۶ کتاب جذاب جورج اورول که باید بخوانید
«جورج اورول» نویسنده‌ای با شهرت جهانی است. کتاب‌های او به زبان‌های مختلفی ترجمه شده است و آثارش محبوبیت بسیار بالایی دارد. او را به عنوان نویسنده‌ای می‌شناسند که در کتاب‌هایش استبداد را به خوبی به تصویر می‌کشد. ستیز او با حکومت‌های خودکامه باعث شده است که مردم کشورهای مختلف با آثارش حس همدلی داشته باشند. «جورج اورول» یکی از نویسندگان الهام‌بخش در قرن بیستم است و کتاب‌هایش هنوز هم در صدر آثار پرفروش جهان قرار دارند. بسیاری از ما مطالعه جدی را با یکی از کتاب‌های جورج اورول آغاز کرده‌ایم. در این یادداشت قصد داریم به سراغ تعدادی از بهترین کتاب‌های «جورج اورول» برویم و آن‌ها را معرفی کنیم. اما پیش از آن درباره زندگی‌نامه این نویسنده انگلیسی سخن خواهیم گفت.
تولد، خانواده و دوران کودکی «جورج اورول»
اریک آرتور بلر با نام مستعار «جورج اورول» در شهر موتهاری، واقع در استان بیهار راج بریتانیا( هند کنونی) در ۲۵ ژوئن سال ۱۹۰۳ به دنیا آمد. «جورج اورول» تباری اشرافی داشت و پدر پدربزرگش چارلز، زمین‌داری ثروتمند بود. پدربزرگ او توماس در کلیسای به عنوان یک کشیش فعالیت می‌کرد و پدرش ریچارد در اداره خدمات رفاهی مشغول به کار بود. جورج اورول دو خواهر به نام‌های مارجری و اوریل داشت. زمانی‌که «جورج اورول» یک ساله بود مادرش او و خواهر بزرگش را به انگلستان آورد آن‌ها در هنلی آن تیمز آکسفورد‌شایر بزرگ شدند. جورج عملا تا سن ۹ سالگی پدرش را ندید زیرا ریچارد در مناطق مستعمراتی مشغول به خدمت بود.
رفتن «جورج اورول» به مدرسه
وقتی «جورج اورول» پنج سال داشت به یک مدرسه مذهبی در محل زندگی‌اش فرستاده شد تا درس بخواند. مادر جورج دوست داشت تا فرزندش به مدرسه‌ای عمومی برود اما آن‌ها برای این کار پول کافی نداشتند. نهایتا با کمک یکی از اعضای خانواده، اورول توانست بورسیه شود و به یکی از مدارس عمومی برای ادامه تحصیل برود. اورول در همان کودکی فهمید که به خانواده‌ای فقیر تعلق دارد و مسئله فقر برایش به موضوعی مهم و اساسی تبدیل شد و اثرش را روی نوشته‌های اورول گذاشت.
نوجوانی «جورج اورول» و علاقه به نوشتن
خانواده اورول پیش از جنگ جهانی اول به شیپلیک نقل مکان کردند. اورول در آن‌جا با خانواده بادیکام و به ویژه جاسینتا دوست شد. جاسینتا و اورول با یک‌دیگر شعر می‌گفتند و داستان می‌نوشتند. هر دوی آن‌ها دوست داشتند که نویسندگانی مهم و بزرگ در آینده بشوند. «جورج اورول» دوست داشت تا کتابی آرمانشهری بنویسد نوجوانی او با ماهی‌گیری، تیراندازی و تماشای پرنده‌ها به همراه اعضای خانواده بادیکام گذشت.
جوانی «جورج اورول» و پیوستن به پلیس در برمه
خانواده اورول دوست داشتند تا او عالمی دینی یا حقوق‌دانی برجسته شود و به این منظور او را به مدرسه خوبی فرستادند ولی اورول رویای دیگری داشت و خیلی زود علیه ارزش‌های حاکم در جامعه انگلستان شورید و گفت که تصمیم ندارد برای ادامه تحصیل به دانشگاه برود. او در عوض در سال ۱۹۲۲ ( وقتی نوزده ساله بود) به پلیس سلطنتی هند در برمه پیوست. در آن‌زمان برمه جزئی از مستعمره هند بود. اورول در اکتبر همان سال ار راه دریایی خود را به رانگون رساند و به پلیس ملحق شد. اورول به تدریج در کار خود ارتقا پیدا کرد و مسئولیت تامین امنیت ناحیه گسترده‌ای به او واگذار شد. جورج اورول به مدت ۵ سال به عنوان پلیس سلطنتی خدمت می‌کرد.
