۱۰ فیلم که ۱۹۹۴ را به سالی ماندگار در تاریخ سینما تبدیل کردند
۱۹۹۴ را می‌توان سال مهمی در تاریخ سینما دانست؛ ابتدا به دلیل کیفیت خوب و ثابت تمام آثار تولید شده و در نهایت هم به دلیل اسامی و عناوینی که در ژانرهای مختلف تا سال‌ها بعد هم مورد توجه قرار گرفتند و به بهترین‌ها در تاریخ سینما تبدیل شدند. کمدین فوق ستاره جیم کری در این سال ۳ فیلم موفق داشت که هنوز هم به اندازه‌ی روز اول تماشایی هستند؛ «احمق و احمق‌تر» (Dumb & Dumber)، «ماسک» (The Mask) و «ایس ونچورا: کارآگاه حیوانات» (Ace Ventura: Pet Detective).
سینما با «پالپ فیکشن» کوئنتین تارانتینوی خلاق و دنیای خارق‌العاده‌اش را به ما هدیه داد که به لطف رشد سینمای مستقل و رنسانس فیلم‌سازی به وجود آمده، ساخت چنین فیلم‌هایی ممکن شد و البته نباید آثاری مثل «نیش واقعی» (Reality Bites) و «فروشنده‌ها» (Clerks) را از قلم بیندازیم. فیلم‌های اکشن کلاسیک درجه یکی هم اکران شدند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به «لئون» (Léon)، «سرعت» (Speed)، «دروغ‌های حقیقی» (True Lies) و «کلاغ» (The Crow) اشاره کرد.
شعار «سینما برای همه» به راستی در این سال تحقق پیدا کرد. به قطعیت می‌توان گفت هیچ فیلم کسل‌کننده‌ای در سالن‌های سینما اکران نشد و تقریبا هر چیزی که اراده می‌کردید از فیلم‌های هنری تا آثار سرگرم‌کننده‌ی پاپ کورنی با بالاترین کیفیت در دسترستان قرار داشت. این شما و این بهترین‌های سال ۱۹۹۴ در ژانرهای مختلف.
۱۰- قاتلین بالفطره (Natural Born Killers)
- کارگردان: الیور استون
- بازیگران: وودی هارلسون، جولیت لوئیس، رابرت داونی جونیور، تام سایزمور
- ژانر: جنایی، درام
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۴۹ از ۱۰۰
اوایل دهه‌ی نود متعلق به الیور استون و کوئنتین تارانتینو بود. استون با «جی اف کی» (JFK) هم دو جایزه‌ی اسکار را از آن خودش کرده و هم موفق به فتح گیشه شده بود. از سوی دیگر کوئنتین تارانتینو با «سگ‌های انباری» (Reservoir Dogs) حسابی درخشیده بود و طرفداران پر و پا قرصی داشت.
با این اوصاف خبر ساخت یک فیلم سینمایی جنایی به نویسندگی تارانتینو و کارگردانی استون خبری بود که مثل بمب منفجر شد و البته نتیجه هم مطابق پیش‌بینی‌ها متفاوت و تامل برانگیز از آب درآمد. یک کابوس روان‌گردان تمام‌عیار که هجونامه‌ای در باب نقش رسانه‌ها در معروف کردن انسان‌های پوچ بود و ماجرای دو قاتل زنجیره‌ای با بازی وودی هارلسون و جولیت لوئیس را دنبال می‌کرد که کم‌کم به خاطر دیوانه‌بازی‌ها و اقدامات وحشیانه‌شان معروف می‌شوند و برای بسیاری از مردم عادی جایگاهی ابرقهرمانی پیدا می‌کنند.
گفته می‌شود تارانتینو از قاتلین بالفطره متنفر است و البته بسیاری از منتقدان و مخاطبان هم به دلیل حجم بالای خشونت مستتر در فیلم با او هم نظر هستند اما باز هم به دلیل همین خشونت بی حد وحصر، انتقادات تند و تیز و البته به جا به بعضی از رسانه‌ها و صد البته بازی‌های خوب یکی از فیلم‌های نمادین سال ۱۹۹۴ و دهه‌ی نود است که هنوز هم طرفداران پروپاقرصی دارد.
