افسانه‌ها و خرافات درباره خورشید گرفتگی
این روزها در هیاهوی شبکه‌های اجتماعی و صفحات نجومی علمی و غیرعلمی حتما خبر خورشید گرفتگی ۲۰ فروردین ۱۴۰۳ را شنیده‌اید. یک اتفاق نجومی زیبا که قرار است امسال ۲ بار آن را تجربه کنیم، البته اگر خرافات و افسانه‌های ترسناک قدیمی اجازه دهند! اگر چرخی در کانال‌ها، صفحات و وبلاگ‌های مختلف نجومی بزنیم با انبوه زیادی از افسانه‌ها و داستان‌های مختلف درباره‌ی این پدیده‌ی نجومی روبه‌رو می‌شویم.
درصد بسیار کمی از این اطلاعات باستانی که بر اساس اصول نجومی قدیمی ایرانی و هندی، به صورت محاسبات دقیق ستاره‌شناسی، بیان می‌شوند صحیح هستند اما آنقدر حجم خرافات درباره خورشید گرفتگی زیاد است که اصلا اجازه‌‌ی دیده شدن این محتوای ارزشمند را نمی‌دهد. البته خوشبختانه کانال‌های اطلاع‌رسانی علمی نجوم جان سالم از خرافات به در برده‌اند و شما می‌توانید همیشه اخبار دست اول و علمی نجومی را از طریق آن‌ها دنبال کنید.
حالا که یکی دو روز بیشتر به این واقعه‌ی نجومی هیجان‌انگیز باقی نمانده است تصمیم گرفتیم به بهانه‌ی همین موضوع کمی از افسانه‌ها و خرافات درباره خورشید گرفتگی بگوییم تا هم کمی سرگرم شوید و هم اینکه وقتی این صحبت‌ها را در به عنوان یک فکت علمی پیشگویانه مشاهده کردید درگیر خرافات نشوید و بدانید که این صحبت‌ها پایه و اساس علمی و منطقی ندارد.
فرهنگ باستانی همیشه سعی در فهمیدن علت ناپدید شدن موقت خورشید در آسمان داشته و به همین علت دلایل مختلفی برای خوشید گرفتگی تعریف کرده است. در بسیاری از فرهنگ‌ها و افسانه‌ها علت خورشید گرفتگی، بلعیده شدن یا دزدیده شدن آن توسط چهره‌های افسانه‌ای بیان شده است. بعضی دیگر هم این رویداد را نشانه‌ی خشمگین شدن خدایان و شروع جنگ تعبیر کرده‌اند. در ادامه افسانه‌ها و خرافات درباره خورشید گرفتگی در فرهنگ‌ها و ملل مختلف را می‌خوانید.
ویتنام
مردم ویتنام بر این باور بودند که خورشید گرفتگی به دلیل بلعیده شدن خورشید توسط یک قورباغه‌ی غول پیکر است.
اسکاندیناوی
تعبیر مردم اسکاندیناوی تقریبا شبیه به مردم ویتنام بوده اما خورشید در افسانه‌های آن‌ها توسط گرگ‌ها خورده می‌شود.
چین
در چین باستان تصور می‌شد که یک اژدهای آسمانی روی خورشید ناهار می‌خوردو همین موضوع باعث بروز خورشید گرفتگی می‌شود. در واقع کلمه‌ی کسوف در چینی «چیه» یا «شیه» است که معنای خوردن می‌دهد.
هند
طبق اساطیر هندوستان، خدایان یک اژدهای آسمانی و باستانی را به دلیل گرفتن و نوشیدن آمریتا (شهد خدایان) از وسط نصف می‌کنند. سر اژدها (راهو) به آسمان پرواز کرده و خورشید را می‌بلعد. همین موضوع دلیل خورشید گرفتگی است. نام قسمت پایین‌تنه یا دم این اژدها در اساطیر هند «کیتو» است. اگر از طرفداران آسترولوژی باشید احتمالا نام این دو قسمت اژدها، یعنی راهو کیتو، را زیاد شنیده‌اید.
کره
فرهنگ باستانی کره‌ای بر این اعتقاد است که سگ‌های افسانه‌ای همیشه در تلاش برای دزدیدن خورشید هستند و وقتی که موفق می‌شوند، خورشید گرفتگی رخ می‌دهد.
