به مناسبت تولد ۳۰ سالگی ویندوز ۳.۱؛ چرا این ویندوز خیلی اهمیت داشت؟
۳۰ سال پیش، در ۶ آوریل سال ۱۹۹۲، مایکروسافت ویندوز ۳.۱ را منتشر کرد؛ محصولی که باعث شد این شرکت سطوح جدیدی از موفقیت را تجربه کند، پلتفرم آن‌ها را در رقابت با سیستم‌عامل مک نگاه دارد و زمینه را برای تسلط ویندوز در حوزه کامپیوترهای شخصی فراهم کند. در این مقاله نگاهی به این ویندوز خواهیم داشت و آن را بررسی می‌کنیم.
ماوس و مایکروسافت
فکر می‌کنید استفاده از ماوس در سال ۱۹۹۲ چقدر اهمیت داشت؟ حدود یک دهه قبل، شرکت اپل کار کردن با کامپیوترها را خیلی آسان‌تر کرده بود. Apple Lisa و مکینتاش رابط کاربری گرافیکی بسیار خوبی داشتند که باعث شکل‌گیری نرم‌افزارهای جدیدی مثل ابزارهای ویرایش عکس شده بود. کمی بعد، اولین وب‌سایت‌ها هم بر همین اساس ساخته شده بودند. در همین حین، کامپیوترهای سازگار با IBM معمولاً کد محور بودند و کاربران برای استفاده از آن باید از Command Line استفاده می‌کردند. شرکت مایکروسافت می‌دانست که باید نوآوری جدیدی ارائه کنند تا از این رقابت عقب نمانند.
در سال ۱۹۹۰، مایکروسافت با ارائه ویندوز ۳.۰ اولین تلاش‌های جدی خود را انجام داد. برای اولین مرتبه، این نسخه از ویندوز از لحاظ گرافیکی تا حد زیادی با سیستم عامل مک قابل رقابت بود. ولی کماکان ضعف‌های زیادی وجود داشت. این سیستم‌عامل باگ و نقاط ضعف زیادی داشت. سیستم درایورها پر عیب بود، فونت‌ها به هم می‌ریخت و باید از آن در کنار MS-DOS استفاده می‌شد. علی‌رغم تمام این ضعف‌ها، ویندوز ۳.۰ یک موفقیت بزرگ برای مایکروسافت بود.
برد سیلوربرگ (Brad Silverberg)، معاون پروژه‌های ویندوز ۳ و ویندوز ۳.۱ در شرکت مایکروسافت می‌گوید: «ویندوز ۳.۰ ما را تا حدودی شگفت‌زده کرده بود. چرا که به‌خوبی کار می‌کرد و خیلی‌ها هم به آن علاقه‌مند شده بودند. این پروژه یک پیشرفت بزرگ بود و مردم شروع به جدی گرفتن ویندوز کردند. هدف ویندوز ۳.۱ این بود که ویندوز ۳.۰ را بهبود ببخشیم تا برای استفاده از مقیاس بزرگ‌تر آماده و بهتر شود.»
۲ سال بعد از انتشار ویندوز ۳.۰، مایکروسافت ویندوز ۳.۰۱ را ارائه کرد. همانند نسخه‌های قبلی ویندوز، این نسخه نیز بیشتر بر محور MS-DOS کار می‌کرد (تغییر بزرگ و حرکت از Command Line به سمت نسخه کاملاً گرافیکی در ویندوز ۹۵ انجام شد که چند سال بعد ارائه شد). آپدیت جدید ویندوز، یعنی ویندوز ۳.۱ خیلی از مشکلات گرافیکی، نمایش فونت‌ها و فایل‌های چندرسانه‌ای را بهبود بخشید. از سوی دیگر، دسترسی به اپلیکیشن‌های ویندوز را نیز بسیار بیشتر کرد. حالا دیگر استفاده از کدهای DOS ضرورت کمتری داشت و این امکان وجود داشت تا خیلی از کارها را با همان رابط گرافیکی ویندوز انجام داد. همین مقدار تغییر هم کافی بود تا بتواند ویندوز را بیش از هر زمان دیگری محبوب کند!
استفاده از ویندوز روی تمام کامپیوترهای جدید
از زمان معرفی ویندوز، شرکت مایکروسافت به‌شدت تلاش داشت که حمایت این صنعت را متوجه سیستم‌عامل گرافیکی خود کند. با ارائه ویندوز ۳.۱، این شرکت گام بزرگ‌تری برداشت و به تولیدکنندگان اصرار کرد تا روی کامپیوترهای ارائه شده خود از ابتدا ویندوز نصب کنند. پیش‌تر، کامپیوترها بدون سیستم‌عامل ارائه شده بودند و خود کاربران باید ویندوز را نصب می‌کردند.