تجربه او به عنوان پلیس در جامعه‌ای طبقاتی باعث شد تا به خوبی فقر و مشکلات آن را درک کند.
حضور «جورج اورول» در اسپانیا
جنگ داخلی اسپانیا یکی از دامنه‌دارترین نزاع‌ها در اروپای بین دو جنگ جهانی بود. کشورهای فاشیستی از ناسیونالیست‌های اسپانیایی دفاع می‌کردند؛ اما بزرگ‌ترین حامی جمهوری‌خواهان اسپانیایی، دولت اتحاد جماهیر شوروی بود. بسیاری از روشنفکران غربی نیز در این جنگ حامی جمهوری‌خواهان بودند و تعدادی از آن‌ها به صورت داوطلب یا به عنوان گزارشگر به اسپانیا رفتند تا وقایع این جنگ را پوشش دهند. جورج اورول نیز در این نبرد به عنوان یک داوطلب شرکت کرد و مجروح شد. او کتابی به نام «زنده باد کاتالونیا» نوشته است که به وقایع حضورش در اسپانیا اشاره دارد.
زندگی شخصی «جورج اورول»
اورول در زندگی خود دو بار ازدواج کرد. همسر اول او «ایلین اشانیزی» بود و ازدواجشان تا مرگ ایلین دوام داشت. ازدواج دوم اورول با «سونیا برانل» بود که به مدت یک‌سال و تا مرگ جورج اورول ادامه داشت. آن‌ها یک فرزندخوانده به نام ریچارد داشتند. «جورج اورول» ۴۶ سال زندگی کرد و در ۲۱ ژانویه سال ۱۹۵۰ به علت مشکلات ریوی در لندن درگذشت.
سبک کتاب‌های «جورج اورول»
«جورج اورول» معتقد بود که هنر و ادبیات باید در خدمت مردم باشد. شخصیت‌های برجسته داستان‌های او عموما انسان‌هایی معمولی هستند. اورول یک نویسنده سیاسی بود و نسبت به آزادی، نوع حکومت و عدالت اجتماعی دغدغه داشت. او از اولین نویسندگان چپ‌گراست که نسبت به حکومت توتالیتر استالین انتقاد می‌کند کتاب‌های قلعه حیوانات و ۱۹۸۴ آثاری هستند که درباره خطر حکومت سوسیالیستی‌ای سخن می‌گویند که ارزشی برای آزادی قائل نیست. رویکرد انتقادی «جورج اورول» نسبت به حکومت شوروی باعث شد تا تعدادی از دوستانش را از دست بدهد و منزوی شود. زیرا در آن‌زمان بسیاری از روشنفکران از حکومت شوروی دفاع می‌کردند. اما گذر زمان نشان داد که اورول رویکرد درستی به ماجرا داشته است. اورول علاوه بر داستان، نقدها و مقالات زیادی درباره فرهنگ، هنر و جامعه نیز نوشته است. در ادامه این یادداشت با تعدادی از کتاب‌های جورج اورول آشنا می‌شویم.
۱.کتاب «زنده باد کاتالونیا»
«زنده باد کاتالونیا» کتابی از جورج اورول است که در آن درباره اهداف انقلاب اسپانیا بر ضد دیکتاتوری سخن گفته می‌شود. کتاب فوق را می‌توان از زندگی‌نامه خودنوشت از اورول دانست. «زنده باد کاتالونیا» از چهره ریاکارانه کمونیسم روسی سخن می‌گوید. واقعیت این است که جبهه مخالفین فاشیسم در اروپا متشتت و چند پاره است و اورول به خوبی می‌تواند این اختلاف نظر و درگیری‌های درون گروهی مخالفین فاشیسم را بازنمایی کند. کتاب فوق روایتگر رنج و درد مردمان اسپانیاست و رویارویی جریان‌های مختلف با یک‌دیگر را نشان می‌دهد. روشنفکران زیادی به عنوان نیروی داوطلب یا گزارشگر نزد مردم اسپانیا رفته‌اند و جنگ داخلی میان آن‌ها را روایت کرده‌اند؛ اما روایت اورول به خاطر نزدیکی بی‌واسطه با مردم از اعتبار بیشتری برخوردار است و بسیار عاطفی است.
