۱۰ انیمه‌ی سینمایی مهم که موفقیت جهانی کسب کردند

انیمه‌ها دیگر یک صنعت بومی مخصوص ژاپن نیستند. در طول چهار دهه‌ی گذشته، این انیمیشن‌های دوبعدی خاص ژاپنی به موفقیتی گسترده دست یافته‌اند و در سراسر جهان، مخاطبانی گسترده برای خود دست‌وپا کرده‌اند. تا جایی‌که حتی دیگر مخاطبان بزرگسال هم انیمه تماشا می‌کنند. بد نیست بدانید که در آمریکا، حدود ۳۰ درصد جمعیت بزرگسال انیمه را یکی از محصولات مورد علاقه‌‌ی خود در حوزه‌ی سرگرمی اعلام کرده‌اند.

ولی این انیمیشن‌های ژاپنی با سبک خاص خودشان چطور موفق شدند به چنین جایگاهی دست پیدا کنند؟ انیمه‌های تحسین شده از نظر موفقیت به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. بعضی‌هایشان در گیشه‌ی سینماهای جهان به یک موفقیت عظیم رسیدند، بعضی‌هایشان کلا گونه سینمایی خود و نوع نگاه مخاطبان انیمه را برای همیشه تغییر دادند، چند انیمه‌ی کلاسیک موفق هم هستند که بر روی چند نسل تاثیر گذاشته‌اند. در این مطلب می‌خواهیم به معرفی ده فیلم انیمه برتری بپردازیم که در زمینه فروش، نظر منتقدان و استقبال مخاطبان، به یک موفقیت عظیم در سراسر جهان دست یافته‌اند.

• ۱۲ انیمه‌ی سینمایی برتر؛ راهنمایی برای ورود به جهان انیمیشن ژاپنی

۱۰. آبی تمام‌عیار/ پاپریکا (Perfect Blue/ Paprika)

• کارگردان: ساتوشی کن
• نویسنده: سادایوکی مورایی (آبی تمام‌عیار)، سِیشی میناکامی و ساتوشی کن (پاپریکا)
• تولیدکننده: مدهاوس
• سال: ۱۹۹۷ (آبی تمام‌‌عیار)، ۲۰۰۶ (پاپریکا)

«آبی تمام‌عیار» و «پاپریکا»، دو فیلم تحسین شده از ساتوشی کن هستند که تاثیر فوق‌العاده‌ای روی چند فیلم پرفروش هالیوودی گذاشته‌اند. ساتوشی کن از انیمه‌سازهای بسیار بااستعداد ژاپن بود که متاسفانه خیلی زود در اثر سرطان از دنیا رفت. کلا پنج فیلم ساخت و با همین پنج فیلم، ماهیت انیمه و قصه‌گویی آن را کلی تغییر داد. «آبی تمام‌عیار» و «پاپریکا» بدون تردید، موفق‌ترین آثار او هستند.

هردو فیلم از جشنواره‌های تخصصی معتبری چون جشنواره فانتازیا و جشنواره فیلم فانتازپورتو برنده جوائز زیادی شدند. اما مهم‌تر از این‌ها، تاثیری است که این دو فیلم ساتوشی کن روی سینمای هالیوود گذاشته‌اند. «آبی تمام‌عیار» به منبع الهام دارن آرنوفسکی برای ساخت فیلم «مرثیه‌ای برای یک رویا» و «قوی سیاه» تبدیل شد، خودش هم بارها اعلام کرد که از فیلم ساتوشی کن الهام گرفته. حتی چند نمای معروف «آبی تمام‌عیار» عینا در «مرثیه‌ای برای یک رویا» دیده می‌شوند.

خیلی از منتقدان و کارشناسان هم معتقدند «پاپریکا»، منبع الهام اصلی کریستوفر نولان برای ساخت فیلم تحسین شده‌ی «تلقین» بوده است. با وجود این‌که نولان هیچ‌گاه به صراحت چنین چیزی را اعلام نکرده، ولی شباهت‌های داستانی بین این دو فیلم غیرقابل انکار است. هردو درباره سفر در رویا و خواب و امکان دستکاری در آن‌ها هستند. حتی شخصیت‌هایشان هم شباهت‌هایی بهم دارند.

