به ADHD است. اگر فکر می‌کنید فرزند شما با مشکل نقص توجه و بیش‌فعالی درگیر است، حتما به متخصص مربوطه مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم برای تشخیص مشکل او انجام شود.
۲. اضطراب و افسردگی
اضطراب و افسردگی به‌عنوان «اختلالات عاطفی» در نظر گرفته می‌شوند. هر دو اختلال، روی بخش‌هایی از مغز تاثیر می‌گذارند که با یادگیری و انگیزه در ارتباط است. اگر دانش‌آموزی با مشکل اضطراب و افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند، نمره‌های بد و عملکرد ضعیف یکی از غیر قابل اجتناب‌ترین نشانه‌های آن است. البته فراموش نکنید که اضطراب مزمن با اضطراب دوره‌ای متفاوت است. اضطراب دوره‌ای معمولا در دوره‌های خاص مثلا ایام امتحانات ایجاد می‌شود و به آن اضطراب عملکرد هم می‌گویند.
۳. حواس‌پرتی و عدم تمرکز
حواس‌پرتی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که ADHD یکی از آن‌ها است. اما بیش‌فعالی و نقص توجه تنها دلیل حواس‌پرتی نیست. دلایل زیر می‌توانند باعث ایجاد حواس‌پرتی در دانش‌آموزان شوند.
- داشتن وظایف متعدد
- ناتوانی در اولویت‌بندی کارها
- اهمیت دادن به چیزهای اشتباه
- وابستگی به گوشی و تکنولوژی
- گیر افتادن در موقعیت‌های احساسی
۴. انفعال
دانش‌آموز منفعل بودن به این معنی است که کنترل یا مسئولیت یادگیری خود را بر عهده نمی‌گیرید. این دانش‌آموزان از شرکت کردن در مباحث، پرسیدن سوال و درخواست کمک در صورت نیاز اجتناب می‌کنند. اغلب وقتی همه چیز بد پیش می‌رود و نمره‌های خوبی نمی‌گیرند، معلمان را سرزنش می‌کنند و انتظار دارند هر زمان که به کمک نیاز داشتند کمک از راه برسد. واقعیت این است که مدرسه به این شکل کار نمی‌کند. دانش‌آموزان دوست داشته باشند یا نه، باید نقش فعالی در یادگیری خود داشته باشند و آن را برای خودشان محقق کنند.
۵. تعلل و به تعویق انداختن دائم کارها
یکی از مهم‌ترین دلایلی که عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه را به دنبال دارد، تعلل و به تعویق انداختن کارها است که در بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان، رایج است. انتظار تا آخرین دقیقه برای درس خواندن، عقب انداختن نوشتن تکالیف، تعلل در اتمام پروژه‌ها و… همگی نشانه‌ای از تعلل است. نتیجه‌ی تعلل، کارهایی است که با عجله و در آخرین دقایق با کمترین دقت انجام می‌شود. با توجه به علم شناختی فعلی – این یک روش تقریبا غیرممکن برای مطالعه است زیرا زمانی را برای تکرارهای فاصله‌دار نمی‌گذارد. تکرار فاصله‌دار تضمین می‌کند که شما چیزی را به‌خوبی یاد گرفته‌اید.
۶. بی‌نظمی
یکی از مشکلات رایجی که معمولا در دانش‌آموزان دیده می‌شود، تمایل به بی‌نظمی است. وقتی هیچ چیز سر جای خودش نباشد، دانش‌آموز نمی‌تواند عملکرد درستی داشته باشد. در واقع نامنظم بودن محیط، مستقیما روی آشفتگی ذهن دانش‌آموز تاثیرگذار است.
این بی‌نظمی ممکن است در تمام جنبه‌های زندگی دانش‌آموز مشاهده شود و فقط مخصوص وسایل اتاق نیست. بی‌نظمی در نوشتن تکالیف، بی‌نظمی در یادداشت کردن چیزها، بی‌نظمی حتی در زندگی دیجیتالی و کامپیوتر. اگر دانش‌آموز شما مشکل بی‌نظمی دارد، سعی کنید از همین سن پایین، او را به نظم و ترتیب عادت دهید چون هر چقدر سن بالاتر برود، ایجاد عادت‌های مثبت، سخت‌تر می‌شود.
