۸ عارضه‌ی جسمی که ثابت می‌کند افسردگی فقط یک اختلال خلقی نیست
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات خلقی است که موجب بروز علائم عاطفی مختلف از جمله احساس غم و اندوه‌ی مداوم و ناامیدی می‌شود. در افراد افسرده، تغییر نحوه‌ی عملکرد مغز تأثیر زیادی روی بدن دارد. به همین دلیل، جای تعجب نیست که بیماران طیف وسیعی از علائم جسمی افسردگی را تجربه کنند و همه‌ی اندام‌های آن‌ها، از قلب گرفته تا سیستم ایمنی، درگیر شود.
بسیاری از افراد افسرده علائم جسمی مثل خستگی، سردرد و مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنند. اما افسردگی فقط به بروز علائم جسمی منجر نمی‌شود، بلکه می‌تواند خطر ابتلا به بعضی بیماری‌ها را افزایش دهد یا باعث بدتر شدن آن‌ها شود. در این مقاله از مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا مگ با ما همراه شوید تا با شایع‌ترین علائم جسمی افسردگی و بیماری‌های مرتبط با آن آشنا شوید.
رایج‌ترین علائم جسمی افسردگی
افسردگی فقط به خلق و خو محدود نشده و از طرق مختلف روی جسم تأثیر دارد. متأسفانه در بیشتر موارد، افراد مبتلا به افسردگی و همچنین خانواده‌ها و پزشکان به علائم جسمی افسردگی توجه نمی‌کنند. در یک مورد، محققان متوجه شدند که در افراد سالمند اختلال خواب و خستگی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افسردگی باشد، اما معمولاً این علائم به اشتباه بخش طبیعی پیری تلقی شده و نادیده گرفته می‌شوند. مهم‌ترین علائم جسمی افسردگی عبارتند از:
۱. اسهال، ناراحتی معده و زخم‌های گوارشی
مغز و دستگاه‌ی گوارش به‌طور مستقیم با هم مرتبط هستند. شواهد نشان می‌دهد که افسردگی، اضطراب و استرس روی حرکات و انقباضات دستگاه‌ی گوارش تأثیر می‌گذارند و باعث اسهال، یبوست و حالت تهوع می‌شوند. یک ماده‌ی شیمیایی به نام «سروتونین» در مغز و روده وجود دارد که به تنظیم خلق و خو کمک می‌کند و با افسردگی مرتبط است. به اعتقاد محققان، سروتونین که بیشتر آن در روده تولید و ذخیره می‌شود، روی عملکرد دستگاه‌ی گوارش هم تأثیر دارد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که احساسات بر تولید اسید معده تأثیر می‌گذارد و خطر ابتلا به زخم‌های گوارشی را افزایش می‌دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استرس باعث رفلاکس اسید (ترش کردن) یا بدتر شدن آن می‌شود. بین بیماری رفلاکس معده-مری (GERD) و اضطراب هم ارتباط وجود دارد. علاوه بر این، افسردگی با سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) مرتبط است.
۲. اختلال خواب
اختلال خواب از علائم شایع افسردگی است. افرادی که دچار اختلال خواب می‌شوند، در به خواب رفتن مشکل دارند، در طی شب چند بار بیدار می‌شوند یا خواب آرامی را تجربه نمی‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی باعث بی‌خوابی یا بدتر شدن آن می‌شود و از سوی دیگر بی‌خوابی می‌تواند خطر افسردگی را افزایش دهد. کمبود خواب سایر علائم افسردگی مانند استرس، اضطراب، سردرد و ضعف سیستم ایمنی را تشدید می‌کند.
۳. نقص سیستم ایمنی
افسردگی از طرق مختلف سیستم ایمنی بدن شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هنگامی که می‌خوابید، سیستم ایمنی مواد مختلفی مثل سیتوکین تولید می‌کند که به بدن شما در مبارزه با عفونت کمک می‌کنند. کم‌خوابی که یکی از رایج‌ترین علائم افسردگی است، در این فرآیند اختلال ایجاد می‌کند و خطر ابتلا به عفونت و بیماری را افزایش می‌دهد.