۹- احمق و احمق‌تر (Dumb & Dumber)
- کارگردان: برادران فارلی
- بازیگران: جیم کری، جف دانیلز، لورن هالی، مایک استار، کارن دافی
- ژانر: کمدی اسکروبال
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۶۸ از ۱۰۰
بدون شک ۱۹۹۴ سال جیم کری بود. او چند سال در برنامه‌ی تلویزیونی «رنگ‌های زنده» (In Living Color) حضور داشت و با خلاقیت و دیوانگی توامانش طرفداران زیادی پیدا کرد و بالاخره در این سال با سه فیلم سینمایی «احمق و احمق‌تر» (Dumb & Dumber)، «ماسک» (The Mask) و «ایس ونچورا: کارآگاه حیوانات» (Ace Ventura: Pet Detective) به سالن‌های سینما بازگشت.
احمق و احمق‌تر اما از آن کمدی‌های اسکروبالی بود که طرفداران خاص خودش را داشت و حتی هنوز هم فیلم سرحالی برای گذراندن لحظات کسالت‌بار به حساب می‌آید. ماجرا درباره‌ی دو دوست مهربان اما کم عقل است که برای پیدا کردن صاحب یک کیف که از قضا خانم جوان ثروتمندی هم هست، راهی سفر جاده‌ای در آمریکا می‌شوند و طبیعتا مصائب بانمکی به بار می‌آورند.
در نهایت احمق و احمق‌تر شاید موردعلاقه‌ی بسیاری نباشد اما در ژانر خودش حرفهای زیادی برای گفتن دارد و سال‌های بعد هم آثار زیادی با الهام از آن ساخته شدند.
۸- فروشنده‌ها (Clerks)
- کارگردان: کوین اسمیت
- بازیگران: برایان اوهالوران، جف اندرسون، مرلین گیگلیاتی، جیسون موس، کوین اسمیت
- ژانر: کمدی
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
اگر قرار باشد یک فیلم سینمایی درباره‌ی فیلم‌سازان مستقل دهه‌ی نود بسازیم، بدون شک کوین اسمیت یکی از نقش‌های اصلی را ایفا می‌کند. او سال ۱۹۹۴ بدون هیچ حمایت مالی از سمت کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی با سرمایه‌ی شخصی اولین فیلم کمدی‌اش را ساخت و از دوستانش برای ایفای نقش‌های مختلف کمک گفت.
نتیجه فراتر از تصورات از آب درآمد یک کمدی محاوره‌ای‌تر و تمیز در سینمای مستقل متولد شد که خیلی زود به یکی از فیلم‌های کالت دهه‌ی ۹۰ تبدیل شد که طرفداران پروپاقرص خودش را داشت و توانست برای بسیاری از آثار دیگر الهام‌بخش باشد. ماجرا درباره دو فروشنده است که یکی هرچند کارش را با اکراه انجام می‌دهد اما به شدت مسئولیت‌پذیر است اما دیگری با بی‌توجهی کامل کار می‌کند و هر دو می‌خواهند هر طور که شده یک شب خسته‌کننده را به صبح برسانند.
جالب است بدانید کوین اسمیت در فروشنده‌ها دو شخصیت نمادین خلق کرد که بعدها در فیلم‌های دیگر هم از آن‌ها استفاده کرد؛ به عبارتی سال‌ها پیش از مارول، دنیای سینمایی خودش را تشکیل داد!
