روان‌درمانی پویشی چیست و چگونه کار می‌کند؟
تمرکز شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی (Psychodynamic Therapy) بر روی فرآیندهای ناخودآگاه انسان است، با این ذهنیت که فرآیندها و تعارض‌های موجود در ناخودآگاه فرد در رفتار فعلی او نمود پیدا می‌کنند. هدف شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی بالا بردن سطح خودآگاهی بیماران است و همین‌طور آگاه ساختن افراد درباره‌ی چگونگی تأثیر گذشته‌ی آن‌ها بر روی رفتار فعلی‌اشان. به طور خلاصه، رویکرد روان‌درمانی پویشی فرد را قادر می‌سازد تا تعارض‌های حل‌نشده و مشکلات رفتاری خود را که ناشی از روابط ناکارآمد گذشته است، بررسی کند. تعارضاتی که خود را در قالب نیاز و تمایل به سوء مصرف مواد یا رفتارهای مخرب دیگر نشان می‌دهند.
تکنیک روان‌درمانی پویشی برای طیف وسیعی از اختلالات سلامت روان از جمله افسردگی، اضطراب، ترس‌های مرضی و بیماری‌های جسمی مرتبط با استرس مؤثر است و مزایای حاصل از درمان هم پس از پایان دوره‌ی درمان باقی می‌مانند و گسترش پیدا می‌کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی روش درمانی روان پویشی، از جمله نحوه‌ی عملکرد و مزایای بالقوه این روش، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را مطالعه کنید.
تکنیک درمانی روان‌درمانی پویشی چیست؟
روان پویشی یک نوع درمان گفتاری است. این بدان معناست که این روش بر اساس این مفهوم استوار است که صحبت کردن درباره‌ی مشکلات می‌تواند به افراد در یادگیری و رشد مهارت‌های لازم برای رفع آن‌ها کمک کند.
روان پویشی از آنجا که نوعی گفتاردرمانی عمیق است و مبتنی بر تئوری‌ها و اصول روانکاوی است، شباهت زیادی به روش روانکاوی دارد. اما شیوه‌ی درمان روان‌درمانی پویشی نسبت به شیوه‌ی روانکاوی کمتر بر روی رابطه‌ی بین بیمار و درمانگر متمرکز است و در عوض بر رابطه‌ی بیمار با دنیای خارجی او هم متمرکز است. غالبا، در شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی تعداد جلسات و فاصله‌ی بین آن‌ها کوتاه‌تر از شیوه‌ی روانکاوی است، اما همیشه این‌طور نیست و موارد استثنایی هم وجود دارد.
در واقع روان‌درمانی پویشی رویکردی است که جنبه‌های مختلف زندگی فرد را در بر می‌گیرد. این روش در تلاش است تا به افراد کمک کند که انگیزه‌های ناشناخته یا ناخودآگاه موجود در پس احساسات و رفتارهای دشوار خود را درک کنند. رسیدن به این بینش می‌تواند منجر به کاهش علائم اختلال روانی در فرد شود، وضعیت احساسی آن‌ها را بهبود ببخشد و امکان انتخاب و تصمیم‌گیری بهتری را برای آن‌ها فراهم کند.
تکنیک درمان روان‌درمانی پویشی در درجه‌ی اول برای درمان افسردگی و سایر اختلالات جدی روان‌شناختی به‌خصوص درباره‌ی افرادی که معنای زندگی خود را به گونه‌ای از دست داده‌اند و در ایجاد یا حفظ روابط شخصی خود مشکل دارند، استفاده می‌شود. مطالعات نشان داده که روش روان‌درمانی پویشی برای درمان اختلالات و مشکلات دیگری از قبیل اعتیاد، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلالات اشتهایی کاربرد دارد.
روان پویشی می‌تواند با کمک به انسان‌ها در درک بهتر شیوه‌ی تفکر و احساس‌اشان، کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود ببخشد. ایده‌ی اصلی در این شیوه درمان این است که این روش باعث بهبود توانایی افراد در ارتباط با دیگران، اتخاذ تصمیمات درست و ساختن زندگی دلخواه‌اشان می‌شود.
وقتی بیشتر افراد به روان‌درمانی فکر می‌کنند، افکار و تصاویری که به ذهن خطور می‌کنند عموما مربوط به شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی است. دلیل این امر این است که روان‌درمانی پویشی مبتنی بر روش‌های ابداعی زیگموند فروید است. کسی که بسیاری از مردم او را به‌عنوان «پدر روانکاوی» می‌شناسند.
اگرچه انجمن روان‌شناسان آمریکا شیوه‌های درمانی را به پنج دسته‌ی کلی طبقه‌بندی کرده که هر کدام از این گروه‌ها هم تعداد بیشتری زیرگروه دارند، اما بیشتر این روش‌ها و تکنیک‌های درمانی ریشه در آثار و کارهای پیشگامانه‌ی فروید دارند.