شواهد حاکی از آن است که افسردگی و استرس با التهاب مرتبط هستند. بعضی از مطالعات این فرضیه را مطرح کرده‌اند که استرس مزمن باعث واکنش التهابی می‌شود و از این طریق نحوه‌ی عملکرد مواد شیمیایی تنظیم‌کننده‌ی خلق و خو را در مغز تغییر می‌دهد. التهاب مزمن در بروز تعدادی از بیماری‌ها از جمله بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و سرطان نقش دارد.
استرس عملکرد سیستم ایمنی را مختل می‌کند و باعث طولانی شدن روند بهبودی می‌شود. بعضی از عفونت‌ها مانند سرماخوردگی، عموماً جدی نیستند. با این حال، تضعیف سیستم ایمنی احتمال بروز عوارض ناشی از عفونت را افزایش می‌دهد یا فرد را در معرض ابتلا به عفونتی قرار می‌دهد که درمان آن سخت است.
۴. افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون
افسردگی و استرس ارتباط نزدیکی با هم دارند و تحقیقات نشان داده است که هر دو بر قلب و فشار خون تأثیر می‌گذارند. درمان نکردن استرس و افسردگی باعث نامنظم شدن ریتم قلب، افزایش فشار خون و آسیب عروق خونی می‌شوند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که افسردگی در افراد مبتلا به فشار خون بالا که بیماری آن‌ها کنترل نشده است، شیوع بالایی دارد. علاوه بر این، افسردگی می‌تواند کنترل فشار خون را سخت‌تر کند.
افرادی که افسرده هستند ممکن است برای مدت طولانی تحت استرس باشند. استرس مزمن، با افزایش فشار خون مرتبط است. فشار خون بالا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی از جمله حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را بالا می‌برد. بسیاری از محققان افسردگی را یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی-عروقی می‌دانند.
۵. کاهش یا افزایش وزن
خلق و خوی شما روی رژیم غذایی‌تان تأثیر دارد. بسیاری از مبتلایان به افسردگی می‌گویند که ناخواسته وزن کم کرده‌اند یا بدون دلیل مشخص دچار افزایش وزن شده‌اند. در بعضی از افراد، افسردگی باعث از دست دادن اشتها و درنتیجه کاهش وزن ناخواسته می‌شود.
از سوی دیگر، بعضی از افراد افسرده به دلیل احساس ناامیدی انتخاب‌های غذایی نادرستی دارند و علاقه‌ی خود را به ورزش کردن از دست می‌دهند. بسیاری از این بیماران تمایل زیادی به مصرف غذاهای سرشار از قند، چربی و کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای دارند که این موضوع باعث افزایش وزنشان می‌شود.
افزایش اشتها و افزایش وزن ممکن است از مصرف بعضی داروهای ضدافسردگی هم ناشی شوند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که چاقی در بین افراد مبتلا به افسردگی رایج است. به طوریکه تقریباً ۴۳ درصد بزرگسالان مبتلا به این اختلال چاق هستند.
۶. سردرد
۳۰ تا ۶۰ درصد افراد مبتلا به افسردگی سردرد را تجربه می‌کنند. افسردگی و علائم مرتبط با آن مانند استرس و اضطراب باعث سردردهای تنشی می‌شوند. همچنین به نظر می‌رسد که افسردگی خطر سردردهای مکرر شدید و طولانی را افزایش می‌دهد. کمبود خواب هم می‌تواند به بروز سردردهای مکرر یا شدید منجر شود.
۷. درد عضلات و مفاصل
هم افسردگی می‌تواند باعث درد شود و هم درد در بروز افسردگی نقش دارد. کمردرد و سایر دردهای مفصلی و عضلانی از رایج‌ترین علائم جسمی افسردگی هستند. افسردگی و سایر اختلالات خلقی درک درد را تغییر می‌دهند که این موضوع می‌تواند باعث تحریک یا بدتر شدن درد شود. در افراد افسرده، خستگی و از دست دادن علاقه و انگیزه به کم‌تحرکی منجر می‌شود. نداشتن فعالیت بدنی به نوبه‌ی خود باعث درد و سفتی عضلات و مفاصل می‌شود.