۷. نداشتن انگیزه
انگیزه یکی از عوامل پیچیده است زیرا به احساسات و مواد شیمیایی مغز مرتبط است. اما صرف نظر از ماهیت پیچیده‌ی آن، کمبود انگیزه می‌تواند یکی از دلایلی باشد که دانش‌آموزان نمرات بدی در مدرسه می‌گیرند. با توجه به اینکه انگیزه‌ی بیشتر با روح و روان فرد در ارتباط است، کنترل کمتری روی آن داریم. اما گاهی اوقات در نظر گرفتن پاداش برای کودک می‌تواند انگیزه‌ی لازم را ایجاد کند.
۸. ناتوانی در درک مطلب
یکی از بدیهی‌ترین دلایل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه این است که احتمالا درک مطلب ضعیفی دارند. یعنی از ابتدا متوجه محتوای درس نمی‌شوند تا بتوانند به‌درستی آن را در امتحان یا کلاس، ارائه کنند. برای حل این مشکل باید با معلمان دانش‌آموز در ارتباط باشید. آن‌ها معمولا در طی سال تحصیلی شناخت کافی از دانش‌آموز پیدا می‌کنند و می‌توانند راه حل‌هایی برای این مشکل به شما پیشنهاد کنند.
اگر فکر می‌کنید که آموزش‌های مدرسه کافی نیست یا روش آموزشی مدرسه درست نیست، شاید بتوانید از کمک معلم‌های خصوصی استفاده کنید.
۹. عادت‌های نادرست برای مطالعه
یکی از مهم‌ترین دلایل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه، بلد نبودن تکنیک‌های صحیح مطالعه است. روخوانی چند باره، تکرار کردن موارد غیرضروری و… از جمله روش‌های نادرست مطالعه است که مدت‌هاست منسوخ شده است. بچه‌ها باید یاد بگیرند که هر درس را چطور بخوانند و چطور یاد بگیرند. روش یادگیری هر درس، با دیگری متفاوت است. نمی‌توانید همان طور که تاریخ می‌خوانید، ریاضی را هم یاد بگیرید.
برای حل این مشکل ابتدا خودتان باید در مورد روش‌ها و تکنیک‌های جدید مطالعه، بخوانید و تحقیق کنید و سپس این روش‌ها را به دانش‌آموز یاد بدهید. خوشبختانه این مورد یکی از مواردی است که می‌توانید کنترل کامل روی آن داشته باشید.
۱۰. عوامل محرک بیرونی
گاهی اوقات مشکلات دانش‌آموز در مدرسه، عاملی غیر از عامل تحصیلی دارد. برای نمونه تغییرات بزرگ زندگی می‌تواند یکی از همین عوامل تاثیرگذار باشد. عواملی که می‌توانند روی عملکرد دانش‌آموز تاثیر بگذارند ولی لزوما به وضعیت تحصیلی و درسی او ارتباطی ندارند عبارت‌اند از:
- مورد قلدری قرار گرفتن از طرف همسالان
- تغییرات در خانه، مانند آمدن یک خواهر یا برادر جدید یا جدایی والدین
- برنامه‌ی زمانبندی سخت و شلوغ
- بلوغ
- اضطراب
- غم و اندوه
- افسردگی
این عوامل معمولا ناگهانی اتفاق نمی‌افتند و کم‌کم تاثیر خود را نشان می‌دهند. ممکن است نشانه‌های ناخوشی را در دانش‌آموز ببینید و حتی آن‌ها ممکن است خودشان را به مریضی بزنند که علت اصلی را پنهان کنند و در خانه بمانند.
اگر آن‌ها در خانه مشکلاتی را تجربه می‌کنند، ممکن است متوجه شوید که به نظر می‌رسد دیگر به پتانسیل تحصیلی خود نمی‌رسند. همچنین ممکن است در خانه بیشتر بمانند، عصبانی شوند یا نسبت به اعضای خانواده رفتاری سرکشانه داشته باشند.
خبر خوب این است که مداخله یا درمان می‌تواند به بهبود خلق و خو و عملکرد مدرسه‌ی دانش‌آموز کمک کند.
