۱۰ حقیقت مهم که درباره‌ی یائسگی باید بدانید
یائسگی زمانی شروع می‌شود که چرخه‌ی قاعدگی خاتمه می‌یابد. این پدیده نشان‌دهنده‌ی پایان سال‌های باروری است و به‌عنوان یک فرآیند طبیعی که همه‌ی زنان تجربه می‌کنند، شامل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی می‌شود.
هر فردی یائسگی را به‌طور متفاوتی تجربه می‌کند. برای بعضی از زنان، این دوران از زندگی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به‌خصوص اگر تغییرات هورمونی به بروز علائمی مانند گرگرفتگی و اضطراب منجر شود. تعدادی از زنان هم از آن به‌عنوان زمان رهایی یاد می‌کنند که دیگر نیازی به فکر کردن درباره‌ی قاعدگی و کنترل بارداری ندارند.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به ۱۰ حقیقت مهم درباره‌ی یائسگی که دانستن آن‌ها برای درک بهتر این پدیده ضروری است، اشاره می‌کنیم. با تا انتهای این مطلب همراه باشید.
۱. به‌طور ناگهانی رخ نمی‌دهد
یائسگی برای اکثر افراد به‌طور ناگهانی اتفاق نمی‌افتد. به عبارت دیگر، از یک نقطه‌ی زمانی مشخص شروع نمی‌شود. در طول دهه‌ی ۳۰ یا ۴۰ سالگی، سطح دو هورمون استروژن و پروژسترون شروع به کاهش می‌کند و روند یائسه شدن آغاز می‌شود. در این سنین به‌تدریج نظم پریودها کمتر می‌شود و سرانجام زمانی فرا می‌رسد که قاعدگی به‌طور کامل متوقف می‌شود.
معمولاً یائسگی ۱۲ ماه پس از آخرین قاعدگی شروع می‌شود. اکثر زنان این واقعه را بین ۴۰ تا ۵۸ سالگی و به‌طور میانگین ۵۱ سالگی تجربه می‌کنند. در بیشتر موارد، گرگرفتگی بین ۶ ماه تا ۲ سال طول می‌کشد، اما می‌تواند تا ۱۰ سال یا بیشتر هم ادامه پیدا کند.
اگر با جراحی تخمدان‌ها برداشته شوند، یائسگی تقریباً بلافاصله شروع می‌شود. بعضی از درمان‌های پزشکی مانند شیمی‌درمانی هم می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. گاهی اوقات، این تأثیر موقتی است و پس از پایان درمان، قاعدگی دوباره شروع می‌شود. بعضی از بیماری‌ها هم می‌توانند باعث شروع یائسگی در سنین پایین‌تر شوند.
۲. دوران پیش‌یائسگی می‌تواند از دهه‌ی ۳۰ زندگی شروع شود
به مرحله‌ی قبل از یائسگی، «پیش‌یائسگی» می‌گویند که ممکن است چهار تا هشت سال طول بکشد. در این دوران، سطح استروژن و پروژسترون به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند، قاعدگی نامنظم‌تر می‌شود و ممکن است فرد علائم زیر را تجربه کند:
- گرگرفتگی و تعریق شبانه
- خشکی واژن
هر شخصی که این علائم را مشاهده می‌کند و از وقوع آن‌ها نگران است، باید به پزشک مراجعه کند تا مشخص شود که این علائم به سایر بیماری‌ها مانند پرکاری تیروئید مربوط نباشند.
در زنانی که در دهه‌ی ۴۰ زندگی بسر می‌برند، عقب افتادن قاعدگی می‌تواند نشانه‌ی بارداری یا یائسگی باشد. علاوه بر تغییر پریود، یک زن ممکن است علائم دیگری مانند اختلال خواب، نوسانات خلقی، تکرر ادرار، عفونت مجاری ادراری و عدم علاقه به رابطه‌ی جنسی را هم در دوران پیش‌یائسگی تجربه کند.
بسیاری از علائم یائسه شدن شبیه‌ی علائم بارداری است. هنگامی که یک زن باردار است پریود نمی‌شود، اما ممکن است دچار لکه‌بینی جزئی شود که گاهی اوقات با پریود اشتباه گرفته می‌شود. بسیاری از زنان باردار هم همانند زنان یائسه دچار نوسانات خلقی و مشکلات خواب می‌شوند. از سایر علائم بارداری می‌توان به خستگی، تورم و حساس شدن سینه‌ها، حالت تهوع به‌خصوص هنگام صبح وتکرر ادرار اشاره کرد.
