۷ علت خواب زیاد و راه‌های پیشگیری از آن
به احتمال زیاد با عوارض کم‌خوابی آشنا هستید، اما شاید ندانید که زیاد خوابیدن هم برای بدن مضر است. پرخوابی باعث می‌شود روز بعد احساس کسالت یا خستگی کنید. به‌علاوه، خطر ابتلا به افسردگی و چاقی را افزایش می‌دهد. هر نوع بیماری یا حتی برنامه‌ی کاری که از خواب کافی جلوگیری کند، گاهی اوقات به خواب زیاد منجر می‌شود. این موضوع اغلب نگران‌کننده نیست، اما در بعضی شرایط می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی باشد. این مقاله از دیجی‌کالا مگ به علت خواب زیاد و راه‌های پیشگیری از آن اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
پرخوابی چیست؟
سن شما مهم‌ترین عاملی است که میزان خواب مورد نیازتان را مشخص می‌کند. در جدول زیر می‌توانید مقدار خواب توصیه‌شده برای گروه‌های سنی مختلف را مشاهده کنید:
| سن | خواب مورد نیاز در طول روز |
| نوزادان تازه متولدشده | ۱۴ تا ۱۷ ساعت |
| شیرخواران | ۱۲ تا ۱۵ ساعت |
| کودکان نوپا | ۱۱ تا ۱۴ ساعت |
| کودکان پیش‌دبستانی | ۱۰ تا ۱۳ ساعت |
| کودکان سنین مدرسه | ۹ تا ۱۱ ساعت |
| نوجوانان | ۸ تا ۱۰ ساعت |
| بزرگسالان | ۷ تا ۹ ساعت |
| سالمندان | ۷ تا ۸ ساعت |
بیشتر بزرگسالان به هفت تا ۹ ساعت خواب نیاز دارند. پرخوابی، خواب طولانی یا هایپرسومنیا (Hypersomnia) به شرایطی اطلاق می‌شود که همیشه بیشتر از نیاز بدن‌تان بخوابید (برای مثال ۱۱ تا ۱۳ ساعت در شب). به خواب اضافی که به‌طور موقت در دوران بیماری یا در اثر جت لگ (پرواززدگی) ایجاد می‌شود، پرخوابی نمی‌گویند.
علت خواب زیاد در زنان و مردان
اگر پرخوابی هر از گاهی ایجاد شود نگران‌کننده نیست، اما وقوع منظم آن ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک مشکل جدی باشد. در ادامه‌ی مطلب می‌توانید با این موارد آشنا شوید.
۱. اختلال در چرخه‌ی خواب
مشکلات زیر می‌توانند چرخه‌ی خواب را مختل کنند و به خواب‌آلودگی و درنتیجه پرخوابی منجر شوند:
- سروصدای زیاد
- روشن بودن چراغ‌ها
- مصرف کافئین قبل از خواب
- درد
- سندرم پاهای بی‌قرار
- دندان قروچه
۲. نارکولپسی
نارکولپسی (Narcolepsy) یا حمله‌ی خواب، یک بیماری مرتبط با خواب است که باعث می‌شود در طول روز دچار خواب‌آلودگی شدید شوید. این مشکل بعد از یک خواب کامل شبانه یا با چرت زدن در طول روز از بین نمی‌رود.
۳. کم‌کاری تیروئید
بیماری‌های جسمی مانند کم‌کاری تیروئید هم ممکن است روی الگوهای خواب تاثیر بگذارند و علت خواب زیاد باشند. حتی بعد از استراحت کامل شبانه، تیروئید کم‌کار باعث می‌شود دچار خواب‌آلودگی شوید. این موضوع به چرت زدن در طول روز یا خواب مجدد در صبح منجر می‌شود. سایر علائم کم‌کاری تیروئید عبارتند از: احساس سرما، ضعف عضلانی و افزایش وزن ناخواسته.
۴. آپنه‌ی انسدادی خواب
آپنه‌ی انسدادی خواب هم می‌تواند علت خواب زیاد باشد. آپنه باعث می‌شود تنفس شما هنگام خواب برای مدت کوتاهی متوقف شود. این اتفاق معمولا چند بار در طی شب رخ می‌دهد و هر بار چرخه‌ی خواب را مختل می‌کند. درنتیجه، در طول روز احساس خواب‌آلودگی می‌کنید و برای رسیدن به آرامش باید بیشتر بخوابید. از سایر علائم آپنه‌ی انسدادی خواب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل در تمرکز
- مشکلات حافظه
- سردرد یا خشکی دهان هنگام بیدار شدن از خواب
- کاهش میل جنسی
- بیدار شدن در طول شب برای رفتن به سرویس بهداشتی
۵. افسردگی
رابطه‌ی بین مشکلات خواب و افسردگی دوطرفه است. اختلال خواب هم یکی از عوامل خطر افسردگی است و هم یکی از علائم آن محسوب می‌شود. مشکلات مرتبط با افسردگی عموما به‌صورت بی‌خوابی ظاهر می‌شوند، اما احتمال پرخوابی هم وجود دارد. چرا که احتمالا مختل شدن چرخه‌ی خواب باعث می‌شود برای جبران کم‌خوابی خود به پرخوابی دچار شوید. البته، برای درک بهتر این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۶. داروها
بعضی از داروها به‌عنوان یک عارضه‌ی جانبی به خواب‌آلودگی بیش از حد و پرخوابی منجر می‌شوند. اگر کنار آمدن با این موضوع برایتان سخت است، با پزشک صحبت کنید تا در صورت امکان دوز داروی شما را تغییر دهد یا آن را با داروی دیگری جایگزین کند.