در کتاب «زنده باد کاتالونیا» گروه‌های سیاسی به جان یک‌دیگر افتاده‌اند و مردم بیچاره در میان آن‌ها امنیت ندارند. از نان و دیگر مواد غذایی خبری نیست و ثباتی وجود ندارد. شاید همین آشفته‌بازار سیاسی به ما نشان دهد که چرا فاشیست‌ها در پایان دست بالا را پیدا می‌کنند؛ زیرا آن‌ها وعده بازگشت ثبات را می‌دهند و مردم از نزاع میان جمهوری‌خواهان خسته شده‌اند. کتاب «زنده باد کاتالونیا» در سال ۱۹۳۸ ( یک سال پیش از آغاز جنگ جهانی دوم) به چاپ رسید. این کتاب در سال ۱۳۷۳ توسط انتشارات خوارزمی با نام «به یاد کاتالونیا» و با ترجمه «عزت الله فولادوند» به چاپ رسید. ترجمه دیگر آن توسط «مهدی افشار» و انتشارات مجید صورت گرفته است. این اثر ۲۸۸ صفحه دارد و برای خواندنش نیازمند ۵ ساعت زمان هستیم.
۲. کتاب «تنفس در هوای تازه»
کتاب « تنفس در هوای تازه» در سال ۱۹۳۹ و پیش از شروع جنگ جهانی دوم نوشته شد. این اثر تلاش می‌کند تا فضای اجتماعی حاکم بر بریتانیای پیش از جنگ را به تصویر بکشد که در آن نوعی خمودگی و جمود قرار داردو همه چیز در آن ماشینی شده است. پیشرفت تکنولوژی به جای آن‌که باعث افزایش خوشحالی شود یک زندگی رباتی را به همراه آورده است. شخصیت اصلی رمان فوق جورج بولینگ است. او به عنوان یک کارگزار بیمه فعالیت می‌کند و زندگی‌ای معمولی در حومه شهر دارد. جورج پس از بردن مبلغی پول در شرط‌بندی تصمیم می‌گیرد تا به روستای محل زندگی‌اش در کودکی بازگردد و در آبگیر آن‌جا ماهی‌گیری کند. اما با رفتن به آن‌جا متوجه می‌شود که تغییرات بنیادینی اتفاق افتاده است و روستا هیچ شباهتی به گذشته‌اش ندارد. در حقیق شخصیت اصلی داستان به دنبال آن است تا از دغدغه‌های مادی و شلوغی‌های شهر به آرامش دوران کودکی‌اش پناه ببرد اما چنین آرامشی را نمی‌تواند پیدا کند. این رمان درباره ارزش‌های مشترک انسانی نوشته شده است و اورول در آن نشان می‌دهد که چگونه تکنولوژی و پیشرفت‌های فنی- اگر شرایط انسان‌ها را در نظر نگیرد- می‌تواند باعث ناراحتی و از خود بیگانگی انسان‌ها شود و ناراحتشان کند. این رمان توسط انتشارات مجید و با ترجمه «زهره روشنفکر» به فارسی چاپ شده است و لحن طنز گزنده‌ای دارد. تعداد صفحات این کتاب به ۲۹۶ عدد می‌رسد و برای خواندن آن به حدودا ۵ ساعت زمان نیاز داریم. «فرید رضوی»، « گلرخ سعیدنیا» و «الهه وحیدنیا» نیز این رمان را به فارسی ترجمه کرده‌اند.