اگر زنی مشکوک به بارداری است، می‌تواند یک تست بارداری خانگی از داروخانه تهیه کند. این تست‌های خانگی ۱۰۰ درصد دقیق نیستند و برای تأیید نتیجه‌ی حاصل از آن‌ها باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک برای تشخیص یائسگی علائم فرد را در نظر می‌گیرد و میزان هورمون‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
۳. بیشتر زنان علائم یائسگی را تجربه می‌کنند
یائسه شدن یک بیماری نیست، اما تغییرات هورمونی ناشی از آن می تواند به بروز علائم مختلف منجر شود. این علائم از خفیف تا شدید متغیر هستند و در بعضی موارد باعث آزار و ناراحتی فرد می‌شوند. رایج‌ترین علائمی که زنان در حین یائسه شدن تجربه می‌کنند، شامل موارد زیر می‌شود:
- گرگرفتگی: احساس گرمای ناگهانی در بخش‌های فوقانی بدن که تا ۷۵ درصد افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- تعریق شبانه: گرگرفتگی‌هایی هستند که در هنگام شب رخ می‌دهند.
- مشکل در خوابیدن: تعریق شبانه، تغییر خلق و خو و اضطراب ممکن است خوابیدن را با مشکل روبرو کند.
- خشکی واژن: این عارضه باعث احساس درد در هنگام رابطه‌ی جنسی می‌شود.
- کاهش میل جنسی: کاهش سطح هورمون روی میل جنسی تأثیر منفی دارد. خشکی واژن هم می‌تواند رابطه‌ی جنسی را آزاردهنده کند.
- تغییرات خلقی: نوسان سطح هورمون‌ها و عوامل محیطی باعث بروز استرس، اضطراب و افسردگی می‌شوند.
تغییرات هورمونی ممکن است به بروز پوکی استخوان منجر شوند. وقتی فردی به پوکی استخوان مبتلا می‌شود، تراکم استخوان‌های او کاهش می‌یابد و خطر شکستگی استخوان‌ها بیشتر می‌شود. احتمال ابتلا به پوکی استخوان در حین یائسه شدن و بعد از آن افزایش پیدا می‌کند.
۴. تأثیر یائسگی روی رابطه‌ی جنسی را می‌توان مدیریت کرد
بعضی از افراد نگران این هستند که با یائسه شدن جذابیت خود را از دست بدهند یا قادر نباشند از یک زندگی جنسی مناسب لذت ببرند. با این حال، در این دوران فکر کردن درباره‌ی قاعدگی و بارداری کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند معنای جدیدی به رابطه‌ی جنسی بدهد. توجه به نکات زیر به حفظ زندگی جنسی فرد کمک می‌کند:
- مشورت با پزشک درباره‌ی استفاده از روان‌کننده‌ها و سایر راهکارها برای کاهش خشکی واژن
- ورزش کردن و پیروی از یک رژیم غذایی سالم به منظور حفظ تناسب اندام و بهبود سلامتی
- افزایش صمیمیت و وقت گذراندن با همسر
۵. علائم یائسگی قابل درمان هستند
اگر علائم روی زندگی روزمره‌ی فرد تأثیر بگذارند، پزشک می‌تواند دارو تجویز کند:
- درمان هورمونی: این روش می‌تواند بسیاری از مشکلات را با متعادل کردن هورمون‌ها حل کند. با این حال، ممکن است برای کسانی که در معرض خطر لخته شدن خون، سکته‌ی مغزی، سرطان سینه، زوال عقل و بیماری کیسه صفرا هستند، مناسب نباشد. پزشک با توجه به شرایط فرد درمان مناسب را پیشنهاد می‌دهد.
- داروهای ضدافسردگی: دوز پایین داروی پاروکستین (Paroxetine) ممکن است به درمان گرگرفتگی کمک کند.
- محصولات جنسی: روان‌کننده‌ها (لوبریکانت‌ها) به رفع خشکی واژن کمک می‌کنند. اگر روان‌کننده‌ها و درمان‌های خانگی مؤثر نباشند، پزشک می‌تواند هورمون‌های واژینال را به شکل حلقه، کرم یا قرص برای استفاده‌ی مستقیم در ناحیه‌ی واژن تجویز کند.
