بهترین کتاب‌های نیما یوشیج؛ پدر شعر نو فارسی
نیما یوشیج یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شعرای ایرانی است که تحولی شگرف در شعر فارسی پدید آورد. مطلب پیش رو، معرفی گزیده‌ای از مهم‌ترین و بهترین کتاب‌های نیما یوشیج، شاعر برجسته و توانای معاصر است.
علی اسفندیاری مشهور به نیما یوشیج، شاعر معاصر ایرانی، بنیان‌گذار و پدر شعر نو فارسی در ۲۱ آبان سال ۱۲۷۶ در روستای یوش از توابع شهرستان نور در استان مازندران چشم به جهان گشود. نیما در سال ۱۳۰۱ با سرودن منظومه‌ی مشهور «افسانه» که صاحب‌نظران آن را به عنوان مانیفست (بیانیه) شعر نو فارسی می‌شناسند، آغازگر انقلابی بزرگ در شعر فارسی بود.
نیما با شناخت و آگاهی کامل از ساختارهای سنتی شعر کلاسیک فارسی، قواعد رایج زمانه‌ی خویش را به چالش کشید و شعر نو نیمایی را پایه‌گذاری کرد. او بر شاعران و نویسندگان پس از خود تأثیر بسزایی داشت و کتاب‌های ارزشمند بسیاری را به رشته‌ی تحریر درآورد. در این مقاله ۱۷ کتاب مهم نیما یوشیج، شاعر ارزنده‌ی معاصر به شما معرفی می‌شود.
۱- افسانه؛ از بهترین کتاب‌های نیما یوشیج
«افسانه» یکی از اولین کتاب‌های شعر نو فارسی است که در سال ۱۳۰۱ توسط نیما یوشیج به رشته‌ی تحریر درآمد. شعر افسانه نخستین بار در روزنامه‌ی قرن بیستم میرزاده عشقی به چاپ رسید. نیما یوشیج سال‌ها بعد این منظومه‌ی زیبا را کامل کرد و سرانجام این منظومه در قالب کتابی ۴۵ صفحه‌ای در سال ۱۳۲۹ به سعی احمد شاملو توسط انتشارات علمی منتشر شد.
کتاب «افسانه» به دلیل نوآوری‌های محتوایی و ساختار مبتکرانه از اهمیت بسیاری در زبان فارسی برخوردار است و باعث ایجاد تحولی شگرف در شعر و ادبیات فارسی شده است. نیما با مجموعه شعر افسانه بیانیه‌ی شعر نو فارسی را ارائه کرد.
۲- مرقد آقا
کتاب «مرقد آقا» داستانی جذاب و ساختارشکنانه از نیما یوشیج است که برای نخستین بار در سال ۱۳۰۹ توسط انتشارات مرجان و در تعداد محدود منتشر شد. داستان ساده و در عین حال طنزآمیز و دلنشین این کتاب به تعصبات و جهل عوام می‌پردازد.
نیما در کتاب «مرقد آقا» باورها و عقاید کورکورانه‌ی مردم را دستمایه‌ی داستان خود قرار می‌دهد. مردمی که بدون تفکر و تعمق از سنت‌های گذشتگان پیروی میکنند و بر نادانی و خرافه‌پرستی خود اصرار می‌ورزند.
۳- کندوهای شکسته
کتاب «کندوهای شکسته» مجموعه داستان‌های کوتاهی از نیما یوشیج است که اولین بار در سال ۱۳۵۴ توسط انتشارات نیل به چاپ رسید. این کتاب شامل ۵ داستان کوتاه از جمله بدنعل، غول و زن و ارابه‌اش و در طول راه، به قلم نیما یوشیج است.
۴- دفترهای نیما
«دفترهای نیما» مجموعه‌ای سه‌جلدی از آثار منثور نیما یوشیج به کوشش، تصحیح و تطبیق فرزند او شراگیم یوشیج است و انتشارات رشدیه آن را به چاپ رسانده است. جلد نخست «دفترهای نیما» شامل مجموعه‌ی آثار منثور نیما یوشیج، جلد دوم «دفترهای نیما» مجموعه‌ی اشعار او و جلد سوم «دفترهای نیما» مجموعه یادداشت‌های روزانه‌ی این شاعر پیشرو است.
جلد اول مجموعه‌ی کتاب «دفترهای نیما» با پرتره‌هایی از نیما که توسط نقاشان بنامی همچون بهمن محصص، هانیبال الخاص، منوچهر معتبر و علی گلستانه ترسیم شده‌اند، مصور شده است.
۵- ماخ اولا
کتاب «ماخ اولا» مجموعه‌ی شعری از نیما یوشیج است که اولین بار در سال ۱۳۴۴ و پس از مرگ نیما توسط انتشارات شمس منتشر شد. نام این کتاب که عنوان یکی از اشعار نیما است، برگرفته از اسم رودخانه‌ای در نزدیکی یوش، زادگاه شاعر فقید است.
شعرهای کوتاه کتاب «ماخ اولا» در دسته‌ی شعر طبیعت قرار می‌گیرند و با توصیف‌های خیال‌انگیز و زیبای شاعر از طبیعت، نمونه‌ای از بهترین اشعار او محسوب می‌شوند.