۷- لئون: حرفهای (Leon: The Professional)
- کارگردان: لوک بسون
- بازیگران: ژان رنو، ناتالی پورتمن، گری اولدمن، دنی آیلو، جرج مارتین
- ژانر: اکشن، درام
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۴ از ۱۰۰
سفر ادیسه وارِ خشن و عجیب‌وغریب ژان رنو در لئون، او را به ضدقهرمان دوست‌داشتنی سال ۱۹۹۴ تبدیل کرد که در تاریخ سینما برای همیشه ماندگار شد و مخاطبان از این قاتل حرفهای همیشه با عشق و احترام یاد می‌کنند اما در کنار رنو از ناتالی پورتمن نوجوان در نقش ماتیلدا هم نباید غافل شد که احساسات متناقض او از خشم و عشق تا اندوه و درد را به بهترین شکل ممکن به تصویر کشیده است.
ماتیلدا بعد از کشته شدن همه‌ی اعضای خانواده‌اش توسط پلیس‌های فاسد مبارزه با مواد مخدر به همسایه‌اش لئون که از قضا یک آدمکش مزدور است پناه می‌برد. هر دو کم‌کم به زندگی با هم عادت می‌کنند و مرهمی برای زخم‌های هم می‌شوند. لئون تصمیم می‌گیرد به ماتیلدا برای گرفتن انتقام کمک کند.
یکی از نقاط قوت این فیلم دینامیک زیبای بین رنو و پورتمن است که برای حمایت اخلاقی به یکدیگر تکیه می‌کنند و رابطه‌ی منحصربه‌فرد و دوست‌داشتنی را به تصویر می‌کشند که در تضاد کامل با آدم‌های دنیای سیاه اطرافشان است که در دستان پلیس‌های فاسد گرفتار شدند.
لئون مملو از لحظات خاطره‌انگیز است اما بدون شک سکانس پایانی‌اش از ماندگارترین پایان‌بندی‌های تاریخ سینما است. همچنین به عنوان پیشنهاد ویژه از شنیدن دوباره و دوباره‌ی تیتراژ پایانی لئون با صدا استینگ به هیچ وجه غافل نشوید که حظ شنیداری است.
۶- شیرشاه (The Lion King)
- کارگردان: راجر آلرز، راب مینکاف
- صداپیشگان: جان تیلور توماس، متیو برودریک، جیمز ارل جونز، جرمی آیرونز
- ژانر: موزیکال، خانوادگی
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
شیرشاه بخش مهمی از رنسانس خلاقانه‌ی دیزنی است که در دهه‌ی ۹۰ اتفاق افتاد. این کمپانی به واسطه‌ی ساخت چند انیمیشن بی‌نظیر که به روش های دستی طراحی شده بودند، در قله‌ی شهرت و قدرت قرار داشت. شیرشاه خیلی زود به یکی از موفق‌ترین محصولات دیزنی تبدیل و با تحسین‌های جهانی مواجه شد.
شیرشاه اقتباس آزادی از آثار نمایشنامه‌نویس مشهور ویلیام شکسپیر بود و داستان آن بر پایه‌ی انتقام، جنون قدرت و رقابت برای تصاحب تاج و تخت اما این بار در دنیای حیوانات بنا شده بود و وضعیت اسفناک و سیر تکامل سیمبا برای همه جذاب بود و او را به یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های دیزنی تبدیل کرد.
اما بدون شک یکی از دلایل اصلی موفقیت شیرشاه موسیقی متن بی‌نظیر هانس زیمر و صد البته ترانه‌ی التون جان بود که اتفاقا جوایز اسکار بهترین موسیقی متن و بهترین ترانه‌ی اصلی را هم نصیب این انیمیشن خوش‌ساخت و خاطره‌انگیز کردند.
جان فاورو سال ۲۰۱۹ نسخه‌ی لایو اکشنی بر اساس این انیمیشن ساخت که علیرغم جذابیت‌های بالای بصری نتوانست مثل نسخه اصلی همدلی مخاطبان را جلب کند و با نظرات عمدتا منفی از سوی منتقدان مواجه شد.