- پیشگیری از پوکی استخوان: پزشک ممکن است ارزیابی منظم تراکم استخوان را برای بررسی استحکام استخوان‌ها پیشنهاد دهد. اگر نتایج نشان دهد که استخوان‌ها در حال ضعیف‌تر شدن هستند، پزشک مکمل‌های ویتامین D را تجویز می‌کند و توصیه‌هایی را درباره‌ی رژیم غذایی و ورزش ارائه می‌دهد تا احتمال پوکی استخوان کاهش یابد.
- تغییر خلق و خو، اضطراب و افسردگی: تجویز دارو توسط پزشک و درمان هورمونی می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند. مشاوره و ریلکسیشن (تن‌آرامی) در کنترل استرس و افسردگی نقش دارند. بعضی از افراد هم رایحه‌درمانی را مفید می‌دانند.
- مشکلات مرتبط با خواب: در دوران یائسگی، عوامل مختلفی می‌توانند به بروز مشکلات خواب منجر شوند. ورزش کردن، محدود کردن مصرف الکل و قهوه و همچنین داشتن یک برنامه‌ی مناسب برای خواب کمک‌کننده است.
۶. بدن هنوز هورمون تولید می‌کند
بدن بعد از یائسگی تولید استروژن را متوقف نمی‌کند. استروژن در بسیاری از عملکردهای ضروری نقش دارد و بدن همچنان به وجود مقدار کمی از این هورمون نیازمند است. بعد از یائسه شدن استروژن به جای اینکه از تخمدان‌ها ترشح شود، توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود. غدد فوق کلیوی هورمونهایی به نام «آندروژن» و آنزیمی به نام «آروماتاز» می‌سازند. آندروژن توسط آروماتاز به استروژن تبدیل می‌شود.
۷. یائسگی با افزایش وزن مرتبط است
نتایج حاصل از یک مطالعه نشان می‌دهد که اکثر افراد در حین یائسه شدن مقداری افزایش وزن را تجربه می‌کنند. با این حال، کسانی که قبل از شروع این دوران اضافه وزن نداشته‌اند، معمولاً می‌توانند با اصلاح سبک زندگی این مشکل را مدیریت کنند. بسیاری از زنان پس از یائسه شدن به‌طور متوسط ۲ کیلو اضافه وزن پیدا می‌کنند. دلایل افزایش وزن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش گرسنگی به دلیل تغییر هورمونهایی که گرسنگی را کنترل می‌کنند
- تغییر متابولیسم بدن به دلیل عوامل هورمونی
- تغذیه‌ی ناسالم
- کاهش فعالیت بدنی
- سایر عوامل مرتبط با میانسالی مانند سابقه‌ی خانوادگی چاقی، ازدواج در سنین پایین و کم‌خوابی
هر کسی که نگران افزایش وزن خود است، باید با یک متخصص تغذیه یا پزشک درباره‌ی گزینه‌های درمانی مناسب که احتمالاً شامل رژیم غذایی و ورزش می‌شود، صحبت کند. پیشگیری از افزایش وزن می‌تواند در طولانی‌مدت به کاهش خطر بیماری‌های مختلف کمک کند.
افرادی که قبل یا در حین یائسگی به چاقی مبتلا هستند، بیش از دیگران گرگرفتگی و سایر علائم مرتبط با این دوران را تجربه می‌کنند. کاهش وزن می‌تواند به فرد در مدیریت بعضی از این مشکلات کمک کند.