۳. کتاب «فاشیسم و دموکراسی»
کتاب «فاشیسم و دموکراسی» مجموعه‌ای از ۵ مقاله «جورج اورول» در دوران جنگ جهانی دوم است که درباره نسبت دموکراسی و حکومت‌های فاشیستی نوشته شده است. نام این کتاب از یکی از مقالات آن برداشته شده است. مقالات دیگر ادبیات و استبداد، آزادی پارک، بررسی حمله از مریخ و کابوس آینده توتالیتر نام دارند. «جورج اورول» در کتاب «فاشیسم و دموکراسی» از خطرات کم‌ارزش جلوه داده شدن دموکراسی سخن می‌گوید و از هم‌قطاران چپ‌گرای خود می‌خواهد که از دامن زدن به این کار خوددداری دارند. این یادداشت در سال ۱۹۴۱ نوشته شده است؛ در زمانی‌که هنوز بسیاری واقعی حکومت استالین را نمی‌دانستند. اورول در ابتدا نقدهای جریان‌های مختلف به دموکراسی را بیان می‌کند و پس از آن به این نقدها و انتقادات پاسخ می‌دهد و به ما می‌گوید که چرا دموکراسی با همه معایبش سیستم حکومتی خوبی است. کتاب «دموکراسی و فاشیسم» اثری کوتاه و خواندنی است و تنها ۶۴ صفحه دارد. برای مطالعه این کتاب نیازمند یک ساعت زمان هستیم. «فاشیسم و دموکراسی» به قلم « سودابه قیصری» و بنگاه نشر کتاب پارسه ترجمه شده است. علاقه‌مندان به علوم سیاسی و دوستداران جورج اورول میتوانند این کتاب را بخوانند. «فاشیسم و دموکراسی» زبانی ساده و قابل فهم دارد.
۴. کتاب «آس و پاس در پاریس و لندن»
کتاب «آس و پاس در پاریس و لندن» در سال ۱۹۳۳ توسط اورول نوشته شد. این داستان برگرفته از مشاهدات واقعی اورول در زمانی است که آه در بساط ندارد و روزگار سختی را پشت سر می‌گذراند. اورول در این دوران بی‌خانمان است و مجبور می‌شود برای گذراندن امورات خود به شغل‌های سختی دست بزند. او مدتی را در پاریس می‌ماند و به هزار زحمتی که شده به لندن بازمی‌گردد اما مدتی نیز در لندن بی‌خانمان است. او از سختی‌های بی‌خانمان بودن سخن می‌گوید؛ چیزی که کمتر مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است. این افراد عموما فراموش می‌شوند و در حاشیه داستان‌ها قرار دارند اما تجربه اورول باعث می‌شود که فقر انسان‌های بی‌خانمان به هسته اصلی داستان او تبدیل شود. اورول در بسیاری از داستان‌ها و نوشته‌های خود دغدغه فقر و عدالت اجتماعی را دارد و در کتاب «آس و پاس در پاریس و لندن» به خوبی می‌تواند این دغدغه را بر روی کاغذ بیاورد. کتاب فوق اولین اثر اورول است که منتشر شد. جورج برای چاپ این کتاب سختی‌های بسیاری کشید و چندین ناشر با چاپ آن مخالفت کردند؛ کار به جایی رسید که اورول نسخه دست‌نویس این کتاب را به دوستی دارد تا آن را بسوزاند اما به هر حال این کتاب چاپ شد. این کتاب توسط «بهمن دارالشفایی» و نشر ماهی به فارسی چاپ شده است و ۲۴۰ صفحه دارد. برای خواندن آن نیازمند ۴ ساعت زمان هستیم.
۵. کتاب «قلعه حیوانات»
کتاب «قلعه حیوانات» یا «مزرعه حیوانات» یکی از جذاب‌تریم و مشهورترین آثار جورج اورول است که زبانی تمثیلی دارد و در ردیف کتاب‌های پادآرمانشهری قرار می‌گیرد. جورج اورول این رمان را در طول جنگ جهانی دوم نوشت و این اثر در سال ۱۹۴۵ منتشر شد. در زمان قلعه حیوانات، تعدادی از حیوانات مزرعه تصمیم می‌گیرند که انسان‌ها را از مزرعه‌شان بیرون کنند و خودشان اداره امور را به دست بگیرند. حرکت آن‌ها آرمان‌گرایانه و بسیار انقلابی است. حیوانات اهلی در نهایت موفق می‌شوند که آقای جونز صاحب مزرعه را بیرون کنند و خودشان برای برقراری رفاه و عدالت اداره امور مزرعه را بر عهده بگیرند. به صورت تدریجی و در گذر زمان این خوک‌ها هستند که مزرعه را کنترل می‌کنند. کم‌کم خوک‌ها نیز دست به بهره‌کشی از دیگر حیوانات مزرعه می‌زنند و دست آخر خلق و خو و مدل رفت‌وآمد و زندگی‌شان شبیه انسان‌ها می‌شود. این کتاب قرار است که به صورت تمثیلی حکومت‌های مستبد مانند آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی را مورد نقد قرار دهد. در این کتاب متوجه می‌شویم که چگونه برخی حکومت‌ها از ارزش‌های انقلابی خود فاصله می‌گیرند و به بهانه‌های مختلف و زبانی فریب‌کارانه دست به بهره‌کشی می‌زنند.