۱۱. اضطراب اجتماعی
برخی از کودکان ممکن است به دلیل اضطراب اجتماعی در مدرسه مشکل داشته باشند.
بر اساس تحقیقات معتبر، با اختلال اضطراب اجتماعی، کودکان در اطراف گروه‌های بزرگ یا در موقعیت‌های اجتماعی آنقدر مضطرب و دچار استرس می‌شوند که در تکالیف مدرسه یا روابط آن‌ها با سایر کودکان اختلال ایجاد می‌کند.
به عنوان مثال، فرزند شما ممکن است بیش از حد در مورد ظاهر خود یا اینکه دیگران او را چگونه می‌بینند، نگران باشد. ممکن است از خجالت کشیدن خود وحشت داشته باشد، بنابراین ممکن است برای مثال، ارائه در کلاس برایشان مشکل باشد.
به گفته‌ی کارشناسان، اضطراب اجتماعی به طور کلی در حدود سنین ۸ تا ۱۵ سالگی شروع می شود و علائم آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، مانند جشن تولد
- انزوا، مانند زمان استراحت بیش از حد در خانه
- ترس از سخنرانی در جمع
- اضطراب عملکرد که بر توانایی آن‌ها برای امتحان دادن بدون حمله‌ی پانیک تأثیر می‌گذارد
- ترس از توجه، که می تواند باعث شود بچه‌ها دست خود را بلند نکنند، حتی اگر جواب درست را بدانند
چگونه به کودکان برای مقابله با اضطراب اجتماعی کمک کنید؟
۱۲. اختلالات خاص یادگیری
اختلال خاص یادگیری (SLD) یک اختلال عصبی رشدی است. SLD، همانطور که از نامش پیداست، یادگیری را دشوار می‌کند.
اختلال یادگیری به زمانی اشاره دارد که توانایی‌های شناختی کودک، توانایی یادگیری او را پیش‌بینی می‌کند؛ اما با وجود دریافت آموزش مناسب، نمرات آن‌ها با انتظارات، مطابقت ندارد.
اختلال یادگیری می‌تواند کلی باشد و بر همه‌ی زمینه‌ها تأثیر بگذارد یا مختص خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات باشد و اضافه ممکن است در توانایی کودک برای پردازش صداها نیز اختلال ایجاد کند.
به عبارت دیگر، SLD می‌تواند بر نحوه‌ی دریافت و درک مطالبی که به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود تأثیر بگذارد زیرا ممکن است در درک اطلاعات گفتاری یا نوشتاری مشکل داشته باشند.
سه نوع SLD وجود دارد:
- خوانش‌پریشی (Dyslexia): مشکل در خواندن
- اختلال ریاضی (Dyscalculia): مشکل در درک ریاضی
- اختلالات دیکته‌نویسی (Dysgraphia): مشکل در نوشتن
در حالی که ناتوانی‌های یادگیری در کودکان نوپا ممکن است رخ دهد؛ متخصصان مراقبت‌های بهداشتی اغلب این شرایط را تا زمانی که بچه‌ها شروع به مدرسه رفتن نکنند، تشخیص نمی‌دهند.
علاوه بر این، مردم اغلب آن‌ها را با مسائل رفتاری اشتباه می‌گیرند زیرا کودکان به سرعت از انجام تکالیف مدرسه ناامید می‌شوند.
بعد از یک ساعت خسته‌کننده سر و کله زدن با تکالیف مدرسه، بچه‌های کوچک اغلب حوصله‌ی تعاملات اجتماعی در کلاس را ندارند. نتیجه‌ی آن، طغیان‌های رفتاری است که متوجه معلم یا دانش‌آموزان می‌شود.
جمع‌بندی
عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در مدرسه همیشه ناشی از تنبلی و بی‌توجهی آن‌ها نیست. گاهی اوقات دلایل مهمی در پس‌زمینه وجود دارد و عملکرد ضعیف فقط نتیجه‌ای واضیح از دلایل پنهان است. شما به عنوان والدین یک دانش‌آموز باید نسبت به این نشانه‌ها حساس باشید و با کمک معلمان، کادر مدرسه و متخصصان سلامت روان، ریشه‌ی مشکل را پیدا کنید.
منابع: Psychcentral و Schoolhabits