آقای سیلوربرگ این موضوع را به‌خوبی به یاد می‌آورد: «ما احتیاج داشتیم تا تقاضای خیلی زیادی را از طریق نصب پیش‌فرض ویندوز ۳.۱ روی کامپیوترها ایجاد کنیم». «شرکت‌های تولیدکننده کامپیوتر خیلی بیشتر ترجیح می‌دادند که سیستم‌عامل DOS را به‌صورت پیش‌فرض روی کامپیوترها نصب کنند و خرید و نصب ویندوز را به عهده خود مصرف‌کننده بگذارند».
با ارائه ویندوز ۳.۱، مایکروسافت توانست هیجان زیادی در بازار کامپیوتر ایجاد کند. آن‌ها در این نسخه از ویندوز توانسته بودند بیشتر باگ و ضعف‌های ویندوز ۳.۰ را برطرف کرده و ویژگی‌های جذاب جدیدی را اضافه کنند. این کار باعث شد تا شرکت‌های تولیدکننده کامپیوتر و مشتری‌هایی که پیش‌تر مردد بودند، حالا سوار موج استقبال از ویندوز شده و از آن استفاده کنند. «ویندوز ۳.۱ چراغ سبزی به مایکروسافت نشان داد که هم شرکت‌ها و هم کاربران عادی به استفاده از ویندوز روی آورده‌اند». «خیلی از نقاط ضعف و ایرادات در این نسخه برطرف شده و ویندوز ۳.۱ خیلی باثبات‌تر شده بود و ابزارهای بهتر و بیشتری داشت.»
بیایید نگاهی به برخی از این امکانات جدید (و یا بهبودیافته) در ویندوز ۳.۱ داشته باشیم.
بهبود فونت‌های تولید محتوا
ویندوز ۳.۰ در سال ۱۹۹۰ منتشر شده بود و بهبود‌های خیلی زیادی را برای این سیستم‌عامل به همراه آورده بود. ولی یکی از اصلی‌ترین ضعف‌های این نسخه از ویندوز، استفاده از فونت‌های Bitmap بود که به‌خوبی مقیاس‌پذیر نمی‌شدند. این موضوع میدان را برای نرم‌افزارهای جانبی مثل Adobe Type Manager مهیا کرده بود تا این ضعف را برطرف کنند.
به‌منظور کاهش انحصار و محدودیت احتمالی ادوبی روی فونت‌های کامپیوتری، شرکت اپل سیستم فونت مقیاس‌پذیر TrueType را توسعه داد. مایکروسافت نیز این سیستم را خریده و از آن در ویندوز ۳.۱ استفاده کرد. حالا دیگر ویندوز ۳.۱ به‌صورت پیش‌فرض فونت‌های با کیفیتی داشت و دیگر احتیاجی به استفاده از نرم‌افزارهای واسطه Adobe نیز نبود؛ بنابراین کاربران خیلی راحت‌تر می‌توانستند اسناد و فرم‌های خود را روی ویندوز بسازند. رفع مشکل ظاهر فونت‌ها در ویندوز ۳.۱ باعث شد تا رقابت ویندوز با مک همچنان تنگاتنگ باقی بماند.
در آن زمان، پرینت کردن همچنان یکی از اصلی‌ترین اجزای استفاده از کامپیوتر و ساخت محتوای کامپیوتری بود. بنابراین، پشتیبانی از پرینتر‌ها در ویندوز ۳.۱ نیز تبدیل به یکی دیگر از دلایل محبوبیت این نسخه از ویندوز شده بود. آقای سیلوربرگ در این باره می‌گوید «ما یک معماری جدید درایور پرینتر به نام UniDrive را توسعه دادیم. این کار به ما اجازه می‌داد تا خیلی راحت‌تر بتوانیم از پرینترهای جدید پشتیبانی کنیم و دیگر احتیاجی به به‌کارگیری حجم عظیمی از کدها نبود. این معماری و سیستم آن‌قدر موفق بود که هنوز هم بخش‌هایی از UniDrive به کار گرفته می‌شوند.»
