مریخ‌نورد چین با موفقیت بر سطح سیاره‌ی سرخ فرود آمد
چین صبح امروز با موفقیت نخستین مریخ‌نورد خود را روی سیاره‌ی سرخ فرود آورد و به دومین کشوری تبدیل شد که یک سطح‌نورد روی مریخ قرار می‌دهد.
مأموریت «تیان‌ون-۱» (Tianwen-1) نخستین تلاش میان‌سیاره‌ای چین تقریبا در ساعت ۱۹:۱۱ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۳:۴۱ بامداد امروز به وقت تهران) به سطح مریخ رسید. طبق اعلام سازمان ملی فضایی چین (CNSA) این فرود در بخش جنوبی «هامونه‌ی اتوپیا» (Utopia Planitia) مریخ انجام شده است و مریخ‌نورد سیگنال‌هایی از سلامت خود به زمین فرستاده است.
کاوشگر تیان‌ون-۱ چین که شامل یک مدارگرد، یک سطح‌نشین و یک مریخ‌نورد است، جولای ۲۰۲۰ (۲ مرداد ۱۳۹۹) توسط موشک لانگ مارچ ۵ به فضا پرتاب و در ماه فوریه (۲۲ بهمن ۱۳۹۹) به مدار مریخ رسید. پس از بیش از سه ماه قرار داشتن در مدار، مجموعه‌ی سطح‌نشین و مریخ‌نورد از مدارگرد جدا شدند و فرآیند فرود بر سطح سیاره را آغاز کردند. با ورود به جو، روندی مشابه هفت دقیقه وحشت را که مریخ‌نوردهای ناسا هنگام فرود می‌گذرانند، تجربه کردند.
یک سپر حرارتی هنگام ورود به جو از فضاپیما محافظت می‌کند. پس از آن مأموریت با چتر نجات به‌خوبی به سمت منطقه‌ی «هامونه‌ی اتوپیا» (Utopia Planitia) رفت که دشتی در داخل دهانه‌ی برخوردی بزرگ در نیمکره‌ی شمالی سیاره است. درست مانند فرود مریخ‌نورد پشتکار، فرودگر چین هم چند موشک کوچک رو به پایین را روشن کرد تا در ثانیه‌های پایانی، سرعت خود را کاهش دهد.
طرحی گرافیکی از ورود مریخ‌نورد ژورونگ چین به جو مریخ
Credit: CCTV/CNSA
سازمان ملی فضایی چین (CNSA) هنوز رسما فرود موفقیت‌آمیز را تأیید نکرده است اما این موضع در شبکه‌های اجتماعی توسط شبکه‌ی دولتی تلویزیون چین (CGTN) و پژوهشگران دانشگاه ماکائو اعلام شد: «فرود موفقیت‌آمیز تیان‌ون-۱ بر روی مریخ! نقطه‌ی فرود ۱۰۹٫۷ درجه‌ی شرقی و ۲۵٫۱ درجه‌ی شمالی، کمتر از ۴۰ کیلومتر از نقطه‌ی هدف در اتوپیا پلانتیا بود. در آینده داده‌های بیشتری خواهیم داشت.»
مریخ‌نورد چین که نام خود «ژورونگ» (Zhurong) را از خدای آتش باستانی چین گرفته است، توسط یک سطح شیب‌دار تاشو از سطح‌نشین جدا می‌شود. پس از استقرار بر روی سطح مریخ، انتظار می‌رود که مریخ‌نورد حداقل ۹۰ روز مریخی (حدود ۹۳ روز زمینی) فعالیت داشته باشد. این کاوشگر قصد دارد ترکیب سیاره را مطالعه کند و به دنبال نشانه‌هایی از یخ آب در این منطقه از مریخ بگردد.
اعتقاد بر این است که منطقه‌ی «هامونه‌ی اتوپیا» (Utopia Planitia) دارای مقدار زیادی یخ آب زیرسطحی است و ناسا هم در سال ۱۹۷۶ میلادی، مأموریت وایکینگ ۲ را به این منطقه فرستاده بود.
