۲۰ ماده‌ی غذایی ضرروی و مفید برای تغذیهی بیماران کلیوی
کلیهها اندام‌هایی شبیه به لوبیا هستند که در انتهای قفسه‌ی سینه قرار دارند. کلیهها با وجود کوچک بودن، بسیار قدرتمند هستند و عملکرد‌های بسیار مهمی در بدن انجام می‌دهند. این اندام‌های حیاتی ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببینند. در چنین مواردی فرد بیمار باید تغذیهی بیماران کلیوی را دنبال کند.
شاید انتخاب بهترین مواد غذایی برای رژیم بیماران کلیوی، دشوار و گیج کننده باشد. اما نگران نباشید؛ در این مقاله به معرفی ۲۰ ماده‌ی غذایی مفید برای بیماران کلیوی می‌پردازیم. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
بیماری کلیوی چه زمانی ایجاد می‌شود؟
کلیهها نقش مهمی در بدن ما دارند. این اندام‌ها مسئول تصفیه‌ی مواد زائد، آب اضافی و سایر ناخالصی‌ها از خون، همچنین ترشح هورمون‌هایی هستند که در تنظیم فشار خون، تعدیل مایعات بدن، تولید ادرار و انجام سایر وظایف بسیار ضروری بدن نقش دارند.
۱۰ درصد از جمعیت جهان را بیماران کلیوی تشکیل داده‌اند. بیماری کلیوی زمانی ایجاد می‌شود که کلیهها آسیب ببینند و نتوانند عملکرد خود را به درستی انجام دهند. دیابت و فشار خون بالا، رایج‌ترین عوامل خطر بیماری‌های کلیوی هستند. با این حال چاقی، استعمال دخانیات، ژنتیک، جنسیت و سن هم خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهند.
قند خون کنترل نشده و فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی موجود در کلیهها آسیب بزند و توانایی آن‌ها را برای عملکرد بهینه کاهش دهد. اگر کلیهها به درستی کار نکنند، مواد زائدی همچون ضایعات ناشی از غذا در خون جمع می‌شوند.
تغذیهی بیماران کلیوی
محدودیت‌های تغذیهی بیماران کلیوی با توجه به میزان آسیب دیدگی کلیهها، متفاوت است. به طور مثال، افرادی که در مراحل ابتدایی بیماری کلیوی قرار دارند، محدودیت‌های غذایی متفاوتی نسبت به افراد مبتلا به نارسایی کلیوی دارند. اگر به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستید، پزشک با توجه به نیازهایتان بهترین رژیم غذایی را برای شما تعیین می‌کند.
بیماران کلیوی می‌توانند با دنبال کردن رژیم غذایی مخصوص، به بهبود عملکرد کلیه‌های خود کمک کنند.
اگر دچار بیماری کلیوی پیشرفته هستید، باید رژیم غذایی‌ای را دنبال کنید که برای کلیه‌هایتان مناسب است؛ تا از این طریق، به کاهش میزان ضایعات موجود در خون‌تان کمک شود.
توصیه می‌شود بیماران کلیوی، مصرف مواد مغذی زیر را در رژیم غذایی خود محدود کنند:
- سدیم: سدیم، که جزو ترکیبات اصلی نمک است، در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد. کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند سدیم اضافی را تصفیه کنند؛ در نتیجه میزان سدیم در خون افزایش می‌یابد. معمولا توصیه می‌شود بیماران کلیوی، مصرف سدیم را به کمتر از ۲۰۰۰ میلیگرم در روز محدود کنند.
- پتاسیم: پتاسیم نقش حیاتی در بدن دارد. با این حال، افرادی که دچار بیماری کلیوی هستند، باید برای جلوگیری از بالا رفتن فشار خون‌شان مصرف پتاسیم را محدود کنند. میزان مصرف توصیه شده پتاسیم برای بیماران کلیوی، کمتر از ۲۰۰۰ میلیگرم در روز است.
- فسفر: فسفر یک ماده‌ی معدنی است که در مواد غذایی زیادی وجود دارد. کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند فسفر اضافی را دفع کنند، که این موضوع سبب آسیب به بدن می‌شود. بیماران کلیوی باید مصرف فسفر را به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیگرم در روز محدود کنند.