تاثیر «پاپریکا» روی «تلقین» تنها محدود به داستان نمی­‌شود. یکی از معروف­ترین صحنه‌­های فیلم «تلقین» فصل درگیری در هتل است. جایی که قهرمانان داستان در راهروهایی که مرتب در حال چرخش و حرکت هستند و گویی جاذبه­‌ای در خود ندارند، باید با دشمنان خود مبارزه کنند. نمونه کاملا مشابه چنین صحنه­‌ای در فیلم «پاپریکا» هم دیده می‌­شود.

متاسفانه ساتوشی کن خیلی زود از بین ما رفت. در غیر این صورت با این روندی که در پیش گرفته بود، احتمالا اگر چند فیلم دیگر می‌ساخت مسیر فیلمسازی در هالیوود کلا تغییر می‌کرد!

۹. شیطان‌کش: فیلم کیمتسو نو یائیبا: قطار موگن (Demon Slayer: Kimetsu No Yaiba The Movie: Mugen Train)

• کارگردان: هاروئو سوتوزاکی
• نویسنده: کویوهارو گوتوگه
• تولیدکننده: یوفوتبل
• سال: ۲۰۲۰

«شیطان‌کش: قطار موگن» با اکران خود به موفقیت زیادی رسید و از نظر فروش حتی «شهر اشباح» میازاکی بزرگ را هم شکست داد و پرفروش‌ترین فیلم تاریخ ژاپن شد. در اکران جهانی هم که در حال حاضر شانه‌به‌شانه «مورتال کامبت» در حال رقابت است. فیلم در حال حاضر فروش ۴۷۰ میلیون دلاری را هم رد کرده است.

این‌که فیلمی این‌چنین گمنام به یک‌باره به چنین معروفیتی برسد شاید برای یک مخاطب ناآشنا عجیب باشد. ولی واقعیت این است که «قطار موگن» اتفاقا تمام گزینه‌های لازم برای موفقیت را در خود دارد. فیلم دنباله‌ی سریال انیمه‌ای به نام «شیطان‌کش» است. داستان پسری به نام تانجیرو که موجودات شیطانی به خانواده‌اش حمله می‌کنند و آن‌ها را می‌کشند. تنها نزوکو خواهر کوچک‌ترش زنده می‌ماند که به یک نیمه‌انسان-نیمه‌شیطان تبدیل شده. تانجیرو نزوکو را برمی‌دارد، عضو گروه شیطان‌کش‌ها می‌شود و تلاش می‌کند راهی برای درمان خواهرش پیدا کند.

شخصیت‌‌پردازی عالی، داستانی مهیج و روایتی پرفراز و فرود، از مهم‌ترین نقاط قوت «شیطان‌کش» است. و این پرداخت قوی تنها محدود به شیطان‌کش‌ها نیست. حتی موجودات اهریمنی که دشمنان اصلی تانجیرو هستند هم موجوداتی صحنه پرکن نیستند. تک‌تک‌شان داستان خاص خود را دارند، با گذشته‌ای تلخ و اغلب غم‌انگیز.

جدا از فروش عالی، «قطار موگن» از نظر منتقدان و جوائز هم بسیار مورد توجه قرار گرفته و کلی تحسین شده است و حتی از آکادمی فیلم ژاپن هم جوائزی دریافت کرده است. هنوز تنها هشت ماه از اکران فیلم گذشته و صحبت درباره میزان تاثیرگذاری آن روی دیگه انیمه‌ها و کل سینما، کمی زود است. ولی با این موفقیت‌های زودهنگام، بعید است با یک فیلم معمولی طرف باشیم.

