آشنایی با IPO؛ نقطه‌ی عطف فعالیت شرکتها و کسب‌وکارهای استارت‌آپی
عرضه‌ی اولیه‌ی سهام یا IPO (Initial Public Offering) به معنای عرضه‌ی اولیه‌ی سهام است و برای شرکت‌های کوچک امکان جذب سرمایه را فراهم می‌کند؛ به این ترتیب این شرکتها می‌توانند کسب‌وکار خود را توسعه دهند و به اعتبار و سودآوری مطلوبی برسند. شرکت‌های نوپا زمانی که سهام خود را در بورس به عموم عرضه می‌کنند، دیگر استارت‌آپ نیستند و به شرکتی عمومی تبدیل می‌شوند.
براساس آمار و تحقیقات رسمی، حدود ۹۰ درصد از IPO ها در بازار بورس، سودآور هستند؛ تا جایی که حتی گاهی شرکت‌های دولتی با چندین سال سابقه‌ی فعالیت هم در IPO شرکت می‌کنند. بااین‌حال، در بازار نفس‌گیر و پرخطر بورس همه چیز به این سادگی نیست. در ادامه با مهم‌ترین نکاتی که باید درباره‌ی IPO بدانید، آشنا می‌شوید.
چند نکته‌ی مهم برای زمان درست ورود به IPO
پیش از هر چیز بهتر است بدانید که مسائل مربوط به زمان‌بندی و تعیین ارزش سهام شرکتها قابل پیش‌بینی یا کنترل نیست. با این حال می‌توانید تا حد زیادی با هوشیاری در مسیر عمومی‌سازی شرکت خود حرکت کنید تا به بازدهی مورد نظر برسید.
شاید بهتر است صبر کنید
یکی از راه‌های پرهیز از ورود به بازار سهام و بورس در زمان نامناسب، این است که صبور باشید و برنامه‌ی عرضه‌ی اولیه‌ی شرکت خود را به تعویق بیندازید. اگر جذب سرمایه برایتان بسیار مهم است و چاره‌ای جز عمومی کردن شرکت ندارید، باید خود را برای هر نوع ریسکی آماده کنید. برای حل چنین مسائلی بهتر است استراتژی کسب‌وکار خود را طوری تنظیم کنید که به عرضه‌ی سهام اولیه نیاز فوری نداشته باشید. به این ترتیب می‌توانید در زمان درست و با اطمینان بیشتری به یک شرکت IPO تبدیل شوید.
آمادگی داشته باشید
سیستم‌های کارآمد برای گزارش‌گیری مالی، پرسنل آموزش‌دیده و متخصص، و شیوه‌های مدیریتی شرکت می‌تواند نقش زیادی در آمادگی شرکتها و ورود موفقیت‌آمیز به بازار سهام داشته باشد. مهم نیست شرکت‌تان چقدر کوچک یا بزرگ است؛ دیر یا زود شما هم به دورانی می‌رسید که به جذب سرمایه و کسب اعتبار نیاز پیدا خواهید کرد. پس بهتر است از همان زمان تأسیس شرکت خود، برای عمومی‌سازی آن برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشید.
افراد کلیدی شرکت را هم‌مسیر کنید
برای عرضه‌ی سهام اولیه بهتر است ارتباط مشخص و روشنی بین عوامل اجرایی و هیئت مدیره‌ی شرکت وجود داشته باشد؛ به این ترتیب تمام اعضای کلیدی شرکت روی اقدامات و مراحل مهمی که پیش از IPO باید انجام شود، توافق خواهند داشت. اعتماد به رشد و توسعه‌ی سهام در آینده و سطح نقدینگی بالاتر از یک آستانه‌ی مشخص، از مهم‌ترین نکاتی هستند که باید در این توافق به آن‌ها توجه کنید. تعیین نقاط عطف دقیق و واضح به مدیریت و تیم اجرایی کمک می‌کند تا درک مشترکی از زمان آمادگی شرکت برای IPO شدن داشته باشند.