۷. پرخوابی ایدیوپاتیک
در بعضی موارد، پزشک نمی‌تواند دلیل اصلی خواب زیاد را کشف کند. به این وضعیت پرخوابی ایدیوپاتیک یا پرخوابی با علت ناشناخته می‌گویند.
عوارض پرخوابی
اگر پرخوابی به‌ندرت اتفاق بیفتد، اثرات آن را در روز بعد احساس می‌کنید. برای مثال، ممکن است شروع روز برایتان سخت باشد یا محرک‌های معمول مثل کافئین تاثیر کمی روی شما داشته باشند. پرخوابی منظم به علائم و عوارض دیگری منجر می‌شود که از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و معمولا شامل موارد زیر می‌شوند:
- سردرد
- مشکل در تمرکز
- کمبود انرژی
- افزایش التهاب
- مشکلات حافظه
- پف کردن صورت و چشم‌ها
- اضطراب
- افسردگی
- چاقی
- دیابت
- بیماری قلبی
- افزایش خطر مرگ
کسانی که بیش از حد می‌خوابند ممکن است در معرض خطر تصادف باشند. اگر دچار خواب‌آلودگی بیش از حد هستید، هنگام رانندگی یا کار با تجهیزات سنگین احتیاط کنید.
تشخیص علت خواب زیاد
اگر علائم خواب‌آلودگی بیش از ۶ هفته طول کشید یا متوجه‌ی علائم نگران‌کننده‌ی دیگری شدید، برای تشخیص دلیل خواب زیاد به پزشک مراجعه کنید. پزشک درباره سبک زندگی، عادت‌های خواب، داروهای مصرفی و سابقه‌ی سلامتی‌تان سوال می‌پرسد. همچنین ممکن است معاینه‌ی بدنی انجام دهد و از شما بخواهد که در پلی‌سومنوگرام (Polysomnogram) یا تست خواب شرکت کنید. تست خواب آزمایشی است که طی آن اطلاعات مربوط به شما در زمان خواب ثبت می‌شود.
اگر پزشک نتواند پرخوابی را به سایر بیماری‌ها نسبت دهد، موارد زیر را به شما توصیه می‌کند:
- میزان خواب‌آلودگی خود را بر اساس مقیاس خواب‌آلودگی اپورث (Epworth) مشخص کنید. این کار به پزشک کمک می‌کند که تاثیر این مشکل را روی زندگی روزمره‌ی شما درک کند.
- عادت‌های خواب خود را یادداشت کنید. زمانی که به خواب می‌روید، زمانی که از خواب بیدار می‌شوید و تعداد دفعات بیدار شدن در حین خواب را ثبت کنید. با این کار، پزشک می‌تواند مقدار و الگوی خواب شما را بررسی کند.
- پلی‌سومنوگرام انجام دهید. برای پلی‌سومنوگرام باید یک شب در کلینیک خواب بمانید تا فعالیت مغز، حرکت چشم‌ها، حرکت پاها، ضربان قلب و موارد دیگر اندازه‌گیری شوند.
- تست تاخیر خواب چندگانه را انجام دهید. این آزمایش معمولا یک روز پس از پلی‌سومنوگرام انجام می‌شود و خواب شما را هنگام چرت زدن در طول روز اندازه‌گیری می‌کند.
پیشگیری از پرخوابی
راهکارهای زیر به داشتن خواب کافی و باکیفیت کمک می‌کنند:
- یک برنامه‌ی خواب تنظیم کنید. هر روز سر ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید، حتی آخر هفته‌ها. این کار باعث می‌شود که بدن شما در آن ساعت مشخص در انتظار خواب باشد.
- یک محیط خواب ایدئال ایجاد کنید. راحت بودن به بدن کمک می‌کند که سریع‌تر بخوابد. مطمئن شوید که اتاق خواب‌تان خنک، تاریک و ساکت است. برای ایجاد محیط مساعد می‌توانید پرده‌ها بکشید، از گوش‌گیر یا دستگاه‌ی نویز سفید استفاده کنید و اگر بالش یا تشک شما باعث آزارتان می‌شود، آن را عوض کنید.
- دستگاه‌های الکترونیکی و دیجیتال را خاموش کنید. نور آبی که از صفحه نمایش کامپیوتر و موبایل ساطع می‌شود، می‌تواند ریتم شبانه‌روزی طبیعی بدن را مختل کند. ۲ تا سه ساعت قبل از خواب، این دستگاه‌ها را خاموش کنید و مواجهه با نور آبی را کاهش دهید.
- به سبک زندگی خود توجه کنید. خودمراقبتی در هنگام بیداری روی خواب شما تاثیر دارد. به چیزهایی که مصرف می‌کنید و کارهایی که انجام می‌دهید، فکر کنید. استفاده از کافئین در ساعات پایانی شب می‌تواند خواب را مختل کند. به جای نوشیدنی‌های کافئین‌دار از دمنوش گیاهی یا شیر گرم استفاده کنید. ورزش برای بدن مفید است، اما انجام آن درست قبل از رفتن به رختخواب ممکن است به اختلال خواب منجر شود.
کلام پایانی
پرخوابی به‌خودی‌خود خطرناک نیست، اما اگر به‌طور مداوم تکرار شود، روی جسم و روان شما تاثیر می‌گذارد. در صورتی که با این مشکلی دست و پنجه نرم می‌کنید، حتما با پزشک درباره‌ی آن مشورت کنید. چنانچه پرخوابی از یک مشکل سلامتی ناشی شود، درمان بیماری زمینه‌ای به رفع آن کمک می‌کند.
منابع: healthline, medicalnewstoday