مریخ‌نورد شش چرخ چین که تقریبا به اندازه‌ی مریخ‌نوردهای دوقلوی ناسا «روح» (Spirit) و «فرصت» (Opportunity) است، شش ابزار علمی را دربر می‌گیرد که شامل دو دوربین پانوراما، یک رادار نفوذ به زمین و یک ردیاب میدان مغناطیسی است. همچنین دارای لیزری است که می‌تواند با استفاده از آن به سنگ‌ها ضربه بزند و ترکیب آن‌ها را مطالعه کند. علاوه بر این یک ابزار هواشناسی هم برای بررسی وضعیت آب‌وهوای مریخ همراه خود دارد.
هم‌زمان که ژورونگ روی سطح مریخ به کاوش می‌پردازد، مدارگرد تیان‌ون-۱ هم در مدار مریخ فعالیت خواهد داشت و نقش یک واسطه میان مریخ‌نورد و پایگاه کنترل زمینی مأموریت را هم انجام خواهد داد. این مدارگرد طوری طراحی شده است که حداقل برای یک سال مریخی یا حدود ۶۸۷ روز زمینی دوام بیاورد.
تیان‌ون-۱ هرچند نخستین فرود چین بر مریخ است اما نخستین مأموریت چین با هدف مریخ نیست. این کشور در سال ۲۰۱۱ مدارگردی به نام «یینگ‌هو-۱» (Yinghuo-1) را با مأموریت آوردن نمونه‌ی «فوبوس-گرانت» روسیه آغاز کرد اما پس از پرتاب از مدار زمین خارج نشد و در نهایت با سقوط در اقیانوس آرام نابود شد.
طرحی گرافیکی از مجموعه‌ی مریخ‌نورد ژورونگ و سطح‌نشین چین روی مریخ
Credit: CCTV/CNSA
اکنون پس از ناسا که تاکنون ۵ مریخ‌نورد را روی مریخ نشانده، چین دومین کشوری است که یک مریخ‌نورد را با موفقیت بر سطح فرود می‌آورد. در فوریه‌ی ۲۰۲۱ (بهمن ۱۳۹۹) چین با قرار دادن موفق تیان‌ون-۱ در مدار به ششمین کشوری تبدیل شد که پس از ناسا، شوروی، آژانس فضایی اروپا، هند و امارات متحده عربی چنین کاری انجام می‌دهد.
به جز چین و ناسا، اتحاد جماهیر شوروی تنها کشوری است که کاوشگری را روی مریخ فرود آورده است. اما این مأموریت با نام «مریخ ۳» (Mars 3) تنها چند دقیقه پس از فرود از کار افتاد و زودتر از برنامه‌ریزی پایان یافت. آژانس فضایی اروپا هم دو تلاش برای فرود بر مریخ انجام داده است اما هر دو کاوشگر سقوط کرده‌اند.
تیان‌ون-۱ نخستین مأموریت میان‌سیاره‌یا چین هم محسوب می‌شود. تاکنون فضاپیماهای چینی فراتر از ماه نرفته‌اند. جایی که این کشور موفق شده دو سطح‌نورد را به‌عنوان بخشی از برنامه‌ی «چانگ‌ای» (Chang’e) فرود بیاورد و به‌تازگی نمونه سنگ‌هایی از ماه را هم با خود به زمین آورد. چین همچنین درنظر دارد یک مأموریت بلندپروازانه را در سال ۲۰۲۸ برای آوردن نمونه از مریخ آغاز کند. درست مانند مأموریت بازگردانی نمونه از مریخ که توسط ناسا و آژانس فضایی اروپا پیش خواهد رفت.
چین، ساخت ایستگاه فضایی خود با نام «تیان‌هه» (Tianhe) را هم پیش می‌برد و هفته‌ی گذشته سقوط کنترل‌نشده‌ی بخش اصلی پرتابگر آن باعث نگرانی جهانی شده بود. همچنین با همکاری روسیه قصد دارد در سال ۲۰۲۴ یک مأموریت آوردن نمونه از یک سیارک را آغاز کند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از فرود مریخ‌نورد ژورونگ چین بر سطح مریخ در مأموریت تیان‌ون-۱
Credit: CCTV/CNSA
منبع: Space
