رستاخیزهای ماتریکس؛ نکته‌های مخفی و ارجاعات جذاب
جدیدترین دنباله فرنچایز بسیار محبوب «ماتریکس»، ادامه‌دهنده میراث اصلی آن است و عناصری جسورانه دارد و متعهد به یک داستان عاشقانه و بدون محدودیت است. فیلم به گسترش دنیایی که در سه‌گانه «ماتریکس» ایجاد شده بود ادامه می‌دهد و در عین حال محور داستان را عوض می‌کند و به گونه‌ای جالب و در عین حال معنادار برخلاف انتظارات پیش می‌رود.
هشدار: در این متن، داستان فیلم «رستاخیزهای ماتریکس» لو می‌رود
«رستاخیزهای ماتریکس» با نئو آغاز میشود که یک بار دیگر همان نام ماشینی خود، توماس اندرسون را دارد و در واقعیت اختصاصی خود، یک توسعه‌دهنده بازی‌های ویدیویی مشهور است. نئو اصلا نمی‌داند که بازی‌های او بازگویی تخیلی خاطرات واقعی وی هستند اما ناخودآگاه به این نتیجه می‌رسد که چیزی اشتباه است. در همین حال، مورفئوس تلاش می‌کند تا نئو را از هرج و مرج ماتریکس رها کند و همه چیزهایی را که در طول سال‌های گذشته برای آن جنگیده‌اند به خطر می‌اندازد تا نئو را که به اعتقاد آن‌ها فرد برگزیده است، نجات دهد.
- نقد‌ها و امتیازهای فیلم رستاخیزهای ماتریکس؛ بازگشت اجباری به جهان صفر و یک
- ۵ نکته‌ی ظریف در فیلم رستاخیزهای ماتریکس که کسی متوجه آن‌ها نمی‌شود
- دو دهه پس از اکران ماتریکس هنوز یک پرسش باقی مانده؛ آیا ماتریکس واقعی است؟
«رستاخیزهای ماتریکس» از نظر روایت و لحن، به شدت مستحکم و شفاف و دارای ارجاعاتی به داستان اصلی خود است. از این رو، بیشتر ارجاعات فراتر از سطح معمول هستند، در حالی که بقیه آن‌ها برای رساندن نقطه‌ای از داستان به مقصد نهایی خود طراحی شده‌اند و پایه و اساس تصمیمات شخصیت‌های اصلی را مشخص می‌کنند. پس بد نیست تا با هم تمام پیام‌های پنهان و مخفی و ارجاعات فیلم «رستاخیزهای ماتریکس» را بررسی کنیم.
سکانس آغازین
سکانس آغازین «رستاخیزهای ماتریکس» به گونه‌ای ساخته شده است که فیلم اصلی را به یاد می‌آورد و در عین حال به طور قابل توجهی از آن متفاوت است. متن عنوان دارای ساختاری رمزی است و جهت آن به سمت بالا است و به نوعی موضوع رستاخیز یا شورش را نشان می‌دهد. گفت‌وگوی آغازین بین اعضای نماسین، یادآور گفتگوی اعضای نبوکدنصر در «ماتریکس» است و هر دو طرف در جستجوی نئو هستند. سپس صحنه اکشن ترینیتی در هتل شهر بازسازی میشود تا حقیقت نئوی جدید که با استفاده از کدهای قدیمی ساخته شده است، مشخص شود. برخی از دیالوگ‌ها نیز دوباره تکرار شده‌اند، مانند جایی که مورفئوس سخنان اسمیت را تکرار می‌کند: «مردان شما از قبل مرده‌اند».
ریشه همه پلیدی‌ها/ سنس۸/ محدودیت
به نظر می‌رسد در طول سکانس آغازین که در آن، باگز توسط ماموران تعقیب میشود، فیلمی به نام «ریشه همه پلیدی‌ها» در سینماها در حال پخش است. «رستاخیزهای ماتریکس» مستمرا به استثمار سرمایه‌داری که در ذات و سرشت عناصر بزرگ و توخالی وجود دارد، اشاره می‌کند و انتخاب عنوان این فیلم بسیار مهم است، زیرا پول معمولا ریشه همه شرارت‌ها و پلیدی‌ها است. با این حال، پیام پنهان واقعی در این صحنه، حضور لیتو رودریگز در این فیلم است که اشاره‌ای آشکار به شخصیت اصلی داستان دو فصل اول سریال «سنس۸» به کارگردانی واچوفسکی‌ها است. «رستاخیزهای ماتریکس» از برخی شخصیت‌های گره‌گشا گرفته تا اعضای گروه مقاومت نماسین، پر از ارجاعات به «سنس۸» است. فیلم همچنین اشاره‌ای کوتاه به فیلم واچوفسکی‌ها در سال ۱۹۹۶، «محدودیت»، با حضور کورکی، یک خلافکار سابقه‌دار دارد که درگیر یک رابطه عاشقانه با وایولت، معشوقه یک گانگستر میشود.
فورتنایت/ گیم اواردز
در صحنه‌ای که همه افراد در حال تخلیه دفتر نئو هستند، یکی از اعضای تیمش را می‌بینیم که دونالد ماستارد، مدیر توسعه‌دهنده بازی فورتنایت، نقش او را بازی می‌کند. این اتفاق نه‌تنها سرگرم‌کننده است، بلکه اشاره‌ای به همکاری نزدیک بین فرنچایز «ماتریکس» و شرکت اپیک گیمز است که اخیرا در راه‌اندازی بازی ماتریکس برمی‌خیزد همکاری کرده‌اند. جدای از این، به مراسم گیم اواردز نیز اشاره میشود و یکی از جوایز دفتر توماس نشان می‌دهد که ماتریکس برنده جایزه بازی برتر در سال ۱۹۹۹ شده است.