- پروتئین: پروتئین هم یک ماده‌ی مغذی دیگر است که بیماران کلیوی باید مصرف آن را محدود کنند؛ چون کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند مواد زائد ناشی از سوخت‌وساز پروتئین را دفع کنند. با این حال، افرادی که به بیماری کلیوی حاد دچار هستند و دیالیز می‌شوند، نیاز بیشتری به پروتئین دارند.
شدت و نوع بیماری کلیوی در بیماران با یکدیگر متفاوت است؛ به همین علت افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید درباره‌ی رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنند. خوشبختانه، بیماران کلیوی می‌توانند از گزینه‌های غذایی خوشمزه و سالمی بهره‌مند شوند که حاوی فسفر، پتاسیم و سدیم کمی هستند.
۲۰ مورد از بهترین مواد غذایی برای بیماران کلیوی
۱.گل کلم
گل کلم یک سبزی بسیار مغذی است و منبع خوبی از برخی مواد مغذی نظیر ویتامین‌های B ،C و K محسوب می‌شود. گل کلم سرشار از ترکیبات ضدالتهابی همچون ایندول‌‌ها بوده و منبع عالی فیبر است. بیماران کلیوی می‌توانند پوره‌ی گل کلم را به عنوان یک غذای فرعیِ کم پتاسیم مصرف کنند.
یک فنجان (۱۲۴ گرم) گل کلم پخته شده حاوی ۱۹ میلیگرم سدیم، ۴۰ میلیگرم فسفر و ۱۷۶ میلیگرم پتاسیم است.
۲. بلوبری (زغال اخته‌ی آبی)
بلوبری غنی از مواد مغذی بوده و یکی از بهترین منابع آنتی‌اکسیدان است. بلوبری به طور مشخص حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام آنتوسیانین است، که از شما در برابر بیماری‌های قلبی، بعضی از سرطان‌ها، زوال عقل و دیابت محافظت می‌کنند. بلوبری یک میوه‌ی مناسب در تغذیهی بیماران کلیوی است؛ چون مقدار کمی سدیم، فسفر و پتاسیم دارد.
یک فنجان بلوبری (۱۴۰ گرم) حاوی ۱.۵ میلیگرم سدیم، ۱۸ میلیگرم فسفر و ۱۱۴ میلیگرم پتاسیم است.
۳. ماهی خاردار
ماهی خاردار حاوی پروتئین‌های بسیار باکیفیت و چربی‌های فوق‌العاده سالم به نام امگا ۳ است. چربی‌های امگا ۳ به کاهش التهاب و کاهش عملکرد شناختی، افسردگی و اضطراب کمک می‌کنند. تمام ماهی‌ها حاوی مقدار زیادی فسفر هستند، اما ماهی خاردار نسبت به سایر غذاهای دریایی فسفر کمتری دارد.
۸۵ گرم ماهی خاردار پخته شده ۷۴ میلیگرم سدیم، ۲۱۱ میلیگرم فسفر و ۲۷۹ میلیگرم پتاسیم دارد.
۴. انگور قرمز برای تغذیهی بیماران کلیوی
انگور قرمز نه تنها خوشمزه است، بلکه مواد مغذی زیادی هم دارد. انگور قرمز حاوی سطح بالایی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدانی به نام فلاونویید است، که ثابت شده برای کاهش التهاب مفید است. علاوه بر این، انگور قرمز سرشار از نوعی فلاونویید به نام رزوراتول است، که به سلامت قلب کمک و از شما در برابر بیماری دیابت و کاهش عملکرد شناختی محافظت می‌کند. این میوه‌ی شیرین برای رژیم بیماران کلیوی مناسب است.
یک فنجان (۷۵گرم) انگور قرمز حاوی ۱.۵ میلیگرم سدیم، ۱۵ میلیگرم فسفر و ۱۴۴ میلیگرم پتاسیم است.
