نگاه سینما به انوشه انصاری، اولین زن گردشگر فضایی جهان
همین روزهای اخیر یعنی ۲۱ شهریور، تولد ۵۴ سالگی انوشه انصاری بود. او که از کودکی آرزوی سفر به فضا را در ذهن داشت، بالاخره به عنوان اولین زن گردشگر فضایی در جهان و همچنین اولین فرد ایرانی، دو روز پس از تولد ۴۰ سالگیش در شهریور سال ۱۳۸۵ از سوی سازمان فضایی روسیه به عنوان یکی از مسافران فضاپیمای سایوز، سفر فضایی خود را آغاز کرد و پس از ۹ روز به زمین بازگشت. انصاری در کتابی به نام «رویاهای من برای ستارگان»، زندگینامه خود و مسیری که تا رسیدن به سفر فضایی و پس از آن پیموده را، آورده است. اما علاوه بر این، تاکنون دو فیلم با محوریت این شخصیت ساخته شده. «سپیده» که یک مستند دانمارکی درباره یک دختر ایرانی است و «گردشگران فضایی» که محصول کشور سوییس است و به صورت مستند مسیری که انوشه انصاری طی کرده را به تصویر می‌کشد. به مناسبت تولدش و همچنین پانزدهمین سالگرد آغاز سفر فضایی او، نگاهی داشته‌ایم به این دو فیلم.
گردشگران فضایی (Space Tourist)
- کارگردان: کریستین فرای
- محصول: ۲۰۰۹
این فیلم مستند سوییسی به صورت موازی به دو موضوع می‌پردازد. از نگاه یک عکاس به نام یوناس بندیکسن زندگی پر مشقت گردآورندگان فقیر فلزات و ضایعات باقی‌مانده از موشک‌ها را در قزاقستان، به تصویر می‌کشد. این موضوع به این دلیل اتفاق می‌افتد که دشت‌های کشور قزاقستان محل سقوط و فرود فضاپیماها و موشک‌هایی است که از سوی سازمان فضایی روسیه به فضا پرتاب می‌شوند. بندیکسن سال‌ها زندگی این افراد را دنبال می‌کرده و ما در فیلم «گردشگران فضایی» از طریق او با افراد زیادی که جان خود را برای جمع‌اوری زباله‌های موشکی به خطر می‌اندازند، آشنا می‌شویم. همچنین این فیلم به شخصیت‌هایی مثل انوشه انصاری و چارلز سیمونی، یکی افراد مهم مایکروسافت که به عنوان اولین گردشگران فضایی از مدار زمین خارج شده‌اند، می‌پردازد.
«گردشگران فضایی» علاوه بر مراحلی که انصاری طی کرده و حتی ۲۰ میلیون دلار هزینه‌ای که برای این سفر پرداخت کرده، دقایقی از سفر این زن ایرانی به فضا و شرایطی که در فضاپیما برای او به وجود آمده را به صورت مستند به تصویر می‌کشد که صحنه‌های جذاب و هیجان‌انگیزی را برای علاقمندان به این فضا وسفرهای فضایی رقم زده‌است. این فیلم در بسیاری از جشنواره‌های سینمایی اروپایی مثل فستیوال فیلم سوییس و فستیوال ساندنس مورد توجه قرار گرفته و جوایز متعددی نیز دریافت کرده‌است. اما متاسفانه در ایران این فیلم هنوز پس از ۱۲ سال به نمایش درنیامده.
سپیده: دست‌یافتن به ستاره‌ها (Sepideh – Reaching for the Stars)
- کارگردان: بریت مادسن
- محصول: ۲۰۱۳
سپیده هوشیار که در شهر کوچکی در استان فارس زندگی می‌کند عاشق نجوم و ستاره‌شناسی است. محدودیت‌های محل سکونت سپیده و مسایل دیگر، موانع زیادی را در مقابل آرزوی این دختر نوجوان به‌وجود آورده‌است، اما او سعی می‌کند به دنبال علاقه خود برود. سپیده بیش از پنج سال با خانواده خود، مخصوصا مادر و عمویش در جدال بوده تا بتواند رضایت آنها را برای ستاره‌شناس شدن خود بدست‌آورد. این داستان فیلم مستند «سپیده: دست‌یافتن به ستاره‌ها» است که قصد دارد با نگاهی متفاوت به زندگی این نوجوان ایرانی در مناطق محروم بپردازد. نکته مهم درباره ساخت این فیلم، کارگردان دانمارکی آن، بریت مادسن است. همسر مادسن ایرانی‌الاصل است و این دو در یک جشنواره ستاره‌شناسی در ایران، برای اولین بار با سپیده ملاقات کردند و تصمیم گرفتند مستندی به زبان فارسی براساس زندگی این دختر ایرانی بسازند. اما نکته‌ای که این فیلم مستند را به انوشه انصاری مرتبط می‌سازد، تحت تاثیر بودن سپیده هوشیار از این زن گردشگر فضایی ایرانی و قراردادن او به عنوان الگو است.
خود انصاری نیز در چند سکانس پایانی این فیلم حضور دارد. «سپیده: دست‌یافتن به ستاره‌ها» در جشنواره‌های خارجی مورد استقبال مخاطبان و منتقدان قرار گرفت و در همان سال تولید یعنی ۱۳۹۲ به جشنواره فیلم فجر رسید و در بخش بین‌الملل آن به نمایش درآمد. علیرغم واکنش‌های منفی برخی منتقدان و رسانه‌های ایرانی به این فیلم که آن را نشان‌دهنده‌ی چهره‌ی غیرواقعی از مشکلات زنان و حق تحصیل آنها در ایران می‌دانستند، فیلم در جشنواره فجر توانست با واکنش‌های بسیار خوبی روبه‌رو شود.