فرصت‌ها را از دست ندهید
اگر:
- شرکت‌تان برای خروج از دوران استارت‌آپی و تبدیل شدن به یک شرکت عمومی کاملاً آماده است؛
- درک درستی از وضعیت سرمایه‌گذاران و خریداران سهام اولیه‌ی خود دارید؛
- بازار IPO شرایط پایدار، مطمئن و مطلوبی دارد؛
و باز هم صبر می‌کنید و منتظر می‌مانید، بهتر است خود را برای تصمیم‌های پرخطر آینده آماده کنید.
IPO شدن شرکتها با چه مشکلات احتمالی مواجه است؟
افشای اطلاعات محرمانه: هنگامی که شرکت‌تان عمومی می‌شود، اطلاعات مهم آن، مانند منابع مالی و رویکردهای کسب‌وکار، آزادانه در اختیار دولت و عموم مردم قرار می‌گیرد. از این گذشته، حساب‌رسی‌های دوره‌ای و گزارش‌های فصلی و سالانه هم باید انجام شود.
عدم داشتن سابقه‌ی معاملات سهام: به‌عنوان یک شرکت IPO هیچ داده‌ای از نحوه‌ی معامله‌ی سهام خود ندارید و به همین دلیل نمی‌توانید رفتار خریداران و سرمایه‌گذاران را بررسی و پیش‌بینی کنید.
هزینه‌های سنگین: برای عمومی کردن شرکت به سرمایه‌ی زیادی نیاز دارید. دست‌کم حدود یک سال یا بیشتر طول می‌کشد تا با داشتن وکیل، حساب‌دار و مشاور حرفه‌ای بتوانید برای IPO شدن آماده شوید. از این گذشته، عرضه‌ی اولیه‌ی سهام در زمان نامناسب می‌تواند به‌شدت برای رشد و ثبات مالی شرکت‌تان مضر باشد.
به حاشیه رفتن اهداف اصلی شرکت: عمومی کردن شرکت پروژه‌ای بزرگ است که به تلاش، زمان و هزینه‌ی زیادی نیاز دارد. به همین دلیل باید هوشیارانه عمل کنید و از توسعه‌ی بخش‌های مختلف شرکت غافل نشوید. اگر بیش از حد روی عمومی شدن شرکت تمرکز کنید، ممکن است از رقبا عقب بمانید یا فرصت افزایش تعداد و تنوع محصولات خود را از دست بدهید.
چه مراحلی برای IPO شدن شرکتها باید انجام شود؟
پیش از هر چیز، شرکتها باید براساس قوانین سازمان بورس، اطلاعات و گزارش‌های مالی حساب‌رسی‌شده‌ی خود را به این سازمان ارائه دهند. نماد اختصاصی یک شرکت زمانی در تابلوی بورس قرار می‌گیرد که ناظران سازمان بورس این گزارش‌ها را تایید کنند. فراموش نکنید که برای ورود به بورس و عرضه‌ی سهام باید در اساس‌نامه‌های شرکت تغییراتی ایجاد شود. تبدیل شرکت از سهامی خاص به سهامی عام یکی از مهم‌ترین تغییرات است.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته‌ی دنیا از روش ثبت دفتری (Book Building) برای ورود شرکتها به IPO استفاده می‌شود. در این روش، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و نهادهای مالی فعال در IPO، پیش‌نیازهای لازم برای تعیین قیمت، بررسی‌های حقوقی، تحلیل گزارش ارزش‌گذاری و… را انجام می‌دهند. سپس شرکت سهام خود را با دامنه‌ی نوسان مشخصی در اختیار عموم قرار می‌دهد. این روش در ایران هنوز به‌طور فراگیر اجرایی نشده است؛ به همین دلیل ممکن است بسیاری از شرکتها و افراد در جریان IPO دچار خسارت‌های سنگین مالی و اعتباری شوند. با این حال انتظار می‌رود با رشد سریع IPO در کشور، اصلاحاتی در نحوه‌ی عملکرد بازار بورس و نحوه‌ی مشارکت کسب‌وکارها و افراد ایجاد شود.