در این رمان، بعد از پیروزی انقلاب حیوانات، قانونی ۷ ماده‌ای تصویب می‌شود. در بند هفتم این قانون آمده بود که همه حیوانات باهم برابرند اما در گذر زمان این بند به صورت همه حیوانات باهم برابرند اما برخی برابرترند؛ تغییر پیدا کرد. در حقیقت همه هفت فرمان با تغییر و تحریف روبرو می‌شوند. این کتاب پنج سال پس از چاپ خود و پس از مرگ اورول شهرتی جهانی پیدا کرد. اورول در این رمان پادآرمانشهری تلاش می‌کند تا حکومت‌های خودکامه را به چالش بکشد. برخی از جملات این کتاب به شکل ضرب‌المثل در آمده‌اند. به علت شهرت بالای کتاب قلعه حیوانات ترجمه‌های زیادی از آن به زبان فارسی وجود دارد. اما ترجمه‌های «احمد کسایی‌پور» از نشر ماهی، «کاوه میرعباسی» از نشر چشمه، «امیر امیرشاهی» از انتشارات علمی و فرهنگی و «شهرزاد لولاچی» از نشر افق شهرت بیشتری دارند. این کتاب ۱۰۸ صفحه دارد و برای خواندنش به حدودا دو ساعت زمان نیاز است.
۶. کتاب «۱۹۸۴»
کتاب ۱۹۸۴ مهم‌ترین اثر «جورج اورول» و یک رمان پادآرمانشهری تاثیرگذار و الهام‌بخش است. جورج اورول در این رمان جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن همه چیز در سیطره حزب حاکم وجود دارد. در حقیقت در این کتاب زندگی تحت حکومتی توتالیتر به تصویر کشیده می‌شود. آزادی‌های فردی و حریم خصوصی در چنین حکومتی وجود ندارد. حتی صفحات نمایش درون خانه‌ها نیز از شهروندان جاسوسی می‌کنند و مردم همیشه مجبور هستند وانمود کنند خوشحال و خوشبخت‌اند. شخصیت اصلی این داستان وینستون اسمیت است که به طبقه دوم اجتماع تعلق دارد. طبقه اول اعضای ویژه حزب و طبقه سوم، کارگران هستند. وینستون روزی قانون را می‌شکند و در دفترچه‌ای شروع به نوشتن اندیشه‌های خود می‌کند. وینستون برای این‌که مخفیانه به نوشتنش ادامه دهد از صفحه نمایشی که در خانه‌اش برای کنترل او گذاشته شده است؛ فاصله می‌گیرد و چندین بار جمله مرگ بر برادر بزرگ را روی کاغذ می‌نویسد. او در خلال این داستان عاشق می‌شود اما دست آخر حزب می‌تواند او را دستگیر کند و به بازپروری بفرستد. در نهایت وینستون به این نتیجه می‌رسد که عشق و انسانیت بی‌معناست و فقط علاقه به ناظر کبیر می‌تواند وجود داشته باشد. کتاب ۱۹۸۴ جورج اورول در سال ۱۹۴۹ نوشته شد. این رمان به طور مشخص حکومت شوروی را مورد نقد قرار می‌دهد و به ما می‌گوید که بی‌توجهی به آزادی‌های فردی می‌تواند چه فجایعی را به همراه داشته باشد. به علت شهرت بالای این کتاب، ترجمه‌های زیادی از آن به زبان فارسی موجود است. اما ترجمه‌های «احمد کسایی‌پور» از نشر ماهی، «کاوه میرعباسی» از نشر چشمه و «صالح حسینی» از انتشارات نیلوفر شهرت بیشتری دارند. این کتاب در ۳۵۶ صفحه نوشته شده است و برای خواندن آن به حدودا ۷ ساعت زمان نیاز داریم.
