کانی‌های نادری که از وجود حیات خبر می‌دهند
دانشمندان موفق شده‌اند کمیاب‌ترین کانی‌های زمین را برای اولین بار دسته‌بندی کنند. آنها ۲۵۰۰ گونه‌ی کانی نادر را شناسایی کرده‌اند. تشکیل اکثر این کانی‌ها به وجود حیات وابسته است، به همین خاطر دانشمندان می‌گویند وجود آنها در سیاره‌ی دیگر، از احتمال وجود حیات در آنجا خبر می‌دهد.
بعضی از آنها در آتش‌فشان‌ها یا دریاچه‌های نمکی دفن شده‌اند، بعضی دیگر هم فقط در قالب ذرات ریز وجود دارند یا وقتی در معرض هوا قرار می‌گیرند، مثل دود محو می‌شوند. این کانی‌ها اطلاعات جالبی را درباره‌ی زمین آشکار می‌کنند. اکثر آنها در فرایندهایی با ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با موجودات زنده شکل گرفته‌اند.
«رابرت هیزن» (Robert Hazen)، از موسسه‌ی کارنگی در واشینگتن و نویسنده‌ی مطالعه می‌گوید: «کانی‌های کمیاب نشان می‌دهند که چقدر زمین با دیگر سیاره‌ها فرق دارد، همچنین شرایط زیرزمینی لازم برای تشکیل آنها را آشکار می‌کنند و اطلاعاتی از فراز و نشیب‌های بیولوژیکی سیاره‌ی ما ارایه می‌دهند.» هیزن و «جسی آسوبل» از دانشگاه «راکفلر» (Rockefeller) با همکاری یکدیگر این لیست را تهیه کردند.
از میان ۵۰۰۰ گونه‌ی کانی که شناخته شده‌اند، کمتر از ۱۰۰ نوع آنها کل پوسته‌ی زمین را تشکیل می‌دهند. بعضی از آنها به قدری ریز هستند که حجم کل ذخایر شناخته شده‌ی آنها کمتر از یک سانتیمتر مکعب است و به راحتی در یک بسته‌ی چوب کبریت جا میشود. در عین اینکه بعضی از آنها سخت و تغییرناپذیر هستند، برخی دیگر به شدت بی‌دوام هستند. گونه‌هایی از این مواد معدنی در تماس با هوا تبخیر می‌شوند، بعضی دیگر هم در معرض نور خورشید تجزیه می‌شوند.
دکتر هیزن درباره ی این سنگ‌های معدنی می‌گوید: «چرا باید این مواد معدنی را مطالعه کنیم؟ آنها خیلی بی‌اهمیت به نظر می‌رسند. اما نقش مهمی در تنوع محیط زیست نزدیک به سطح زمین دارند. این کانی‌های کمیاب هستند که زمین را از ماه، مریخ یا مشتری، متمایز می‌کنند، چرا که همان مواد معدنی رایج در این سیاره‌ها هم وجود دارند. اما کانی‌های کمیاب زمین را خاص می‌کنند.»
«نواداییت» )Nevadaite(، نوعی کانی است که فقط در دو مکان یافت میشود: شهرستان یورکا در نوادا و یک معدن مس در قرقیزستان
کانی‌ها ترکیبی از عناصر شیمیایی هستند که در یک ساختار کریستالی کنار هم قرار گرفته‌اند. سنگ‌های زمین از تجمع کانی‌های مختلف تشکیل می‌شوند. فلدسپات، کوارتز و میکا را در نظر بگیرید، اینها گونه‌هایی از کانی‌ها هستند که فراوانی زیادی دارند و همه آنها را می‌شناسند. اما کانی‌هایی مثل «کوبالتومینیت» (Cobaltominite)، «ابلسونیت» (Abelsonite)، «فینگریت» (fingerite)، «ادویلریت» (edoylerite) نمونه‌هایی هستند که تنها در صورت وجود شرایط لازم و ایدهآل تشکیل می‌شوند.
هیزن و اسوبل این لیست ۲۵۰۰ تایی از گونه‌ی کانی‌ها را به چهار دسته، تقسیم کرده‌اند. این دسته‌بندی براساس شرایط تشکیل، میزان کمیابی ترکیبات تشکیل‌دهنده، میزان دوام و محدودیت‌ها و مشکلات در نمونه‌برداری آنها صورت گرفته است. هیزن می‌گوید: «فینگریت نمونه‌ی ایدهآل و بارزی از یک کانی بسیار نادر است که در دیواره‌های آتش‌فشان ایزالکو در ال سالوادور تشکیل میشود.»
با کمک این فهرست، دانشمندان می‌توانند تخمین بزنند که ذخایر یک کانی باید تا چه حد بزرگ باشد و اینکه این ذخایر معمولا در کجا یافت می‌شوند.
البته این اقدام دانشمندان، اطلاعات مهمی هم درباره‌ی خود زمین در اختیار قرار می‌دهند. اگر حیات وجود نداشت، بسیاری از این کانی‌ها وجود نداشتند. حیات محیط شیمیایی مناسب برای تشکیل کانی‌ها را فراهم می‌کند. با توجه به این نکته، این مطالعه می‌تواند به تحقیقات دیگر در زمینه‌ی کربن کمک کند. در این تحقیقات دانشمندان در تلاش هستند که نقش کربن را در سیستم زمین بفهمند. گفته میشود بیش از ۱۰۰ نوع کانی کربنی وجود دارد که هنوز کشف نشده‌اند.
منبع: New Scientist