پیشرفت‌های مولتی مدیا
ویندوز ۳.۱ مقداری چاشنی بصری و گرافیکی را نیز به ویندوز اضافه کرده بود که نقش زیادی در حمایت از ویندوز داشتند. ابزارهایی مثل Screen Saverها و Media Player در این ویندوز ارائه شدند. پخش‌کننده فایل‌های مولتی مدیا می‌توانست موسیقی‌های با فرمت MIDI و فایل‌های تصویری با فرمت AVI را پخش کند. یک سیستم ضبط صوت هم در ویندوز گنجانده شده بود. اگر سخت‌افزارهای مربوط به ضبط صدا را داشتید، می‌توانستید صداها را ضبط کرده و سپس آن‌ها را مجدداً پخش کنید.
البته این ویژگی‌ها کمی پیش‌تر در سال ۱۹۹۱ و روی یکی از آپدیت‌های مربوط به ویندوز ۳.۰ نیز ارائه شده بودند. ولی این آپدیت تنها روی کامپیوترهای اسمبل شده جدید و برای مشتریان جدید قابل دسترسی بود. ولی با انتشار ویندوز ۳.۱، هرکس می‌توانست یک نسخه از ویندوز را خریداری کرده و از این ویژگی‌ها و قابلیت‌ها استفاده کنند.
بازی‌های جدید
ویندوز ۳.۱ ویژگی جالب دیگری را هم به همراه داشت. ۲ بازی به صورت پیش‌فرض در این بسته نصب شده بودند: Solitaire و Minesweeper. البته بازی Solitaire یادگاری از همان ویندوز ۳.۰ بود، ولی بازی دیگری که در این ویندوز قرار داشت (reversi)، جای خود را به Minesweeper داده بود. این بازی بخشی از پکیج سرگرمی ویندوز در سال ۱۹۹۰ بود و محبوبیت بسیار بالایی پیدا کرده بود.
توزیع و محبوبیت بالای ویندوز ۳.۱ باعث شد تا Minesweeper محبوبیتی بیش از پیش پیدا کند و بازی ساده و اعتیادآور Solitaire نیز میلیون‌ها بازیکن جدید در سراسر دنیا پیدا کرده بود.
تولد Ctrl+C، Ctrl+X و Ctrl+V
شاید باورتان نشود، ولی دکمه‌های معروف میان‌بر Ctrl+C، Ctrl+X و Ctrl+V برای کپی، کات و پیست کردن برای اولین مرتبه در ویندوز ۳.۱ رونمایی شده بود. در آوریل سال ۱۹۹۲، مجله پی‌سی به این نکته اشاره کرد و آن‌ها را دکمه‌های کپی و پیست قابل رقابت با مکینتاش نامید. چراکه اپل خیلی زودتر و در سال ۱۹۸۴ آن‌ها را استفاده کرده و در قالب Command+C، Command+V و Command+X ارائه کرده بود.
سایر پیشرفت‌های ویندوز ۳.۱
مواردی که تا به حال مرور کردیم تنها بخش کوچکی از پیشرفت‌ها و امکانات جدیدی بودند که در ویندوز ۳.۱ ارائه می‌شدند. مایکروسافت چندین و چند ویژگی جدید دیگر را هم در این ویندوز گنجانده بود که برخی از مهم‌ترین‌های باقی مانده را نیز در ادامه مرور می‌کنیم.
OLE: این ویژگی را به صورت تحت لفظی می‌توان پیوند و جاسازی نامید (Object Linking and Embedding). ویندوز ۳.۱ این امکان را به کاربران می‌داد تا عناصری مثل متن‌ها، فایل‌های صوتی، تصاویر و خیلی چیزهای دیگر را برای اولین مرتبه با استفاده از قابلیت drag-and-drop وارد سایر برنامه‌های ویندوز کنند. برای مثال، شما می‌توانستید یک تصویر را وارد فایل متنی مایکروسافت ورد خود کنید. ولی این تمام ماجرا نبود. مسیر این عنصر پیوند داده می‌شد. یعنی، با ایجاد تغییر در فایل اصلی، این تغییر در عنصر لینک شده هم ایجاد می‌شد. یعنی اگر فایل تصویری را از این طریق وارد Microsoft Word می‌کردید، و سپس عکس را ویرایش می‌کردید، این تغییر در داخل Word شما هم اعمال می‌شد.
رجیستری ویندوز: بخش Windows Registry برای اولین مرتبه در ویندوز ۳.۱ رونمایی شده بود. این بخش را می‌توان پایگاه داده مخفی ویندوز برای اعمال شخصی‌سازی‌ها و دست‌کاری تنظیمات دانست. حالا ۳۰ سال از آن تاریخ گذشته و رجیستری همچنان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های آخرین نسخه ویندوز، یعنی ویندوز ۱۱ است.
