فضاپیمای اسیریس رکس ناسا با موفقیت ضربه‌ای تاریخی به سیارک بنو زد
دقایقی پیش فضاپیمای اسیریس رکس ناسا توانست عملیات خود را در سیارک بنو با موفقیت انجام دهد و با ضربه‌زدن و نمونه‌برداری از سطح این سیارک، لحظه‌ای تاریخی را در مأموریت‌های رباتیک اعماق فضا ثبت کند.
امروز فضاپیمای رباتیک اسیریس رکس (OSIRIS-REx) ناسا یک گام مهم تاریخی برداشت و موفق شد در ساعت ۱۸:۱۲ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۱:۴۲ بامداد فردا به وقت تهران) برای نخستین بار طی تماسی کوتاه قطعاتی کوچک از یک سیارک را نمونه‌برداری کند تا بتواند آن‌ها را با خود به زمین بیاورد. قطعاتی که احتمالا گفته‌های زیادی از شکل‌گیری منظومه‌ی شمسی و حیات را در خود نهفته‌اند.
بنو یکی از سیارک‌های منظومه‌ی شمسی است که از زمان شکل‌گیری به شکلی خوب دست‌نخورده باقی مانده است و مواد بکر کربنی که عنصر اصلی در مولکول‌های آلی لازم برای حیات هستند، در خود دارد که به همین علت گزینه‌ی مطلوبی برای بررسی پیشینه‌ی حیات محسوب می‌شود.
اکنون فضاپیمای اسیریس رکس که از سال ۲۰۱۸ (آذر ۱۳۹۷) در مدار سیاک بنو به سر می‌برد، طی چند مرحله‌ی برنامه‌ریزی شده که شامل نقطه‌ی بررسی (Checkpoint) و نقطه‌ی ارزیابی (Matchpoint) بود، به سمت بنو شیرجه زد تا فناوری متفاوت خود را برای نخستین بار محک بزند.
اگرچه این فضاپیما پیش از این به طور آزمایشی مانورهای نزدیک شدن به سطح را انجام داده بود اما امروز برای نخستین بار واقعاً با سطح سیارک بنو تماس پیدا کرد، آن هم با فناوری پیشرفته‌ای که معمولا از یک ربات کاملا خودکار انتظار نداریم. اسیریس رکس با شلیک گاز نیتروژن به سطح بنو ضربه زد تا مقداری از سنگ‌های آن را بلند کند و بتواند با استفاده از بازوی رباتیک TAGSAM آن‌ها را بگیرد.
با توجه به فاصله‌ی زیاد ۳۳۴ میلیون کیلومتری که بنو در حال حاضر با زمین دارد، تمام عملیات «لمس و دور شدن» (Touch and Go) به صورت خودکار انجام شد و طبق اعلام ناسا، این عملیات خودکار موفقیت‌آمیز بوده است و اکنون با قرار گرفتن فضاپیما در فاصله‌ی امن نسبت به سطح بنو و پس از فرستادن مجموعه‌ای از داده‌های عملیات امروز، باید منتظر بررسی نمونه‌های جمع‌آوری شده باشیم.
با توجه کوچک بودن منطقه‌ی نمونه‌برداری نایتینگل (Nightingale) سیارک بنو که تنها به اندازه‌ی چند خودرو بود و نسبت به ابعاد چند متری فضای کمی محسوب می‌شد، عملیات TAG امروز بسیار حساس بود اما به لطف محاسبات و فناوری‌های دقیق، اسیریس رکس به خوبی از عهده‌ی آن برآمد.
اکنون برای تکمیل فرآیند نمونه‌برداری باید عملیات بررسی نمونه انجام شود. کاری که به کمک دو فناوری دیگر به‌کار رفته در اسیریس رکس انجام می‌شود. نخست تصویربرداری از سر بازو است که در ۱ آبان (۲۲ اکتبر) به دانشمندان امکان می‌دهد انجام شدن یا نشدن نمونه‌برداری را بررسی کنند. گام دیگر تعیین وزن نمونه‌های جمع‌آوری شده در ۳ آبان (۲۴ آبان) است که توسط چرخش فضاپیما انجام خواهد شد.
اگر نمونه‌ی جمع‌آوری شده به میزان لازم یعنی ۶۰ گرم باشد، در «کپسول بازگردانی نمونه» (Sample Return Capsule) قرار می‌گیرد تا با ترک بنو توسط اسیریس رکس در سال آینده، برای رسیدن به زمین در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۳ (۲ مهر ۱۴۰۲) آماده باشد.
اما اگر بررسی‌ها توسط تیم کنترل مأموریت، کافی نبودن نمونه‌ها را نشان دهد، فضاپیما ناگزیر در مدار بنو باقی می‌ماند تا برای تلاش بعدی نمونه‌برداری خود آماده باشد. تلاشی که با توجه به کپسول‌های نیتروژن باقی‌مانده، اسیریس رکس تنها دو بار دیگر امکان تکرار آن را خواهد داشت.
گفتنی است نمونه‌برداری از یک سیارک پیش از این هم انجام شده است و فضاپیمای هایابوسا ۱ و هایابوسا ۲ ژاپن هم پیش از این به ترتیب از سیارک ایتوکاوا و ریوگو نمونه‌برداری کرده‌اند. داده‌های مأموریت‌های این‌چنینی در کنار رصدها و یافته‌های زمینی می‌تواند به بهبود درک بشر از شکل‌گیری حیات کمک کند.
عکس کاور: طرح گرافیکی عملیات نمونه‌برداری اسیریس رکس از سطح سیارک بنو
Credit: NASA/Twitter