روان‌پویشی چگونه عمل می‌کند؟
تکنیک درمانی روان پویشی بر اساس اصول اساسی زیر شکل گرفته است؛
- انگیزه‌های ناخودآگاه مانند فشارهای اجتماعی، زیست‌شناسی و روان‌شناسی می‌توانند بر رفتار تأثیر بگذارند.
- تجربیات فرد شخصیت او را شکل می‌دهد و شخصیت هم به نوبه‌ی خود می‌تواند بر روی واکنش فرد به تجربیات تأثیر بگذارد.
- تجارب گذشته بر وضعیت حال فرد تأثیر می‌گذارند.
- ایجاد بینش و درک عاطفی می‌تواند به افراد دارای مشکلات روان‌شناختی کمک کند.
- گسترش دامنه‌ی انتخاب‌ها و بهبود روابط شخصی می‌توانند به افراد کمک کنند تا مشکلات خود را برطرف کنند.
- رهایی از گذشته می‌تواند به افراد کمک کند تا در آینده زندگی بهتری داشته باشند.
فرآیند انتقال و انتقال متقابل هم مهم است. با این رویکرد، مراجع احساسات خود را نسبت به شخصی دیگر به درمانگر منتقل می‌کند و درمانگر هم این احساسات را به سمت مراجع هدایت می‌کند. این مسأله می‌تواند بدون آگاهی مراجع انجام شود و بسیاری از درمانگران رویکردهای مختلفی به این مفهوم دارند.
در شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی، رابطه‌ی بین درمانگر و مراجع بسیار مهم است. این رابطه فرصتی را فراهم می‌کند که در آن افراد می‌توانند نسبت به خودشان، گذشته و احساساتشان بینش پیدا کنند. آن‌ها می‌توانند درک بهتری از نحوه‌ای که جهان را می‌بینند و همین‌طور شیوه‌ی تأثیر عوامل مختلف بر تجاربشان پیدا کنند.
با کمک یک درمانگر، افرادی که تحت درمان روان پویشی قرار می‌گیرند سعی می‌کنند تا احساسات، باورها و تجربیات کودکی خود را بهتر و عمیق‌تر درک کنند. هدف این نوع درمان این است که به مردم کمک کند تا الگوهای خود تخریب‌گر را بشناسند، روش‌های جدیدی برای زندگی کردن پیدا کنند و به مردم کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشند.
رویکرد روان پویشی در درمان می‌تواند به افراد، زوج‌ها، خانواده‌ها و حتی گروه‌های درمانی کمک کند تا مشکلات روحی و روانی خود را برطرف کنند. از آنجا که تمرکز این روش روی روابط و درک افکار و احساساتی است که ممکن است افراد از رویارویی با آن‌ها اجتناب کنند، روان‌درمانی پویشی می‌تواند روشی وقت‌گیر باشد.
یک دوره درمان روان پویشی کوتاه مدت عموما به مدت ۲۵ تا ۳۰ جلسه و در طی یک دوره ۶ تا ۸ ماهه به طول می‌انجامد، در حالی که روان پویشی طولانی مدت ممکن است برای مدت بیش از یک سال یا ۵۰ جلسه‌ی درمانی به طول بیانجامد.
تاریخچه و خاستگاه
درمان روان پویشی مبتنی بر نظریات زیگموند فروید است. با این حال، در مقایسه با مدل قرن نوزدهمی آن به طرز قابل توجهی تغییر و تکامل پیدا کرده است. پیشگامان این حوزه که به ایجاد و توسعه‌ی این روش کمک کردند کارل یونگ، ملانی کلاین و آنا فروید هستند.
در مراحل اولیه‌ی ظهور این روش، درمان می‌توانست برای سال‌ها با چندین جلسه درمانی در طول هر هفته، به طول بیانجامد. درمانگران اولیه هم معمولا تحصیلاتی با پیش زمینه‌ی پزشکی و رویکرد رهبرانه نسبت به مراجعین داشتند.
آیا روان‌درمانی پویشی روشی مؤثر است؟
اندازه‌گیری تأثیر درمان برای مشکلات روان‌شناختی امری بسیار پیچیده و مشکل است. با این حال بر اساس مطالعات و پژوهش‌های صورت گرفته، گفته می‌شود که رویکرد روان‌درمانی پویشی برای درمان مشکلات و اختلالات زیر مفید بوده است؛
- افسردگی: مطالعات نشان می‌دهد که این روش می‌تواند به افراد کمک کند تا الگوهای تکرارشونده‌ای که در زندگی‌اشان وجود دارد و منجر به بروز افسردگی می‌شود را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهند.
- اضطراب اجتماعی، هراس اجتماعی و اختلال وحشت: مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای دال بر مفید بودن این روش در درمان و بهبود این اختلالات پیدا کرده است.
- بی‌اشتهایی عصبی: شواهدی قوی نشان می‌دهد که این روش باعث بهبودی علایم بی‌اشتهایی عصبی در افراد می‌شود.