۵- فارست گامپ (Forrest Gump)
- کارگردان: رابرت زمکیس
- بازیگران: تام هنکس، رابین رایت، گری سینایس، میکلتی ویلیامسون، سالی فیلد
- ژانر: درام، عاشقانه
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۱ از ۱۰۰
«زندگی مثل یک جعبه شکلات است» آیا در سال ۱۹۹۴ نقل قول معروف‌تری از این جمله وجود دارد؟ این دیالوگ درست به اندازه خود شخصیت فارست در تاریخ سینما ماندگار شد و هنوز هم به اندازه‌ی روز اول شنیدنی و تامل برانگیز است.
فارست گامپ به دلیل معصومیت متواضعانه‌ی شخصیت اصلی‌اش که با جدیت کاریزماتیک تام هنکس درهم‌آمیخته بود، به فیلم کلاسیک دوست‌داشتنی تبدیل شد که تماشای مجددش هر زمانی حال مخاطب را بهتر می‌کند و به جنبه‌های مثبت زندگی امیدوارتر.
فارست گامپ ما را به دلِ خشم‌های نهفته در تاریخ آمریکا در بحبوحه‌ی وقوع یک انقلاب فرهنگی برد و به خاطر طبیعت دوست‌داشتنی‌اش، مخاطبان زیادی از سراسر دنیا را عاشق خودش کرد. فارست گامپ پس از شیرشاه عنوان دومین فیلم پرفروش سال را هم از آن خود کرد. همچنین یکی از آثار موردعلاقه‌ی منتقدان هم لقب گرفت که کسب شش جایزه‌ی اسکار از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد گواه این موضوع است.
۴- چانگ کینگ اکسپرس (Chungking Express)
- کارگردان: وونگ کار وای
- بازیگران: بریجیت لین، تونی لیانگ چائو-وی، فی وانگ، تاکشی کانشیرو
- ژانر: جنایی، عاشقانه
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
فیلمی که وونگ کار وای را به فیلم‌سازی بین‌المللی و نامی آشنا میان اهالی هنر هفتم تبدیل کرد. چانگ کینگ اکسپرس مرثیه‌ای عاشقانه برای طبیعت زودگذر عشق بود. کار وای با ساختن دنیایی مملو از تشریفات گذرا و اتفاقات روزمره‌ای که به قیمت دل‌شکستگی تمام می‌شود، راوی داستان عاشقانه‌ی دو پلیس افسرده در هنگ کنگ است که گرفتار عشق دو زن مرموز می‌شوند.
چانگ کینگ اکسپرس فیلمی است که به خاطر مهارت داستان‌گویی کار وای و صد البته فیلم‌برداری فرازمینی کریستوفر دویلِ مشهور، نظر مخاطبان زیادی از سراسر دنیا را به خود جلب کرد و با گذشت سال‌ها هنوز هم تماشایی است.
۳- رویاهای حلقه‌ای (Hoop Dreams)
- کارگردان: استیو جیمز
- بازیگران: آرتور جی، اما گیتس، آرتور بو اگی
- ژانر: مستند ورزشی
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۸ از ۱۰۰
استیو جیمز یکی از مهم‌ترین فیلم‌سازان مستندهای داستانی است که حرفه‌اش را وقف روایت مشکلات زادگاهش شیکاگو کرده و مشکلات سیاسی و اجتماعی را با دیدی روشن و مملو از انسانیت به جهانیان نشان می‌دهد. رویاهای حلقه‌ای یکی از دوست‌داشتنی‌ترین مستندهای او است که مخاطب را به مدت چهار سال با دو نوجوان سیاه‌پوست بسیار مستعد همراه می‌کند تا به بسکتبال حرفهای به عنوان رویای دیرینه‌شان برسند.
فیلم نه تنها روایتگر ماجرای جاه‌طلبی مهارنشدنی دو نوجوان است بلکه به چرخه‌ی فاسد بسکتبال در جذب بازیکن‌های سیاه‌پوست هم گریزی می‌زند و نشان می‌دهد چگونه رویاهای از دست رفته، نسل‌های مختلف را تحت تاثیر قرار می‌دهد. رویاهای حلقه‌ای مستندی مملو از روایت‌های جذاب و آدرنالین بسکتبال حرفهای است و به احتمال زیاد اشکتان را هم درمی‌آورد.