۸. قلعه‌ی متحرک هاول (Howl’s Moving Castle)

• کارگردان: هایائو میازاکی
• نویسنده: هایائو میازاکی
• تولیدکننده: استودیو جیبلی
• سال: ۲۰۰۴

«قلعه‌ی متحرک هاول» که بر اساس رمانی به همین نام از نویسنده‌ی انگلیسی، دایانا واین جونز اقتباس شده، اولین بار در جشنواره‌ی ونیز ۲۰۰۴ نمایش داده شد. فیلم داستان یک سرزمین خیالی در قرن بیستم است که اسیر جنگ می‌شود، پادشاه از تمام جادوگران می‌خواهد که در این نبرد به او کمک کنند. ولی جادوگری به نام هاول از این دستور سرپیچی می‌کند.

«قلعه‌ی متحرک هاول» بسیار تحت تاثیر حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ قرار داشت و میازاکی امیدوار بود با خلق این انیمیشن، این پیام را به دنیا برساند که زندگی ارزش زیستن دارد.

یک فیلم ضدجنگ در جدول فرو‌ش آمریکا در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ قاعدتا باید با یک شکست فاجعه‌بار مواجه می‌شد. ولی «قلعه‌ی متحرک هاول» دویست میلیون فروش داشت و از نظر مالی، موفق‌ترین فیلم تاریخ سینمای ژاپن تا آن زمان شد. فیلم همچنین در هفتادوهشتمین مراسم اسکار، نامزد اسکار بهترین انیمیشن هم شد. ولی رقابت را به «والاس و گرومیت» واگذار کرد. «قلعه‌ی متحرک هاول» در میان منتقدان هم خوش درخشید و در فهرست ده فیلم برتر سال منتقدان معتبری چون کنت توران و جاناتان رزنبام قرار گرفت.

۷. شبح درون پوسته (Ghost in Shell)

• کارگردان: مامورو اوشی
• نویسنده: کازونوری ایتو (بر اساس مانگایی به همین نام از ماسامونه شیرو)
• تولیدکننده: پروداکشن آی. جی
• سال: ۱۹۹۵

تریلر سایبرپانکی مامورو اوشی الان دیگر به یک کالت کلاسیک تبدیل شده است. فیلم که به شکلی هنرمندانه انیمیشن سلولوید و دیجیتال را با هم ترکیب می‌کند، داستان بشر را در آینده‌ای پیشرفته تصور می‌کند. زمانی که دانشمندان به جایی رسیده‌اند که می‌توانند اندام یک انسان واقعی را طراحی کرده و جای مغز، یک هوش مصنوعی را مسئول کنترل آن کنند.

اگر کارهای ساتوشی کن منبع الهام هالیوودی‌ها شدند و آثار میازاکی در اسکار و گلدن گلوب مورد توجه قرار گرفتند، «شبح درون پوسته» به چنان شهرتی رسید که در سال ۲۰۱۷ یک نسخه هالیوودی از آن با بازی اسکارلت جوهانسون ساخته شد. نسخه‌ای که طبعا در حدواندازه‌های فیلم اصلی ظاهر نشد. اما موفقیت «شبح درون پوسته» به همین خلاصه نمی‌شود. قسمت دوم فیلم انیمه «شبح درون پوسته» در جشنواره کن ۲۰۰۴ هم حضور داشت. این اولین انیمه تاریخ است که موفق می‌شود در بخش اصلی جشنواره کن، در کنار بقیه‌‌ی رقبا حضور داشته باشد.

فیلم‌های «شبح درون پوسته» در گیشه آن‌چنان موفق ظاهر نشدند. اما اگر فروش را نادیده بگیریم، این انیمه پیچیده و عمیق بر روی چند اثر علمی تخیلی مطرح مثل «ماتریکس» واچوفسکی‌ها، «هوش مصنوعی» استیون اسپیلبرگ و «آواتار» جیمز کامرون تاثیری غیرقابل انکار گذاشته است. اگر هنوز باور نکرده‌اید که یک انیمه می‌تواند تا این حد تاثیرگذار باشد، به نظر جیمز کامرون درباره اولین قسمت «شبح درون پوسته» توجه کنید: «اولین انیمیشن بزرگسالانه‌ای است که از نظر روایی و بصری، جایگاهی دست‌نیافتنی دارد.»