- درد: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که درد مزمن و درد شکمی بدون توجیه به‌خوبی به این روش درمانی پاسخ می‌دهند.
- اختلال شخصیت مرزی: مطالعات نشان داده است که درمان روان پویشی ساختار یافته، یکپارچه و تحت نظارت درمانگر در مورد این اختلال مؤثر است.
- مسائل روان‌شناختی در کودکان و نوجوانان: محققان دریافتند که درمان روان‌درمانی پویشی به طور کلی در کاهش علائم اختلالات روان‌شناختی در کودکان ۶ تا ۱۸ ساله موثر است.
متخصصان همچنین معتقدند که روان‌درمانی پویشی می‌تواند با کمک به افراد در زمینه‌های زیر زندگی آن‌ها را بهبود بخشد؛
- تقویت و بهبود درک افراد از خودشان برای متوقف ساختن رفتارهای مخرب
- درمان مشکلات اجتنابی و اختلال شخصیت اجتنابی در افراد
- بهبود درک آن‌ها از پویایی روابط
بر اساس مطالعات متعدد، یکی از جذاب‌ترین مزایای درمان به شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی این است که نتایج حاصله از این درمان در فرد باقی مانده و با گذشت زمان توسعه پیدا می‌کنند. معنی این امر این است که افرادی که تحت این نوع درمان قرار می‌گیرند، مدت‌ها پس از اتمام آن هم حال روحی‌اشان همچنان بهبود می‌یابد.
روان‌درمانی پویشی در مقابل سایر روش‌های درمانی
اگرچه نتایج تحقیقات مختلف است اما بیشتر مطالعات نشان داده‌اند که درمان به شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی تقریبا هم اندازه‌ی دو نمونه از رایج‌ترین روش‌های درمانی مؤثر است؛ درمان شناختی رفتاری (CBT) و دارو درمانی.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری نوعی روش درمانی معروف است که روی کمک به افراد در جهت اتخاذ روش‌های سالم‌تر تفکر و عمل با افزایش آگاهی از انتخاب‌ها متمرکز است.
دارو درمانی
عملکرد و تأثیر داروهای روان‌پزشکی در درمان افسردگی و سایر مشکلات و اختلالات روحی و روانی اثبات شده است. اشخاصی که فکر می‌کنند ممکن است دچار یک بیماری روانی شده باشند، باید با پزشک در مورد تجویز و مصرف داروهای مناسب مشورت کنند.
محدودیت‌ها
اگرچه درمان روان پویشی می‌تواند یک روش مؤثر در درمان بسیاری از اختلالات سلامت روان باشد، محققان در طی یک پژوهش دریافتند که ممکن است این روش برای درمان شرایط زیر تأثیر کمتری داشته باشد؛
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلال وسواس فکری عملی
- اعتیاد به مواد مخدر
- روان‌پریشی
درمان به شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی هنوز هم در برخی شرایط می‌تواند برای درمان اختلال استرس پس از سانحه مؤثر باشد، هر چند که شواهد پژوهشی محکمی برای این امر وجود ندارد.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد که نتایج بسیاری از مطالعات انجام شده در زمینه‌ی شیوه‌های درمانی مختلف برای درمان اختلالات و مشکلات روانی، تحت تأثیر جهت‌گیری نظری نویسنده قرار می‌گیرد و یا با سلیقه‌ی درمانی نویسنده همسو و هم‌راستا است.
بنابراین، محققان خواستار شواهدی نظام‌مندتر برای ارزیابی این روش‌های درمانی هستند. آن‌ها همچنین بر این واقعیت تأکید می‌کنند که اثربخشی درمان به شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی تا حدود زیادی به خود روان‌پزشک و توانمندی‌های او بستگی دارد.
در حالت کلی، این مسأله روشن است که مطالعات بیشتری درباره‌ی انواع مختلف روش‌های روان‌درمانی و همین‌طور سنجش میزان کارایی آن‌ها، لازم است. نتایج چنین پژوهشی به ما کمک می‌کنند تا مشخص کنیم کدام شیوه درمان برای چه افرادی و با چه مشکلاتی مناسب است.
جمع‌بندی
رویکرد روان‌درمانی پویشی در واقع نوعی گفت‌پگو درمانی است که می‌تواند به افرادی که با افسردگی، اضطراب، درد مزمن و مشکلات ارتباطی روبه‌رو هستند، کمک کند.
این روش درمانی به افراد کمک می‌کند تا با درک بهتر احساسات، افکار و تجربه‌های نهفته در ناخودآگاه خود، بفهمند چه عواملی باعث بروز مشکلات‌شان شده است.
پرورش این مهارت‌های روان‌شناختی به افراد کمک می‌کند تا در طولانی مدت انتخاب‌های بهتری داشته باشند و احساس بهتری هم کسب کنند.
منبع: Medical News Today