۶- قصه‌ی رنگ پریده
نیما یوشیج منظومه‌ی «قصه‌ی رنگ پریده» را در سال ۱۲۹۹ سرود. این منظومه‌ی سنت‌شکن و زیبا اولین بار در روزنامه قرن بیستم میزراده عشقی منتشر شد. کتاب «قصه‌ی رنگ پریده» نوعی ساختارشکنی در برابر شعر سنتی رایج بود و در زمان انتشار خود، مخالفت بسیاری را از طرف شاعران سنتی، همچون ملک‌الشعرای بهار برانگیخت.
۷- دنیا خانه‌ی من است
کتاب «دنیا خانه‌ی من است» شامل مجموعه‌ای از ۵۰ نامه‌ی کوتاه و بلند نیما یوشیج است که خطاب به خانواده، خویشاوندان و دوستانش نوشته است.
نیما گاهی در این نامه‌ها از اوضاع زندگی خود گله می‌کند و گهگاه از وضعیت جامعه شکایت می‌کند. این نامه‌ها بیان‌گر احوالات شخصی شاعر و همچنین نمایش‌گر اوضاع جامعه‌ی پیرامون او در زمان حیاتش هستند.
۸- حرف‌های همسایه (نامه‌های نیما به شاعر جوان)
کتاب «حرف‌های همسایه» یکی از بهترین و الهام‌بخش‌ترین آثار نیما یوشیج به عنوان یک شاعر است. این کتاب به سبک و سیاق شاعر معروف آلمانی، راینر ماریا ریلکه، در کتاب نامه‌هایی به یک شاعر جوان نوشته شده است و شامل توصیه‌های نیما به شاعران جوان است. کتاب «حرف‌های همسایه» نخستین بار در شهریور سال ۱۳۵۱ چاپ و منتشر شد.
۹- نامه‌ها
کتاب «نامه‌ها» مجموعه‌ی کاملی از نامه‌های نگاشته شده توسط نیما یوشیج در طول سال‌های زندگی‌اش است، این کتاب با تلاش‌های سیروس طاهباز گردآوری و تدوین شده است و نخستین بار در سال ۱۳۶۸ منتشر شد.
۱۰- مجموعه‌ی کامل اشعار
«مجموعه اشعار کامل» یکی از کامل‌ترین و جامع‌ترین کتاب‌های نیما یوشیج است که با کوشش‌های بی‌دریغ و خستگی‌ناپذیر سیروس طاهباز گردآوری شده است. سیروس طاهباز با جمع‌آوری بیش از بیست هزار برگ از دست‌نوشته‌های نیما در طول ۳۵ سال و با انتشار ۲۳ دفتر این شاعر فقید مجموعه‌ای کامل و بی‌نظیر از شعرهای نیما را تدوین کرده است.
۱۱- فریادهای دیگر و عنکبوت رنگ
کتاب «فریادهای دیگر و عنکبوت رنگ» اولین بار در سال ۱۳۵۰ توسط نشر جوانه منتشر شد. این کتاب مجموعه شعری متفاوت از نیما یوشیج است که حاوی اشعاری در قالب قطعه و رباعی است. نیما در این کتاب به نوعی از واقع‌گرایی هنری نزدیک می‌شود.
۱۲- درباره هنر شعر و شاعری
کتاب «درباره‌ی هنر شعر و شاعری» نیما یوشیج شامل نوشته‌های مستقل این شاعر پرآوازه درباره‌ی هنر و شعر و شاعری است. این کتاب به کوشش سیروس طاهباز تدوین و گردآوری شده است.
۱۳- حکایات و خانواده‌ی سرباز
کتاب «حکایات و خاواده‌ی سرباز» نیما یوشیج در سال ۱۳۰۵ و توسط انتشارات خیام منتشر شد. این کتاب نقطه‌ی عطفی در گذار نیما از رمانتیسم به رئالیسم است.
۱۴- مجموعه یادداشت‌های روزانه‌ی نیما یوشیج
یکی از بهترین کتاب‌های این شاعر نامی شاید مجموعه‌ی «یادداشت‌های روزانه‌ی نیما یوشیج» باشد که به سعی فرزندش شراگیم یوشیج و از روی دست‌نوشته‌های شاعر بازیابی و گردآوری شده است. این کتاب حاوی افکار، رویکردهای هنری و شرح احوالات شخصی نیما است.
۱۵- آب در خوابگه مورچگان
کتاب «آب در خوابگه مورچگان» به قلم نیما یوشیج حاوی ۴۲۰ رباعی است که شاعر در سال‌های مختلف زندگی‌اش سروده است. نیما در جایی از این کتاب می‌نویسد: من این رباعیات را برای این نساخته‌ام که فقط قلم‌اندازی کرده باشم، بلکه آنها را ساخته‌ام تا به آسانی وصف حال و وضعیت خودم را در این زندگانی تلخ بیان کرده باشم.
۱۶- توکایی در قفس
کتاب «توکایی در قفس» داستانی کودکانه به قلم نیما یوشیج است که اولین بار در سال ۱۳۵۰ توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شد. نقاشی‌ها و تصویرسازی‌های کتاب «توکایی در قفس» توسط بهمن دادخواه تصویرگر خوش‌قریحه و مشهور معاصر انجام شده است.
۱۷- آهو و پرنده‌ها
نیما یوشیج کتاب داستان کودکانه‌ی «آهو و پرنده‌ها» را در سال ۱۳۴۹ نگاشت. این کتاب توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسید. تصویرگری این کتاب بر عهده بهمن دادخواه نقاش و تصویرگر کتاب‌های کودک بود.