آمریکا
یک گره از مردم بومی آمریکا است که در شمال غربی آمریکا زندگی می‌کنند و برای خورشید گرفتگی داستان جالبی دارند. آن‌ها داستان خرسی را روایت می‌کنند که با خورشید مبارزه کرد و آن را گاز گرفت. آن‌ها به این پدیده «پومو» می‌گویند. خرس بعد از گاز گرفتن خورشید و به دیدار ماه رفت و ماه را هم گاز گرفت. به همین دلیل ماه گرفتگی هم پیش می‌آید. احتمالا علت به وجود آمدن این افسانه فاصله‌ی ۲ هفته‌ای خورشید گرفتگی‌ها با ماه گرفتگی‌ها بوده است.
یونان
یونانیان باستان بر این باور بودند که خورشید گرفتگی نشانه‌ی خشم خدایان است و وقتی اتفاق می‌افتد خبر از نازل شدن بلایای مختلف و شروع ویرانی‌ها می‌دهد.
نیومکزیکو
قبیله‌ی تیوا در نیومکزیکو بر این باور بودند که وقتی خورشید خشمگین می‌شود آسمان را ترک کرده و به خانه‌اش در عالم اموات می‌رود، به همین دلیل خورشید گرفتگی پیش می‌آید.
گرینلند
مردم گریلند قصه‌ای از جنگ خورشید و ماه می‌گویند. الهه‌ی خورشید (مالینا) بعد از درگیری با خدای ماه (آنینگان) از آسمان می‌رود و به همین دلیل خورشید گرفتگی پیش می‌آید. در زمان خورشید گرفتگی هم آنینگان می‌تواند به خواهرش برسد و با او دیدار کند.
توگو
قصه‌ی مردم توگو یک قصه‌ی آموزشی است.. طبق افسانه‌های این منطقه خورشید گرفتگی به معنای جنگ خورشید و ماه با یکدیگر است و فقط در صورتی که مردم روی زمین درگیری‌هایشان را با یکدیگر حل کنند آن‌ها به این جنگ پایان می‌دهند.
اقدامات مردم باستان در زمان خورشید گرفتگی
مردم در اغلب فرهنگ‌ها در زمان خورشید گرفتگی دور هم جمع می‌شدند و روی قابلمه و تابه و طبل‌ها می‌کوبیدند تا صداهای بسیار بلندی در طول خورشید گرفتگی ایجاد شود. دلیل انجام این کار هم ایجاد سر و صدا با هدف فراری دادن دیوی بود که باعث خورشید گرفتگی می‌شد.
خرافات درباره خورشید گرفتگی و مردم امروز
شایا باورش سخت باشد اما ترس از خورشید گرفتگی هنوز هم در بین مردم وجود دارد. افراد زیادی در سراسر جهان خورشید گرفتگی را نشانه‌ی مرگ، ویرانی و بروز بلایای مختلف می‌دانند. یک تصور غلط درباره‌ی خورشید گرفتگی این است که کودکان خردسال و زنان باردار نباید از خانه بیرون بیایند چون این واقعه برای آن‌ها خطرناک است.
در بسیاری از مناطق هند مردم در زمان خورشید گرفتگی روزه می‌گیرند چون معتقدند هر غذایی که در زمان وقوع این پدیده پخته شود سمی و غیر خالص خواهد بود. البته همه‌ی خرافات درباره خورشید گرفتگی به بلایا و اتفاقات ناگوار مربوط نمی‌شود. مثلا مردم ایتالیا معتقدند گل‌هایی که در زمان خورشید گرفتگی کاشته می‌شوند درخشان‌تر و رنگارنگ‌تر از گل‌های دیگر هستند.
سخن پایانی
دانشمندان و ستاره‌شناسان در سراسر جهان تمام ادعاهای باستانی و خرافات درباره خورشید گرفتگی را رد کرده‌اند و اعلام کرده‌اند که هیچ مدرک علمی مبنی بر اینکه این پدیده‌ی نجومی می‌تواند بر رفتار انسان، سلامت او یا محیط زیست تاثیر بگذارد، وجود ندارد. با این حال آن‌ها همیشه توصیه کرده‌اند که برای تماشای این پدیده حتما از عینک‌های مخصوص استفاده کنید و از چشم‌های خود به خوبی محافظت کنید.
منبع: timeanddate
