مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا به یک دشت نمک رسید
مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا پس از یک سفر سخت، به منطقه‌ای سرشار از نمک رسیده است که تصور می‌شود میلیاردها سال پیش با ناپدید شدن آب از سیاره‌ی سرخ شکل گرفته باشد.
این منطقه از «کوه شارپ» (Mount Sharp) که مریخ‌نورد کنجکاوی هم‌اکنون در آن به‌سر می‌برد، سرشار از مواد معدنی نمکی است که دانشمندان فکر می‌کنند از خشک شدن نهرها و حوضچه‌ها باقی مانده‌اند. این منطقه می‌تواند سرنخ‌هایی را درباره‌ی چگونگی تغییر آب‌وهوای مریخ از چیزی مشابه زمین به بیابان یخ‌زده و بی‌حاصل امروزی در خود داشته باشد.
مواد معدنی نمکی این منطقه از کوه شارپ، برای نخستین بار سال‌ها پیش از فرود کنجکاوی بر مریخ، توسط «مدارگرد شناسایی مریخ» (MRO) ناسا شناسایی شده بودند. اما کنجکاوی با نگاه نزدیک به سطح کوه شارپ، مجموعه‌ای از انواع سنگ‌ها و نشانه‌های آب باستانی، از جمله قلوه‌سنگ‌هایی با بافت پوک و مواد معدنی نمکی مانند منیزیم سولفات، کلسیم سولفات (از جمله گچ) و حتی سدیم کلرید که نمک خوراکی معمولی را تشکیل می‌دهد، کشف کرد.
با محاسبه‌ی تنش مته‌ی انتهای بازوی رباتیک مریخ‌نورد که برای پودر کردن نمونه سنگ‌ها و در نهایت تجزیه‌وتحلیل آن‌ها استفاده می‌شود، تیم کنجکاوی سنگی به نام «کانایما» (Canaima) را برای حفاری و جمع‌آوری سی و ششمین نمونه‌ی مأموریت انتخاب کرد.
«کاتیا زامورا-گارسیا» (Kathya Zamora-Garcia) مدیر پروژه‌ی کنجکاوی در بیانیه‌ای گفت: «مطابق روند هر حفاری، گرد و غبار را پاک و سپس سطح بالایی کانایما را با مته سوراخ کردیم. اما نبود آثار خراش یا دندانه شدن سنگ، نشان می‌داد که ممکن است سوراخ کردن آن دشوار باشد.»
سپس تیم عملیات را متوقف کرد تا میزان خطر حفاری را برای بازوی کنجکاوی بسنجد. در نهایت با یک الگوریتم حفاری جدید برای به حداقل رساندن استفاده از کوبش، که شامل حرکت چکشی مته‌ها برای نفوذ به سطوح سخت می‌شود، متخصصان تصمیم به ادامه‌ی عملیات گرفتند و هیچ ضربه‌ای مورد نیاز نبود.
این تیم اکنون قطعات نمونه‌ی جمع‌آوری شده از کانایما را با استفاده از ابزار شیمی و کانی‌شناسی کنجکاوی و ابزار تجزیه‌وتحلیل نمونه در مریخ، مطالعه خواهد کرد.
سفر جاده‌ای تابستانی کنجکاوی
مریخ‌نورد کنجکاوی برای رسیدن به این منطقه‌ی غنی از سولفات، ماه آگوست (مرداد) مشغول حرکت در مسیری باریک و ماسه‌ای به نام گذرگاه «پارایتپوی» (Paraitepuy) بود. بیش از یک ماه طول کشید تا کنجکاوی به‌طور ایمن در این سطح دشوار که بین تپه‌های بلند به‌صورت مارپیچ کشیده شده است، حرکت کند.
اگرچه گذرگاه پارایتپوی اغلب بدون سنگ‌های تیزی است که باعث آسیب به چرخ‌های مریخ‌نورد شوند، اما شن و ماسه می‌تواند به همان اندازه برای کنجکاوی خطرناک باشد. اگر چرخ‌های مریخ‌نورد قدرت کشش خود را از دست بدهند، ممکن است در سطح گیر کند.
عکس گرفته شده در ۲۳ آگوست (۱ شهریور) از منطقه‌ی نمکی
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
تیم کنترل مریخ‌نورد چالش دیگری هم داشتند. آسمان مریخ توسط تپه‌های اطراف آن مسدود شده بود و کنجکاوی باید با دقت به گونه‌ای قرار می‌گرفت که آنتن‌های آن به سمت زمین باشد و بتواند با مدارگردهای مریخ در تماس باقی بماند.
در حالی که تیم مأموریت با دقت این مسیر را می‌پیمود، توسط دوربین «مست‌کم» (Mastcam) هم عکس‌هایی تماشایی از این منطقه ثبت کرد، به‌ویژه یک پانوراما از منطقه که در ۱۴ آگوست (۲۳ مرداد) تهیه شد.
«النا آمادور-فرنچ» (Elena Amador-French) هماهنگ‌کننده‌ی عملیات علمی کنجکاوی بین تیم‌های علمی و مهندسی در این زمینه گفت: «ما هر روز صبح تصاویر جدیدی دریافت می‌کردیم و بسیار شگفت‌زده بودیم. پشته‌های ماسه‌ای بسیار زیبا بودند و رد کوچک مریخ‌نورد روی آن‌ها دیده می‌شد. صخره‌ها هم نمای دیدنی داشتند و خیل به دیواره‌ها نزدیک شدیم.»
اما با وجود عبور از گذرگاه پارایتپوی، کنجکاوی همچنان راه دشواری در پیش دارد. این منطقه‌ی نمکی چالش‌های خاص خود را دارد و به‌ویژه، تیم عملیات مریخ‌نورد باید سطوح صخره‌ای را که قرار گرفتن هم‌زمان هر شش چرخ کنجکاوی روی سطح پایدار را دشوار می‌کنند، در نظر بگیرد.
اگر مریخ‌نورد پایدار نباشد، اپراتورها برای جلوگیری از برخورد مته با سنگ‌های ناهموار، آن را باز نمی‌کنند. آمادور-فرنچ در این‌باره اشاره کرد: «به‌نظر می‌رسد که هرچه نتایج علمی بیشتر و جالب‌تر می‌شود، مریخ موانع بیشتری را پیش روی ما قرار می‌دهد.»
با این وجود مریخ‌نورد کنجکاوی به کاوش در این منطقه ادامه خواهد داد و ثابت خواهد کرد که پس از گذشت ۱۰ سال از حضور در مریخ، همچنان باید مناطق زیادی را پوشش دهد.
عکس کاور: رسیدن مریخ‌نورد کنجکاوی به منطقه‌ی نمکی که بر اثر خشک شدن آب شکل گرفته است.
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
منبع: Space