۸. در دوران یائسگی احتمال بروز استرس بیشتر است
بسیاری از زنان می‌گویند که در طول یائسگی در تمرکز و به خاطر سپردن موضوعات مختلف مشکل دارند. بعضی از افراد به این شرایط «مه‌ی مغزی» می‌گویند. استرس عامل مهمی در بروز این مشکل محسوب می‌شود. مهم‌ترین دلایل استرس عبارتند از:
- تأثیر تغییرات جسمی
- فشارهای خانوادگی، شغلی و …
- نگرانی درباره‌ی پیر شدن
استفاده از راهکارهای زیر به مدیریت استرس و رفع مشکلات مرتبط با تفکر کمک می‌کند:
- ورزش منظم
- ریلکسیشن یا یوگا
- چسبناندن یک یادداشت روی دیوار آشپزخانه که تمام رویدادهای آینده روی آن نوشته شده است
- در صورت امکان، حفظ تعادل بین مسئولیت‌ها و علایق شخصی
- ارتباط با دوستان و اعضای خانواده
- تبادل تجربه با سایر افرادی که در دوران یائسگی بسر می‌برند
- مراجعه به پزشک، در صورت وجود نگرانی درباره‌ی از دست دادن حافظه، اضطراب یا افسردگی
۹. امکان باردار شدن وجود دارد
یائسه شدن نشان‌دهنده‌ی پایان سال‌های باروری زنان است، اما هنوز هم امکان باردار شدن در این زمان یا بعد از آن وجود دارد. دوران پیش‌یائسگی چهار تا هشت سال قبل از یائسه شدن شروع می‌شود. تا زمانی که قاعدگی ادامه داشته باشد، فرد می‌تواند باردار شود. با این حال، با نزدیک شدن به زمان یائسگی، شانس باردار شدن و بارداری فول-ترم (بارداری‌ای که بین ۳۹ هفته تا ۴۰ هفته و ۶ روز طول بکشد)، کاهش می‌یابد.
پیشرفت در فناوری تولید مثل به این معنی است که امکان باردار شدن پس از یائسگی هم وجود دارد. معمولاً این نوع بارداری‌ها با تخمک‌ها یا جنین‌های اهدایی انجام می‌شود که فرد در اوایل زندگی خود آن‌ها را حفظ کرده است. بسته به سن و وضعیت سلامتی فرد در زمان لقاح، ممکن است خطر سقط جنین، زایمان زودرس و سایر مشکلات برای زن وجود داشته باشد. با این حال همان‌طور که یکی از کارشناسان اشاره می کند، افراد جوان هم که وارد دوران یائسگی نشده‌اند ممکن است مشکلات مشابهی را تجربه کنند.
۱۰. یائسگی مرحله‌ی جدیدی از زندگی است
یائسه شدن بر سلامت و تندرستی فرد تأثیر می‌گذارد، اما یک بیماری محسوب نمی‌شود و به معنای از کار افتادن بدن یا پیر شدن فرد نیست. تغییرات هورمونی مرتبط با این رویداد از دهه‌ی ۳۰ یا ۴۰ زندگی شروع می‌شود. در حال حاضر، یک زن ۵۰ ساله به‌طور متوسط می‌تواند انتظار داشته باشد که حداقل ۸۳ سال عمر کند. دوران پیش‌یائسگی قبل از اینکه فرد نیمه‌ی عمر خود برسد، آغاز می‌شود. به دلیل افزایش امید به زندگی و تغییر نگرش نسبت به پیری، مردم به یائسگی به‌عنوان یک شروع جدید و نه خاتمه‌ی زندگی نگاه می‌کنند.
کلام پایانی
یائسگی نه تنها یک بیماری به شمار نمی‌رود، بلکه بعضی از افراد از آن به‌عنوان زمان رهایی از قاعدگی و بارداری یاد می‌کنند. با این حال، تغییرات هورمونی و سایر عوامل دخیل در آن ممکن است برای بعضی از افراد آزاردهنده باشد. معمولاً دوران پیش‌یائسگی از دهه‌ی ۳۰ تا ۴۰ زندگی شروع می‌شود و به‌طور میانگین بیشتر زنان در ۵۱ سالگی یائسه می‌شوند. بعضی بیماری‌ها یا درمان‌های پزشکی مانند برداشتن تخمدان‌ها باعث می‌شوند که فرد در سنین پایین‌تر یائسه شود.
در حوالی زمان یائسگی، بسیاری از زنان علائم فیزیکی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است به مشکلات دیگری مثل اضطراب، تغییر خلق و خو و کاهش میل جنسی دچار شوند.
این علائم می‌توانند قبل از پایان قاعدگی شروع شوند و چندین سال ادامه داشته باشند. تأثیر این مشکلات بر کیفیت زندگی فرد از خفیف تا شدید متغیر است. با این حال، راه‌هایی برای کنترل آن‌ها وجود دارد. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد و سلامتی خود را در درازمدت بهبود دهد.
منبع: medicalnewstoday