۲- پالپ فیکشن (Pulp Fiction)
- کارگردان: کوئنتین تارانتینو
- بازیگران: جان تراولتا، ساموئل ال. جکسون، اوما تورمن، بروس ویلیس، هاروی کایتل
- ژانر: جنایی، درام
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
تارانتینو با ساخت پالپ فیکشن به یک برند در سینمای جهان تبدیل شد. از این گذشته این فیلم خیلی زود یک پدیده‌ی فرهنگی شد و برای بسیاری از عشاق سینما مثل یک آیین است. زیبایی‌شناسی، دیالوگ‌های نمادین، شخصیت‌های عجیب و منحصربه‌فرد همه و همه در کنار هم قرار گرفتد تا مخاطب را به یک سفر هیجان‌انگیز در دل کالیفرنیای دهه‌ی ۹۰ دعوت کنند.
خشونت مستتر در تک‌تک لحظات فیلم به اندازه‌ی شوخی‌های درجه یک تارانتینو، تماشایی از آب درآمده و در بسیاری از لحظات متحیرتان می‌کند. شاید هنوز هم صحنه‌ی شلیک اشتباهی گلوله در ماشین برای بسیاری از عشاق سینما از شوکه کننده‌ترین سکانس‌های تاریخ باشد که دقیقا نمی‌دانند وحشت کنند، قهقهه بزنند یا حتی از خونی نشدن سر و صورتشان اطمینان حاصل کنند!
در این میان از سکانس رقص جان تراولتا، اوردوز اوما تورمن، بحث‌های بانمک ساموئل ال. جکسون و تراولتا هم نباید غافل شد که هر کدام برای خودشان دنیایی دارند و می‌توان صدها بار هم به تماشایشان نشست. پالپ فیکشن دنیایی را خلق کرد که بعدها بسیاری سعی کردند آثاری شبیه آن بسازند اما هیچ کس نمی‌تواند کاری که تارانتینو با روح و روان مخاطب انجام داد را یک بار دیگر تکرار کنند.
۱- رستگاری در شاوشنگ (Shawshank Redemption)
- کارگردان: فرانک دارابونت
- بازیگران: تیم رابینز، مورگان فریمن، باب گانتون، ویلیام سدلر، کلنسی براون
- ژانر: جنایی، درام
- امتیاز IMDb فیلم: ۹.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۱ از ۱۰۰
رستگاری در شاوشنگ نه تنها در کنار «درخشش» (The Shining) از بهترین اقتباس‌های سینمایی آثار استیون کینگ است بلکه از مهم‌ترین فیلم‌های آمریکایی هم به حساب می‌آید.
رستگاری در شاوشنگ به دلیل داستان‌سرایی متعالی‌اش در حصار زندان به عنوان مکانی به ظاهر ناامیدکننده و این که چطور جوانه‌های امید از دل شرایط سخت سبز می‌شوند، به عنوان اثری همدلی برانگیز، دوست‌داشتنی و به شدت انسانی شناخته می‌شود. فیلم با روایت خدا گونه‌ی مورگان فریمن در نقش رِد لحظات زیبایی از درک و همدلی را میان زندانیانی که در شرایط اسفناکی زندگی می‌کنند را به تصویر می‌کشد.
رستگاری در شاوشنگ لحظات نمادینی زیادی دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به اجرای موسیقی کلاسیک اندی برای زندانیان اشاره کرد. فیلم در مجموع با استقبال خوب منتقدان مواجه شد و شش نامزدی اسکار از جمله بهترین فیلم، بهترین فیلم‌نامه‌ی اقتباسی و بهترین بازیگر نقش اول مرد را به نام خود ثبت کرد.
منبع: movieweb