پروژه ام‌کی اولترا/ آلیس در سرزمین عجایب
ارجاعات به «آلیس در سرزمین عجایب» در «ماتریکس» اصلی بسیار زیاد بود. برای مثال، مورفیوس از نئو به عنوان آلیس یاد می‌کند و از او می‌پرسد که آیا دوست دارد به عمق سوراخ خرگوش برود. «رستاخیزهای ماتریکس» نیز این موضوع را ادامه می‌دهد. باگز یک خالکوبی خرگوش سفید دارد و ساتی نیز در کافه‌اش کتاب لوئیس کارول را می‌خواند. این نمادگرایی به گونه‌ای پیش می‌رود که حتی احتمال پرش از واقعیت نیز وجود دارد، زیرا آینه‌هایی که به‌عنوان پورتال عمل می‌کنند مستقیما به فیلم «در آنسوی آینه» اشاره می‌کنند و «خرگوش سفید» جفرسون نیز گواهی دیگر بر این مورد است. یکی دیگر از نمادهای ظریف، پروانه سلطنتی آبی قاب‌شده در دفتر تحلیلگر است که همان‌طور که در پروژه سازمان سیا، ام‌کی اولترا به کار رفته است، نمادی از کنترل ذهن و شستشوی مغزی محسوب میشود. همچنین کاغذ دیواری پشت نئو نیز دارای پیچ و خمی است که نشان دهنده وضعیت او به عنوان یک آلیس گمشده در هزارتوی ماتریکس به نظر می‌رسد و کنترلگرش، جاد، مطمئن است که او نسبت به وضعیت، ناآگاه باقی می‌ماند (معادل شرایط حاصل از قرص آبی).
ارجاعات ظریف به سه‌گانه اصلی
صحنه‌های متعددی در فیلم وجود دارند که به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا سکانس‌ها یا شخصیت‌های سه‌گانه اصلی را دوباره نمایش یا تغییر دهند. یکی از این جزئیات کوچک، رستوران کوچکی است که نئو در «ماتریکس» به آن اشاره کرده بود و او اغلب اوقات در این دنباله در مکانی مشابه آن که متعلق به ساتی است حضور دارد. این مکان همچنین دارای نقل قولی بر روی دیوار از کتاب آمریکانا به قلم دلیلو است: «دفن واقعیت آسان‌تر از دور ریختن رویاها است.» که در واقع یک تفسیر اجتماعی و مروری بر سرنوشت نئو و ترینیتی است. اگرچه خاطرات آن‌ها سرکوب و واقعیت آنان دفن شده است اما رها کردن رویای رسیدن به کمال و فراموش کردن اشتیاق دستیابی به موارد بیشتر و پس گرفتن اختیار زندگی برای آنان تقریبا غیرممکن است. جدای از این، نئو در طول سکانس خرگوش سفید مدام در حال خوردن استیک است که اشاره‌ای به جملات سایفر در «ماتریکس» اصلی است که درباره راحتی ماتریکس صحبت کرد و این که این دنیا بهترین ذهن‌ها را در حلقه‌ای از رنج، تجمل و خوشبختی ظاهری به دام می‌اندازد.
جان ویک/ چاد
شوهر تیفانی در ماتریکس، چاد، یک ارجاع واضح است. نقش او را چاد استاهلسکی بازی می‌کند که تهیه‌کنندگی فرنچایز «جان ویک» را بر عهده داشت که کیانو ریوز نیز در آن نقش آفرینی می‌کرد. جالب این‌جاست که سوراخ خرگوش عمیق‌تر میشود، زیرا استاهلسکی بدلکار ریوز در سه‌گانه «ماتریکس» بود و ارتباطی منظم و مداوم با کل فرنچایز داشت.
مفهوم باینری‌ها
مفهوم باینری‌ها، چه به شکل هویت جنسیتی یا کد باینری تحت‌اللفظی یا تعامل بین دو عنصر متضاد مانند انسان و ماشین، در ساختار ماتریکس نقش اساسی دارد. «رستاخیزهای ماتریکس» از مخاطبان می‌خواهد که به فضایی که بین باینری‌ها وجود دارد نگاهی بیاندازند که گواه آن، رابطه پرتنش و پیچیده بین نئو و اسمیت است که در نهایت برای مدت کوتاهی به یاران یکدیگر تبدیل می‌شوند. این امر از طریق نشانه‌های بصری و روایی نیز منعکس میشود. برای مثال، نام جدیدترین بازی نئو و سکونت انسان در آی‌او که کلمه‌ای است که در زبان انگلیسی از حذف حروف اول و آخر کلمه زایون به دست می‌آید، نماد همزیستی بین انسان و دنیای مصنوعات است. بهترین مثال از باینری‌ها، برداشت فیلم از مفهوم فرد برگزیده است. نئو و ترینیتی بر اعمال نفوذ و سواستفاده سیستم غلبه می‌کنند و به عنوان یک فرد واحد در «رستاخیزهای ماتریکس» ادغام می‌شوند و قدرت‌هایی را که به طور سنتی به ناهنجاری معروف هستند با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
منبع: screenrant