۶. میرای (Mirai)

• کارگردان: مامورو هوسودا
• نویسنده: مامورو هوسودا
• تولیدکننده: استودیو شیزو
• سال: ۲۰۱۸

وقتی بحث تاثیرگذارترین فیلم‌های انیمه تاریخ باشد، فیلم‌های زیادی از مامورو هوسودا را می‌توان به این فهرست اضافه کرد. فیلم «میرای» که هوسودا در سال ۲۰۱۸ منتشر کرد، پرفروش‌ترین فیلم کارنامه او نیست، اما تنها انیمه‌ای است که استودیویی به‌جز جیبلی تولید می‌کند و موفق می‌شود در فهرست نهایی بهترین فیلم‌های انیمیشن جوائز اسکار قرار بگیرد. فیلم در بین نامزدهای بهترین فیلم انیمیشن جوائز گلدن گلوب هم قرار داشت.

هوسودا همچون دیگر فیلم‌های خود مثل «دختری که در زمان پرش می‌کرد»، «جنگ‌های تابستانی» و «فرزندان گرگ»، این‌بار هم تمرکز خود را زنان و کودکان گذاشته است. دستمایه‌هایی که در فیلم‌های انیمه آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

فیلم داستان پسربچه‌ای است که به خواهر خود حسادت می‌کند و فکر می‌کند والدینش خواهرش را بیشتر از او دوست دارند. یک روز او دریچه‌ای در باغچه خانه‌‌شان پیدا می‌کند که به او امکان سفر در زمان می‌دهد.

سازندگان «میرای» در طراحی پس‌زمینه‌های فیلم، از روش نقاشی دستی استفاده کرده‌اند. در شرایطی که صنعت انیمه در حال حرکت به سمت طراحی دیجیتال است، این تمهید هوسودا هم نشان‌دهنده‌ی نوع نگاه متفاوت و خاص او به دنیای انیمه است.

• ۱۲ انیمه‌ی سریالی برتر؛ برای آنان که می‌خواهند متخصص انیمه شوند!

۵. پوکمون: اولین فیلم (Pokémon: The First Movie)

• کارگردان: کونیهیکو یویاما
• نویسنده: تاکه‌شی شودو
• تولیدکننده: او‌ال‌ام
• سال: ۱۹۹۸

در اواخر دهه ۱۹۹۰ انیمه‌ها تلویزیون را قبضه کرده بودند، مجموعه‌ی «پوکمون» هم را می‌شد محبوب‌ترین انیمه آن دوران در نظر گرفت. «پوکمون: اولین فیلم» با وجود این که بیش از بیست سال پیش منتشر شده، هنوز هشتمین انیمه پرفروش تمام دوران است، و همچنین موفق‌ترین فیلم انیمه پیش از دهه ۲۰۰۰. این فیلم در بسیاری از کشورهای مهم همچون فرانسه، آلمان و بریتانیا همیشه در صدر انیمه‌های پرفروش قرار داشت.

پوکمون محصولی است که جدا از فیلم، در دنیای تلویزیون، بازی‌های کارتی، بازی‌های ویدئویی و کلی رسانه‌ی دیگر هم حضور دارد و به یک محبوبیت افسانه‌ای دست یافته است. بازی «پوکمون گو» هم که سال ۲۰۱۶ منتشر شد، همیشه در صدر بازی‌های محبوب قرار دارد و محبوبیت این مجموعه را چند برابر کرده است. «اولین فیلم» در اصل اولین محصول از دنیای پوکمون بود که به تحسین جهانی دست یافت و زمینه را برای آثار موفق بعدی فراهم کرد.

۴. نام تو (Your Name)

• کارگردان: ماکوتو شینکای
• نویسنده: ماکوتو شینکای
• تولیدکننده: کومیکس ویو فیلمز
• سال: ۲۰۱۶

فیلم درخشان ماکوتو شینکای با وجود این‌که پنج سال از عمرش می‌گذرد، همچنان یک اثر درخشان و تماشایی است با ایده‌ای ناب، روایتی جذاب و شخصیت‌های ماندگار. نقطه‌ی قوت «نام تو» این است که ردپای دغدغه‌های شخصی شینکای را در جای‌جای آن می‌توان مشاهده کرد.