۸. خستگی
افرادی که افسرده هستند اغلب احساس می‌کنند که هر چقدر هم که بخوابند، کافی نیست. آن‌ها ممکن است صبح‌ها برای بلند شدن از رختخواب مشکل داشته باشند یا برای انجام فعالیت‌های روزمره‌ی زندگی مانند حمام کردن یا انجام کارهای خانه دچار مشکل شوند. اگرچه کمبود انرژی مطمئناً می‌تواند با کم‌خوابی مرتبط باشد، اما تحقیقات نشان داده است که رابطه‌ی بین افسردگی و خستگی پیچیده‌تر است.
خستگی نه تنها یکی از رایج‌ترین علائم جسمی افسردگی است، بلکه یکی از چالش‌برانگیزترین آن‌ها محسوب می‌شود. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که حتی پس از شروع مصرف داروی ضدافسردگی، خستگی در حدود ۸۰ درصد مبتلایان به افسردگی شدید ادامه پیدا می‌کند.
بیماری‌های جسمی مرتبط با افسردگی
افسردگی با افزایش هورمون‌های استرس مانند کورتیزول یا آدرنالین، خطر ابتلا به تعدادی از بیماری‌ها را بالا می‌برد. این اختلال خلقی می‌تواند روی سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد و مبارزه با عفونت را برای بدن دشوارتر کند. حتی ممکن است اثربخشی بعضی واکسن‌ها مانند واکسن زونا، در افراد سالمند مبتلا به افسردگی کاهش یابد.
بسیاری از تغییرات جسمی ناشی از افسردگی مانند بی‌خوابی، باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این موضوع می‌تواند باعث بدتر شدن بیمار‌ی‌هایی شود که در حال حاضر به آن‌ها مبتلا هستید.
بین افسردگی و بیماری‌های جسمی یک رابطه‌ی دوطرفه وجود دارد. به عبارت دیگر، همان‌طور که افسردگی باعث بروز علائم جسمی می‌شود، تغییرات جسمی ناشی از افسردگی هم می‌توانند در بروز افسردگی یا تشدید علائم آن نقش داشته باشند. این موضوع باعث ایجاد یک چرخه‌ی معیوب می‌شود که غلبه بر آن بدون درمان افسردگی یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای دشوار است. از مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمله‌ی قلبی
- بیماری عروق کرونر (عروق تغذیه‌کننده‌ی قلب)
- بیماری پارکینسون
- بیماری‌های خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یا لوپوس
- HIV و ایدز
- سکته‌ی مغزی
- سرطان
- دیابت
- بیماری کلیوی
- آرتریت
افسردگی خطر ابتلا به بعضی از این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد، اما نه همیشه. به عنوان مثال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد افسردگی به بروز سرطان منجر می‌شود، اگرچه این دو مشکل اغلب با هم وجود دارند. در عین حال، مهم است که بدانید همیشه بیماری‌های جدی مانند سرطان و ایدز باعث افسردگی نمی‌شوند.
هنگامی که بیمار می‌شوید، افسردگی می‌تواند روی روند بیماری شما تأثیر گذاشته و احتمال بروز عوارض را افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر بیماری قلبی دارید، افزایش هورمون‌های استرس ترمیم بافت را برای بدن دشوارتر می‌کند. همچنین افسردگی پیروی از دستورالعمل‌های پزشک، مصرف درست داروها یا رعایت سایر توصیه‌های درمانی را با مشکل روبرو می‌کند.
