چگونه شنونده‌ای فعال و جذاب باشیم؟ (۱۰ روش ساده ولی موثر)
شاید برایتان پیش آمده باشد که از مصاحبت با شخصى که درک خوبى از حرف‌هایتان دارد لذت برده باشید، اما گاهى به این بیندیشید که خود شنونده‌ی خوبى نیستید. ضعف در شنوندگی فعالانه مى‌تواند به کلافگى و دلخورى اطرافیان، به خصوص نزدیکانتان، منجر شود. از این رو، تقویت این مهارت اهمیت بسیاری دارد.
همچنین ضعف در این مهارت مى‌تواند به نوعى انزواى اجتماعى منجر شود. یکى از بارزترین نشانه‌هاى این ضعف، خاتمه یافتن آنى مکالمه‌هایی است که ممکن است با بقیه داشته باشید، یا شاید در میان اطرافیانتان افرادی را بشناسید که به محض هم‌صحبت شدن با آن‌ها میل به کنار کشیدن و برقرارى ارتباط با دیگر اطرافیان را پیدا کنید.
در این مقاله از دیجى‌کالا مگ، ده شیوه‌ی کارآمد و علمى را به شما معرفى مى‌کنیم تا به این معضل دچار نشوید یا در مواجهه با آن، به سرعت مشکل را شناسایى کنید. با ما همراه باشید.
شنوندگی فعالانه چیست؟
مطالعات جدید صورت گرفته روى موضوع شنوندگى فعالانه بر نتایج حاصل از چندین دهه تحقیق در این حیطه صحه گذاشته است. بر اساس این مطالعات، «شنوندگی فعالانه مکانیسمى است که منجر به برقرارى روابط میان فردى شده و پیامدهاى حسى و شناختى مثبت بسیارى را به دنبال دارد.» شنوندگى، یک رفتار اجتماعى بنیادین است و در برقرارى روابط اجتماعى نقشى اساسى ایفا مى‌کند. بنابراین، تقویت این مهارت براى درک اطرافیان از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است.
شنوندگى و درک متقابل
طبق یافته‌هاى علمى نظریه پردازان علوم رفتارى، شنوندگى فعالانه درک متقابل را ارتقا مى‌دهد. درک متقابل باعث مى‌شود تا طرف مقابل به اینکه شما او را درک مى‌کنید، به او اهمیت مى‌دهید و دیدگاه‌هایش را در رابطه با دنیاى اطراف معتبر مى‌شمارید باور پیدا کند. شنوندگى و درک متقابل یک چرخه بازخورد مثبت را تشکیل مى‌دهند که به نوبه خود پیامدهاى مثبت بسیارى را در زمینه ارتقاى کیفیت روابط اجتماعى به دنبال دارند.
در چنین شرایطى، طرف مقابل در محضر شما مضطرب نمى‌شود و به خاطر فضاى بازى که براى برقرارى ارتباط بر پایه درک متقابل ایجاد کرده‌اید، حالت تدافعى به خود نمى‌گیرد. علاوه بر این، از اشتباه کردن نمى‌ترسد چون مى‌داند که شما زود قضاوت نمى‌کنید.
درک متقابل مختص به روابط صمیمانه نیست. ممکن است با شخصى که به تازگى ملاقات کرده‌اید مکالمه‌اى را شروع کنید و از همان ابتدا متوجه بروز اختلاف نظر بر سر مسئله‌اى جنجالى، مانند ضرورت واکسیناسیون در دوران همه‌گیرى ویروس کرونا، شوید. در چنین شرایطى، نخستین و راحت‌ترین عکس‌العمل ابراز عصبانیت است. اما اگر کمى حوصله به خرج دهید و به مخاطب نشان دهید که پذیراى شنیدن نظراتش هستید، مى‌توانید انتظار داشتن مکالمه‌اى محترمانه، در عین عدم توافق، را داشته باشید. با در نظر داشتن اهمیت مهارت خوب شنیدن، در ادامه ده شیوه برای شنونده بهتری شدن را به شما معرفى مى‌کنیم.