شینکای که به عنوان یک کارگردان دغدغه‌مند نگران از دست رفتن سنت‌ها و ارزش‌های سنتی ژاپن زیر سیل تهاجم فرهنگی غرب است، در این فیلم داستان رابطه تاکی و میتسوها را بهانه‌ای کرده برای پرداختن به ریشه‌ها و علائق شخصی خود، دم زدن از فرهنگ و تاریخ ژاپن و تلاش برای حفظ آن‌ها.

فیلم در سال ۲۰۱۶ عملا کل اینترنت را مال خود کرده بود. به هر سایتی که سر می‌زدید، بحث «نام تو» بود. در زمینه‌ی فروش عالی عمل کرد. وقتی مراسم اسکار آن سال «نام تو» را مورد بی‌اعتنایی قرار داد، کلی مورد شماطت منتقدان و فیلم‌بازان قرار گرفت. اما جدا از اسکار، جشنواره‌ها و محفل‌های معتبری از جمله انجمن منتقدان لس‌ آنجلس لب به تحسین فیلم گشودند.

شینکای رمانی هم بر اساس فیلم خود نوشت که آن هم مورد استقبال گرفت. حتی موسیقی متن «نام تو» هم تا ماه‌ها در صدر پرفروش‌ترین‌های دنیای موسیقی ژاپن قرار داشت. زمزمه‌های بازسازی هالیوودی فیلم هم به گوش می‌رسد، ولی فعلا خبری نیست.

۳. پایان اونگلیون (The End of Evangelion)

• کارگردان: هیدئاکی آنو
• نویسنده: هیدئاکی آنو
• تولیدکننده: گایناکس، پروداکشن آی. جی
• سال: ۱۹۹۷

مجموعه‌ی «نئون جنسیس اونگلیون» یکی از مجموعه‌های محبوب در دهه ۱۹۹۰ بود، یک انیمه علمی‌تخیلی پادآرمان‌شهری تحسین برانگیز با دستمایه‌های روانشناختی. این سریال هم مورد تحسین فراوانی قرار گرفت و هم کلی بحث‌برانگیز بود، همین منجر به تولید «پایان اونگلیون» شد، فیلم انیمه‌ای که پایان سریال را از یک زاویه دید متفاوت نشان می‌داد.

«پایان اونگلیون» جایزه‌ی ویژه‌ی نشریه معتبر انیمج را دریافت کرد و از سوی آکادمی فیلم ژاپن هم برنده جوائزی شد. در نظرسنجی که در سال ۱۹۹۹ انجام شد، «پایان اونگلیون» در رتبه‌ی پنجم بهترین انیمه‌های تمام دوران قرار گرفت.

۲. شهر اشباح (Spirited Away)

• کارگردان: هایائو میازاکی
• نویسنده: هایائو میازاکی
• تولیدکننده: استودیو جیبلی
• سال: ۲۰۰۱

در سال ۱۹۹۳ هایائو میازاکی که به واسطه‌ی موفقیت فیلم «پورکو روسو» به شهرتی دست یافته بود، این فرصت را پیدا کرد که با آکیرا کوروساوا مصاحبه‌ای داشته باشد. در جایی از مصاحبه، کوروساوا به میازاکی می‌گوید: «تو در فیلم‌هایت کارهایی می‌کنی که ماهایی که در همین حوزه داریم فعالیت می‌کنیم قادر به انجامش نیستیم. این چیزی است که من واقعا به آن حسودی می‌کنم.»

با ذکر این خاطره دیگر می‌توان درک کرد چرا در فهرست بااهمیت‌ترین فیلم‌های انیمه‌ی تمام دوران، میازاکی باید دو فیلم داشته باشد. کسی که غولی چون کوروساوا این‌گونه لب به تحسین او می‌گشاید، قطعا یک فیلمساز معمولی نیست!

بعید است بتوان هوادار انیمه‌ای پیدا کرد که «شهر اشباح» را ندیده باشد. این شاهکار میازاکی با فروش سیصد میلیون دلاری خود، یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های انیمه تمام دوران است. «شهر اشباح» اولین و آخرین فیلم انیمیشن غیرانگلیسی است که موفق شده اسکار بهترین فیلم انیمیشن را تصاحب کند.