۵. سفیده‌ی تخم مرغ
زرده‌ی تخم مرغ بسیار مغذی است، اما مقدار زیادی فسفر دارد. به همین دلیل است که سفیده‌ی تخم مرغ، گزینه‌ی بهتری برای تغذیهی بیماری کلیوی است. سفیده‌ی تخم مرغ منبع پروتئین باکیفیت است. همچنین یک گزینه‌ی عالی برای افراد دیالیزی است، چون این افراد باید پروتئین بیشتر، اما فسفر کمتری مصرف کنند.
دو عدد سفیده‌ی تخم مرغ بزرگ حاوی ۱۱۰ میلیگرم سدیم، ۱۰ میلیگرم فسفر و ۱۰۸ میلیگرم پتاسیم است.
۶. سیر
میزان سدیم باید در تغذیهی بیماران کلیوی محدود شود. بنابراین سیر می‌تواند جایگزین خوبی برای نمک باشد و به غذا عطر و طعم خوبی دهد. سیر منبع خوبی از منگنز، ویتامین‌های C و B۶ است. ترکیبات سولفوری موجود در سیر خواص ضدالتهابی دارند.
۳ حبه سیر (۹گرم) حاوی ۱.۵ میلیگرم سدیم، ۱۴ میلیگرم فسفر و ۳۶ میلیگرم پتاسیم است.
۷. گندم سیاه (دانه‌ی چاودار)
بیشتر غلات سبوس‌دار، فسفر زیادی دارند اما گندم سیاه مستثنا است. گندم سیاه بسیار مغذی بوده و منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B، منیزیم، آهن و فیبر است. گندم سیاه همچنین جزو غلات بدون گلوتن است، که این موضوع سبب می‌شود گزینه‌ی مناسبی برای افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن یا مبتلایان به سلیاک باشد.
نصف فنجان (۸۴ گرم) گندم سیاه حاوی ۳.۵ میلیگرم سدیم، ۵۹ میلیگرم فسفر و ۷۴ میلیگرم پتاسیم است.
۸. روغن زیتون
روغن زیتون منبع سالم چربی و فاقد فسفر است، که این موضوع آن را تبدیل به یک گزینه‌ی عالی برای بیماران کلیوی می‌کند. معمولا افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته، در کنترل وزن خود دچار مشکل می‌شوند؛ به همین دلیل مصرف مواد غذایی سالم و حاوی کالری بالا، مانند روغن زیتون، برای آن‌ها اهمیت دارد. بیشتر چربی موجود در روغن زیتون، چربی تک غیراشباعی به نام اسید اولئیک است، که خواص ضدالتهابی دارد.
یک قاشق سوپ‌خوری (۱۳.۵ گرم ) روغن زیتون ۰.۳ میلیگرم سدیم و ۰.۱ میلیگرم پتاسیم دارد و فاقد فسفر است.
۹. بلغور
بلغور یک جایگزین بسیار عالی برای غلاتی است که فسفر و پتاسیم بالایی دارند. این دانه‌ی مغذی منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B، منگنز، آهن و منیزیم است. بلغور همچنین منبع عالی پروتئین گیاهی است و فیبر غذایی زیادی دارد، که این ویژگی در سلامت گوارش اهمیت دارد.
نصف فنجان (۹۱ گرم) بلغور حاوی ۴.۵ میلیگرم سدیم، ۳۶ میلیگرم فسفر و ۶۱ میلیگرم پتاسیم است.
۱۰. کلم برگ
کلم برگ از خانواده‌ی کلم‌ها بوده و سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات قدرتمند گیاهی است. کلم برگ منبع عالی ویتامین‌های C، K و ویتامین‌های گروه B است. کلم برگ همچنین دارای فیبر غیرمحلول است. این نوع فیبر از طریق بهبود حرکات روده، سلامت سیستم گوارش را افزایش می‌دهد.
یک فنجان (۷۰ گرم) کلم برگ خرد شده ۱۳ میلیگرم سدیم، ۱۸ میلیگرم فسفر و ۱۱۹ میلیگرم پتاسیم دارد.
۱۱. مرغ بدون پوست
بیماران کلیوی باید مصرف پروتئین را در رژیم غذایی خود محدود کنند، اما تامین به اندازه‌ی پروتئین باکیفیت، برای حفظ سلامتی بدن حیاتی است. سینه‌ی مرغ بدون پوست، نسبت به سینه‌ی مرغ با پوست، فسفر، پتاسیم و سدیم کمتری دارد.