۱۰ شیوه برای شنونده بهتری شدن
حالا که از اهمیت این مهارت آگاه هستید، شاید با خود فکر کنید که چه شیوه‌هایی برای شنونده بهتری شدن وجود دارد؟ محققان علوم رفتارى ده شیوه را معرفى کرده‌اند که از آن‌ها براى سنجیدن میزان درک متقابل و مهارت شنوندگى در افراد استفاده مى‌کنند. این شیوه‌ها به دو دسته‌ی «گفتارى» و «عملى» تقسیم مى‌شوند.
ابتدا به شیوه‌های گفتارى مى‌پردازیم. به کار گرفتن این شیوه‌ها گواهى بر درک حرف‌های طرف مقابل است.
۱. ارائه‌ی بازتاب: با به زبان آوردن خلاصه‌اى از مطالب بیان شده توسط طرف مقابل، به او اطمینان مى‌دهید که منظورش را کاملا متوجه مى‌شوید.
۲. پرسیدن سؤال: با پرسیدن سؤال‌هایی که اغلب با پاسخ «بله» یا «نه» همراه هستند، مسیر پیش روى مکالمه را هموار مى‌کنید و به مخاطب نشان مى‌دهید که از شنیدن خسته نشده‌اید.
۳. صحه‌گذارى: با صحه گذاشتن روى نکته‌های مهم مد نظر طرف مقابل، به او نشان مى‌دهید که درک جامعى از شرایط موجود دارید.
۴. تشویق به ادامه: با به کار بردن کلمه‌های ساده‌اى همچون «آهان» یا «خب» طرف مقابل را به ادامه دادن تشویق مى‌کنید.
۵. استفاده از نام طرف مقابل: گهگاه نام طرف مقابل را به زبان بیاورید تا نشان دهید که حرف‌هایش را مى‌شنوید و درک مى‌کنید.
براى به کارگیری این شیوه‌ها درصد آسانى یا دشوارى خاصى تعریف نشده است، اما ارائه‌ی بازتاب و صحه گذارى نسبت به سایر موارد زحمت بیشترى مى‌طلبند.
به کارگیری شیوه‌های رفتارى نشان مى‌دهند که شما بر موقعیت تسلط دارید و توجهتان معطوف به حرف‌های طرف مقابل است. این شیوه‌ها به شرح زیر هستند.
۶. توجه به حالت‌های چهره: اجازه دهید که چهره‌تان احساساتى مانند علاقه، همدردى و کنجکاوى را ابراز کند.
۷. سر تکان دادن: گهگاه با تکان دادن سر به نشانه تأیید علاقه خود را به شنیدن نشان دهید. این کار مخصوصا در برهه‌هاى حساس مکالمه مؤثر است.
۸. توجه به حالت بدن: حالت بدن خود را طورى تنظیم کنید که با طرف مقابل رو در رو باشید. با این کار به او نشان مى‌دهید که حرف‌هایش را با دقت دنبال مى‌کنید.
۹. توجه به نوع نگاه کردن: حفظ ارتباط چشمى با طرف مقابل در القاى حس درک متقابل تأثیر شگرفى دارد.
۱۰. سکوت اختیار کردن: حین صحبت کردن طرف مقابل سکوت اختیار کنید و مدام رشته کلامش را قطع نکنید. البته هرگاه نظری برای بهبود شرایط داشتید، آن را مؤدبانه بیان کنید.
تأثیر مثبت شنوندگى فعالانه بر روابط
محققان طى مطالعه‌اى که شنوندگى فعالانه را در ارتباط با درک متقابل مى‌سجنید، به نتایج مطلوبى دست یافتند. شنوندگى فعالانه از نظر رفتارى باعث ایجاد تغییرهای مثبتى مى‌شود که طرف مقابل را تشویق به صحبت درباره خود و دستیابی به درجه‌هاى بالاترى از صمیمیت بین فردى مى‌کند. اهمیت بهبود این مهارت، زمانى که حرف از روابط نزدیک طولانى مدت در میان باشد، دو چندان مى‌شود. محققان حتی معتقدند که در روابط عاطفى، عشق به تنهایى براى کسب نتایج مطلوب کافى نیست و توجه و درک متقابل نیز باید چاشنى آن باشند.