کنترل پنل ماژولار: ویندوز ۳.۱ برای اولین مرتبه به توسعه‌دهندگان سوم شخص این اجازه را می‌داد تا عناصر جدیدی را از طریق اضافه کردن فایل‌های خاص CPL در داخل فولدر windows system، به کنترل پنل ویندوز اضافه کنند. این ویژگی برای تنظیمات برنامه‌ها و add-onها می‌توانست مفید باشد.
دکتر واتسون: یکی دیگر از اقدامات جدید مایکروسافت در ویندوز ۳.۱، رونمایی از Dr. Watson بود که به کاربران کمک می‌کرد ایرادات و خطاهای احتمالی را متوجه شوند. این بخش در واقع ارورها را ثبت می‌کرد تا بعداً بتوان روی آن‌ها کار کرده و آن‌ها را برطرف کنند. ویژگی دکتر واتسون برای چندین سال و در نسخه‌های بعدی ویندوز نیز باقی مانده بود.
پنجره‌های باز/ذخیره کردن یکسان: تا پیش از ارائه ویندوز ۳.۱، هر برنامه و اپلیکیشن باید رابط کاربری خاص خود برای پنجره‌های open/save کردن فایل‌ها را ارائه می‌کرد. ویندوز ۳.۱ این مشکل را برطرف کرده و با ارائه یک ساختار یکسان بین تمام برنامه‌ها، ویندوز را خیلی کاربرپسندتر کرد.
میراث ویندوز ۳.۱
ویندوز ۳.۱ یک موفقیت کامل برای مجموعه مایکروسافت بود. این شرکت بیش از ۳ میلیون نسخه از آن را تنها در ۳ ماه اول فروخت. به لطف ویندوز ۳.۱، خیلی از کامپیوترهای جدید برای اولین بار به همراه ویندوز به مشتری تحویل داده می‌شدند که همه‌ی اینها باعث شد ویندوز خیلی بیش از پیش مورد استفاده قرار بگیرد.
البته بد نیست بدانید که ویندوز در آن زمان تنها سیستم عامل گرافیک محور نبود. ویندوز ۳.۱ باید با سیستم عامل OS/2.2.0 شرکت IBM رقابت می‌کرد که تنها چند ماه زودتر و در مارس ۱۹۹۲ رونمایی شده بود. در نهایت، مشتری‌ها و شرکت‌های تولید کننده ویندوز را نسبت به سیستم عامل جدید IBM ترجیح دادند. ولی سیستم عامل گرافیکی شرکت IBM نیز برای چندین سال رقابت کرد و به‌عنوان گزینه‌ای جدی و قوی مطرح بود.
در اکتبر سال ۱۹۹۲، شرکت مایکروسافت نسخه Windows for Workgroups (ویندوز برای گروه‌های کاری) را منتشر کرد که ویژگی‌های اتصال تحت شبکه ویندوز ۳.۱ را بهبود می‌بخشید. این ویندوز برای خیلی از کسب‌وکارها می‌توانست گزینه‌ای مفید باشد. در ماه نوامبر سال ۱۹۹۲، مایکروسافت نسخه ۳.۱۱ ویندوز را منتشر کرد که در آن سعی شده بود خیلی از عیب‌ها و ایرادات مطرح شده نسبت به ویندوز ۳.۱ اصلاح شود. دقیقاً در همان ماه، مایکروسافت ویندوز ۳.۲ را برای اولین مرتبه در کشور چین منتشر کرد. این نسخه در واقع همان ویندوز ۳.۱ بود که از زبان چینی ساده‌سازی شده هم پشتیبانی می‌کرد. البته ناگفته نماند که موفقیت ویندوز ۳.۱ زمینه را برای ارائه ویندوز ۹۵ در ۳ سال بعد مهیا کرد.
اگرچه پشتیبانی رسمی مایکروسافت از ویندوز ۳.۱ در سال ۲۰۰۱ به اتمام رسید، ولی عاشقان نوستالژیک این ویندوز هنوز می‌توانند آن را در آی‌پد نصب کرده و یا اینکه از شبیه‌سازها استفاده کنند. یک برنامه مدیریت فایل به سبک ویندوز ۳.۱ نیز در ویندوز ۱۱ ارائه شده است که از فروشگاه ویندوز می‌توانید آن را تهیه کنید. جالب‌تر اینکه، برخی هنوز مشغول ساخت بازی‌های جدید برای این سیستم عامل هستند! درهرحال، تولدت مبارک ویندوز ۳.۱!
منبع: How To Geek
هر کاری کردم نتونستم نصبش کنم
هیچ شبیه سازی اونو ساپوت نمیکنه
متاسفانه..
به شدت سیتستم عامل کارا و سبکی هست