عوارض جانبی داروهای افسردگی
داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که بسیاری از آن‌ها جسمی هستند. عوارض جانبی رایج داروهای ضدافسردگی عبارتند از:
- تغییر اشتها و کاهش یا افزایش وزن
- تاری دید
- مشکل در تمرکز
- سرگیجه
- خشکی دهان
- خستگی
- بی‌خوابی
- حالت تهوع
- اختلال عملکرد جنسی (اختلال نعوظ یا احساس درد در هنگام مقاربت)
بروز این عوارض مصرف مداوم دارو را سخت می‌کند و مانعی برای درمان افسردگی محسوب می‌شود. اگر پس از شروع یک داروی ضدافسردگی علائم‌تان بدتر شد یا فکر کردن به خودکشی به سراغ شما آمد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
درمان علائم جسمی افسردگی
ممکن است کنترل علائم جسمی افسردگی به بیش از یک نوع درمان نیاز داشته باشد. اگرچه داروهای ضدافسردگی می‌توانند به کنترل بعضی از علائم جسمی مانند درد کمک کنند، اما سایر علائم ممکن است به درمان جداگانه نیاز داشته باشند. معمولاً درمان علائم جسمی افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:
داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدافسردگی در مغز روی نوروترنسمیترها (انتقال‌دهنده‌های عصبی) که مسؤول تنظیم خلق و خو هستند، تأثیر می‌گذارند. این دسته از داروها می‌توانند به درمان علائم جسمی ناشی از سیگنال‌های شیمیایی مغز کمک کنند. بعضی از داروهای ضدافسردگی هم در تسکین درد و درمان بی‌خوابی و کم‌اشتهایی مؤثر هستند.
رفتاردرمانی
تحقیقات نشان می‌دهد که درمان شناختی رفتاری، درمان بین فردی و سایر انواع رفتاردرمانی به بهبود اختلالات خلقی و درد کمک می‌کنند. درمان شناختی رفتاری، یک راهکار مؤثر برای رفع بی‌خوابی مزمن محسوب می‌شود.
کاهش استرس
تکنیک‌هایی که به کاهش استرس و بهبود علائم جسمی افسردگی کمک می‌کنند، عبارتند از:
- ورزش
- ماساژ
- یوگا
- مدیتیشن
سایر داروها
داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند داروهای ضد‌التهاب یا استامینوفن، در تسکین سردرد و بهبود درد عضلات و مفاصل مؤثر هستند. شل‌کننده‌های عضلانی هم می‌توانند به درمان کمردرد کمک کنند. ممکن است داروهای ضداضطراب برای کوتاه‌مدت تجویز شوند. این نوع داروها علاوه بر درمان اضطراب، به خوابیدن افراد مبتلا به افسردگی هم کمک می‌کنند.
درمان‌های طبیعی
شما ممکن است بتوانید با استفاده از درمان‌های طبیعی و خانگی که روی خواب و درد تأثیر دارند، علائم جسمی افسردگی را کاهش دهید. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که اسیدهای چرب امگا ۳ می‌توانند به درمان افسردگی و علائم ناشی از آن کمک کنند. اگر قصد مصرف مکمل‌ها یا داروهای گیاهی را دارید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. چراکه بعضی از آن‌ها ممکن است با داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشند.
زمان مراجعه به پزشک
برای اینکه ابتلا به افسردگی تأیید شود، علائم شما باید به مدت دو هفته ادامه داشته باشد. اگر علائم جسمی در عرض دو هفته بهبود پیدا نکردند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
کلام پایانی
هر فردی افسردگی را به شکل متفاوتی تجربه می‌کند. بعضی از افراد افسرده علاوه بر مشکلات خلقی دچار علائم جسمی هم می‌شوند. علائم جسمی افسردگی مانند اسهال، یبوست، سردرد و خستگی می‌توانند روی زندگی روزمره تأثیر منفی بگذارند. اگرچه درمان یکسانی برای همه‌ی افراد وجود ندارد، اما استفاده‌ی همزمان از چند روش درمانی می‌تواند کمک‌کننده باشد. بهتر است برای مشخص شدن بهترین روش درمان با پزشک خود مشورت کنید.
منابع: healthline, webmd, verywellmind