۸۴ گرم سینه‌ی مرغ بدون پوست حاوی ۶۳ میلیگرم سدیم، ۱۹۲ میلیگرم فسفر و ۲۱۶ میلیگرم پتاسیم است.
۱۲. فلفل دلمه‌ای
فلفل دلمه‌ای حاوی مقدار زیادی مواد مغذی است، اما برخلاف سایر سبزیجات پتاسیم کمتری دارد. فلفل دلمه‌ای‌های رنگی سرشار از ویتامین C هستند. یک عدد فلفل دلمه‌ای قرمز (۷۴ گرم) حاوی ۱۰۵ درصد از میزان مصرف توصیه‌شده‌ی ویتامین C است. فلفل دلمه‌ای همچنین سرشار از ویتامین A است. این ویتامین، که در عملکرد سیستم ایمنی بدن اهمیت دارد، معمولا در بدن بیماران کلیوی کاهش می‌یابد.
یک عدد فلفل دلمه‌ای کوچک (۷۴ گرم) حاوی ۳ میلیگرم سدیم، ۱۹ میلیگرم فسفر و ۱۵۶ میلیگرم پتاسیم است.
۱۳. پیاز
از پیاز می‌توان به عنوان یک گزینه‌ی مناسب در تغذیهی بیماران کلیوی نام برد. همانطور که اشاره کردیم، بیماران کلیوی باید مصرف سدیم را محدود کنند. پیاز می‌تواند جایگزین خوبی برای نمک باشد و طعم خوشایندی به غذا دهد. بیماران کلیوی می‌توانند از پیاز سرخ شده به همراه سیر و روغن زیتون، برای طعم دادن به غذای خود استفاده کنند.
پیاز دارای مقدار زیادی منگنز، ویتامین C و ویتامین‌های گروه B است. همچین فیبر پری‌بیوتیک دارد، که از طریق تغذیهی باکتری‌های مفید روده، به سلامت سیستم گوارش کمک می‌کند.
یک عدد پیاز کوچک (۷۰گرم) حاوی ۳ میلیگرم سدیم، ۲۰ میلیگرم فسفر و ۱۰۲ میلیگرم پتاسیم است.
۱۴. آروگولا (گیاه شابانک)
بسیاری از سبزیجات مفید مانند اسفناج پتاسیم زیادی دارند؛ به همین دلیل مصرف آن‌ها برای بیماران کلیوی مضر است. با این حال، آروگولا یا گیاه شابانک یک گیاه مغذی بوده و پتاسیم کمی دارد. این موضوع آن را تبدیل به یک گزینه‌ی مناسب برای استفاده در سالاد و غذاهای فرعی می‌کند.
آروگولا منبع خوبی از ویتامین K، منگنز و کلسیم است، که همگی در سلامت استخوان‌ها اهمیت دارند. این سبزیِ مغذی، نیترات هم دارد. نیترات می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و از این جهت برای بیماران کلیوی مناسب است.
یک فنجان (۲۰ گرم) آروگولای خام حاوی ۶ میلیگرم سدیم، ۱۰ میلیگرم فسفر و ۷۴ میلیگرم پتاسیم است.
۱۵. آجیل ماکادمیا (فندق استرالیایی)
آجیل‌ها به دلیل دارا بودن فسفر زیاد، جایگاهی در تغذیهی بیماران کلیوی ندارند. با این حال، آجیل ماکادمیا مستثنا است، چون در مقایسه با آجیل‌هایی همچون بادام زمینی و بادام، فسفر بسیار کمتری دارد. این آجیل سرشار از چربی‌های سالم، ویتامین‌های B، منیزیم، مس، آهن و منگنز است.
۲۸ گرم آجیل ماکادمیا حاوی ۱.۴ میلیگرم سدیم، ۵۳ میلیگرم فسفر و ۱۰۳ میلیگرم پتاسیم است.