چگونه شنونده‌ی بهترى باشیم؟
۱. نظرات و پیشنهادات خود را ارائه کنید
شنوندگان خوب مدام در حال بازخورد دادن به طرف مقابل خود هستند. این رفتار شاید گهگاه مخاطب را کلافه کند و به او این حس را بدهد که شنونده به جاى گوش دادن به دنبال پیدا کردن راه حل است، اما واقعیت این است که تمایل افراد به نظرخواهى از افرادى که شنونده بهترى هستند بیشتر است. کسى که در طول مکالمه کاملا ساکت مى‌ماند و ناگهان شروع به نظر دادن مى‌کند غیر قابل اطمینان‌تر از کسى که مدام به دنبال راهکارهاى کارآمد است به نظر مى‌آید.
۲. طرف مقابل خود را به چالش بکشید
هرازگاهى از مخاطب‌تان سؤال‌هایى بپرسید که در عین به چالش کشیدن ایده‌هاى تثبیت شده‌اش، راهکارى سازنده هم به دنبال داشته باشند. از او بخواهید اطلاعات بیشترى در اختیار شما بگذارد و گفتوگو را به نوعى دیالوگ تبدیل کنید تا از خشکى «گوینده در برابر شنونده» کاسته شود.
چگونه بستر را برای شنوندگی فعالانه هموار کنیم؟
اگر در شرایطی قرار بگیرید که طرف مقابلتان شنونده فعالی نباشد چه می‌کنید؟ همه‌ی ما دست کم یک بار در چنین شرایطی قرار گرفته‌ایم. برای پیشگیری از وقوع چنین شرایط معذب‌کننده‌ای می‌توانید با توجه به نکات زیر مکالمه‌ای طبیعی را پیش ببرید.
- موضوعی را برای گفتوگو انتخاب کنید که تا حد امکان برای هر دو طرف جالب باشد
انتخاب موضوع مناسب، به راه انداختن مکالمه و شناخت پیدا کردن از طرف مقابل کمک می‌کند. این موضوع می‌تواند مرتبط با مسائل اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی روز باشد.
- الگوی مناسبی برای شنوندگی فعالانه باشید
در برقراری ارتباط با شخصی که شنونده خوبی نیست، شنونده خوبی باشید تا به طور غیرمستقیم به او شنوندگی فعالانه را بیاموزید.
- توانایی اتمام مکالمه را داشته باشید
به یاد داشته باشید که اگر طرف مقابل به هیچ وجه مایل به شنیدن نیست، دلیلی برای ادامه‌ی مکالمه از جانب شما وجود ندارد. داشتن توانایی اتمام مکالمه در صورت نیاز هم نوعی مهارت است.
حرف آخر
برای شنونده خوبی بودن لازم نیست مانند یک اسفنج تمام حرف‌های طرف مقابل را جذب کنید. به جای آن، سعی کنید نقش ترامپولین را برای نظرهای طرف مقابل ایفا کنید و با ابراز ایده‌های خود به او نشان دهید که نه تنها حرف‌هایش را شنیده‌اید، بلکه چیز جدیدی هم برای عرضه کردن دارید. به یاد داشته باشید که تقویت توانایی شنوندگی فعالانه در تمام حیطه‌های زندگی اجتماعی برای شما مزیت محسوب می‌شود و به شما کمک می‌کند تا دید جامع‌تری نسبت به پیرامون خود پیدا کنید.
منابع: Psychologytoday, Verywellmind
خیلی مفید دستتون طلا
مفید و کاربردی بود نایس 🔥
متشکر از توجه شما.