جدا از اسکار، فیلم در بقیه‌ی جشنواره‌ها و محفل‌های هنری هم بسیار خوش درخشیده و از سوی انجمن منتقدان نیویورک و جشنواره فیلم برلین، برنده جوائزی شده است. در نظرسنجی بی‌بی‌سی، «شهر اشباح» چهارمین فیلم برتر قرن بیست‌ویک شد و نشریه نیویورک تایمز هم آن را دومین فیلم برتر قرن بیست‌ویک نامید.

«شهر اشباح» به جایگاهی دست‌نیافتنی در سراسر جهان رسیده است، در خانه و مدرسه و کلاس‌های درس، همه‌جا می‌توان ردپایی از اثر ماندگار میازاکی پیدا کرد.

۱. آکیرا (Akira)

• کارگردان:  کاتسوهیرو اوتومو
• نویسنده: کاتسوهیرو اوتومو
• تولیدکننده: توکیو مووی شینسا
• سال: ۱۹۸۸

«آکیرا» زمان اکران خود تنها ۲۸ میلیون دلار فروش داشت. اما از نظر میزان تاثیرگذاری روی صنعت انیمه و حتی کل سینما، هیچ انیمه‌ی دیگری توان رقابت با آن را ندارد. عملا می‌توان گفت با اکران «آکیرا» در آمریکا بود که نگاه‌ها متوجه این انیمیشن‌های ژاپنی تا آن زمان مهجور شد. کم‌کم معلوم شد آن سر دنیا، کلی فیلمساز بااستعداد و هنرمند هستند که دارند بی‌توجه به هیاهوی سینمای آمریکا و اروپا، آثار ویژه خود را خلق می‌کنند و کلی اثر تحسین برانگیز ساخته‌اند.

بعد از موفقیت «آکیرا»، موج اکران و نمایش انیمه‌های ژاپنی موفقی همچون «پوکمون»، «توپ اژدها» و «ناروتو» در غرب شروع شد. «آکیرا» که از آن همیشه تحت عنوان یکی از بهترین فیلم‌های علمی‌تخیلی تاریخ یاد می‌شود، بر‌روی پیشرفت گونه ادبی-هنری سایبرپانک در ژاپن هم خیلی تاثیر گذاشت. بعد از «آکیرا» بود که انیمه‌های سایبرپانکی دیگری چون «شبح درون پوسته» و «کابوی بیباپ» ظهور کردند.

جدا از انیمه، همیشه از این صحبت می‌شود که «آکیرا» یکی از منابع الهام اصلی جرج لوکاس در خلق جهان «جنگ ستارگان» بوده است. خواننده‌های مطرحی چون مایکل جکسون و کانیه وست بارها به این انیمه تحسین‌برانگیز ادای دین کرده‌اند. حتی در فیلم «بازیکن شماره‌ی یک آماده» استیون اسپیلبرگ هم هم می‌توان ردپایی از «آکیرا» پیدا کرد.

«آکیرا» در کنار «بلید رانر»، همیشه به عنوان دو فیلم مهمی در نظر گرفته می‌شوند که بیشترین تاثیر را روی گونه‌ی سایبرپانک در دنیای سینما داشته‌اند. به نوعی می‌توان گفت به واسطه‌ی این دو فیلم بود که سایبرپانک در دنیای سینما به چنین جایگاه مستحکمی رسید.

جالب این است که شرکت برادران وارنر از سال ۲۰۰۲ حقوق بازسازی  «آکیرا» را با یک مبلغ هنگفت خریداری کرده است. از آن‌زمان تا به‌حال هم تلاش‌های زیادی برای ساخت یک نسخه سینمایی از آن صورت گرفته، تلاش‌هایی که اغلب ناکام مانده‌اند. آخرین بار در سال ۲۰۱۷ بود که اعلام شد تایکا وایتیتی نسخه سینمایی «آکیرا» را کارگردانی می‌کند، اما آن هم به دلایلی نامعلوم نیمه‌کاره باقی ماند.

منبع: Screenrant