۱۶. تربچه
تربچه‌ها جزو سبزیجات مناسب برای اضافه شدن به رژیم غذایی بیماران کلیوی هستند؛ چون پتاسیم و فسفر کم، و مواد مغذی زیادی دارند. تربچه به دلیل اینکه غنی از ویتامین C است، خطر بیماری قلبی و آب مروارید را کاهش می‌دهد.
نصف فنجان (۵۸گرم) تربچه‌ی خرد شده حاوی ۲۳ میلیگرم سدیم، ۱۲ میلیگرم فسفر و ۱۳۵ میلیگرم پتاسیم است.
۱۷. شلغم
با توجه به خواص شلغم می‌توان ادعا کرد این ماده، یک جایگزین عالی برای سبزیجاتی مانند سیب زمینی و کدو است که پتاسیم بیشتری دارند. شلغم غنی از فیبر و ویتامین C بوده و منبع خوبی از ویتامین B6 و منگنز است. بیماران کلیوی می‌توانند شلغم را به عنوان یک ماده‌ی غذایی فرعی به صورت کبابی، آب‌پز یا له شده مصرف کنند.
نصف فنجان (۷۸گرم) شلغم پخته شده حاوی ۱۲.۵ میلیگرم سدیم، ۲۰ میلیگرم فسفر و ۱۳۸ میلیگرم پتاسیم است.
۱۸. آناناس
بسیاری از میوه‌های استوایی مانند پرتقال، موز و کیوی سرشار از پتاسیم هستند. اما آناناس پتاسیم کمی دارد و یک جایگزین مناسب برای بیماران کلیوی است. آناناس سرشار از فیبر، منگنز، ویتامین C و بروملین است. بروملین آنزیمی است که به کاهش التهاب کمک می‌کند.
یک فنجان (۱۶۵گرم) از تکه‌های آناناس حاوی ۲ میلیگرم سدیم، ۱۳ میلیگرم فسفر و ۱۸۰ میلیگرم پتاسیم است.
۱۹. کرنبری
کرنبری میوه‌‌ای با ظاهری جالب و اشتها برانگیز بوده، که برای دستگاه ادرار و کلیهها مفید است. این میوه‌های کوچک و ترش حاوی موادی هستند که از چسبیدن باکتری‌ها به مجاری ادراری و مثانه، همچنین ایجاد عفونت جلوگیری می‌کنند.
کرنبری گزینه‌ی خوبی برای تغذیهی بیماران کلیوی است، چون سبب کاهش احتمال ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری در این افراد می‌شود. بیماران کلیوی می‌توانند کرنبری را به صورت خشک، پخته شده، تازه یا آب میوه مصرف کنند. کرن بری سدیم، فسفر و پتاسیم کمی دارد.
یک فنجان (۱۰۰ گرم) کرنبری تازه حاوی ۲ میلیگرم سدیم، ۱۱ میلیگرم فسفر و ۸۰ میلیگرم پتاسیم است.
۲۰. قارچ شیتاکه
افراد مبتلا به بیماری کلیوی، که باید مصرف پروتئین را محدود کنند، می‌توانند از قارچ شیتاکه به عنوان جایگزین گوشت استفاده کنند. قارچ شیتاکه منبع عالی ویتامین‌های B، مس، منگنز و سلنیوم است. قارچ شیتاکه نسبت به قارچ‌های دیگر، پتاسیم کمتری دارد؛ به همین دلیل یک گزینه‌ی بسیار مناسب برای تغذیهی بیماران کلیوی است.
یک فنجان (۱۴۵گرم) قارچ شیتاکه‌ی پخته شده حاوی ۶ میلیگرم سدیم، ۴۲ میلیگرم فسفر و ۱۷۰ میلیگرم پتاسیم است.
نکته‌ی پایانی
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، مواد غذایی مناسب برای رژیم بیماران کلیوی را به شما معرفی کردیم. اگر دچار بیماری کلیوی هستید، باید قبل از انتخاب مواد غذایی با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید رژیم غذایی‌تان مناسب و سالم است. محدودیت‌های غذایی بیماران کلیوی با توجه به میزان آسیب دیدگی کلیهها، همچنین داروهایی که مصرف می‌کنند، متفاوت است.
منبع : healthline
سلام ، برای دفع پروتیین کلیه چه مواد غذایی مفیده؟