رژیم دیابت بارداری؛ بهترین و بدترین غذاها برای کنترل قند خون کدام‌اند؟
پانکراس (لوزالمعده) هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کند که وظیفه‌ی آن کنترل قند خون است. در طول بارداری، جفت هورمون‌هایی می‌سازد که از عملکرد مناسب انسولین جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، مقاومت به انسولین رخ میدهد و سلول‌ها نمی‌توانند از انسولین به خوبی استفاده کنند. به همین دلیل، قند خون بالا می‌رود و مادر به دیابت بارداری مبتلا می‌شود. دیابت بارداری با خستگی، حالت تهوع، تشنگی غیرعادی، تکرر ادرار و تاری دید همراه است و سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند. در بیشتر موارد، کنترل دیابت بارداری با تغذیه امکان‌پذیر است. در مقاله‌ی امروز دیجی‌کالا مگ، چند نکته‌ی مهم درباره‌ی رژیم دیابت بارداری را با شما به اشتراک می‌گذاریم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
غذاهای مفید برای رژیم دیابت بارداری
حتی اگر از داروهای دیابت استفاده کنید، پیروی از رژیم غذایی سالم برای کنترل قند خون حیاتی است. انجمن دیابت آمریکا استفاده از روش «بشقاب دیابتی» را برای داشتن رژیم غذایی متعادل توصیه می‌کند. برای استفاده از این روش، باید نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات غیرنشاستهای، یک چهارم آن را با پروتئین بدون چربی و یک چهارم باقی‌مانده را با کربوهیدرات پر کنید.
در ادامه‌ی مطلب، لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری آورده شده است.
۱. سبزیجات غیرنشاستهای
سبزیجات غیرنشاستهای کم‌کالری هستند، اما مقدار زیادی فیبر و مواد مغذی دارند. وجود فیبر در رژیم دیابت بارداری سرعت جذب قند را در روده کاهش میدهد و به کنترل قند خون کمک می‌کند. سبزیجات زیر برای دیابت بارداری گزینه‌ی خوبی به شمار می‌روند:
- فلفل دلمه‌ای
- اسفناج
- کلم بروکلی
- گل کلم
- خیار
- قارچ
- کدو سبز
- بادمجان
- کرفس
- پیاز
- کاهو
۲. پروتئین بدون چربی
غذاهای پرپروتئین احساس سیری را افزایش میدهند و مواد ضروری برای رشد جنین را فراهم می‌کنند. همچنین می‌توانند حالت تهوع ناشی از بارداری را تسکین دهند. این غذاها عبارت‌اند از:
- مرغ
- بوقلمون
- تخم‌مرغ
- ماهی، از جمله ماهی سالمون
- تکه‌های بدون چربی گوشت قرمز
- محصولات لبنی کم‌چرب، مانند شیر و ماست
- حبوبات، مثل لوبیا و عدس
۳. کربوهیدرات
کربوهیدرات‌ها انرژی و بعضی از مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند. رژیم غذایی برای دیابت بارداری میتواند از غذاهای پرکربوهیدرات زیر تشکیل شده باشد:
- برنج قهوه‌ای
- کینوا
- جوی دوسر
- سیب‌زمینی شیرین
- نان سبوس‌دار
- میوه‌ی تازه و میوه‌ی خشک
۴. چربی‌های سالم
علاوه بر غذاهای فوق، رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری باید حاوی چربی سالم باشد. چربی‌های سالم به حفظ سلامت قلب کمک می‌کنند و شما را برای مدت طولانی سیر نگه می‌دارند. این چربی‌ها در غذاهای زیر وجود دارند:
- آووکادو
- مغزیجات
- کره‌ی آجیل، برای مثال کره‌ی بادام‌زمینی، کره‌ی بادام و…
- روغن زیتون
غذاهای ممنوع در رژیم دیابت بارداری
در صورت ابتلا به دیابت بارداری، باید مصرف غذاهای زیر را کاهش دهید یا از خوردن آن‌ها اجتناب کنید. این کار به حفظ قند خون در محدوده‌ی طبیعی کمک می‌کند.
۱. غذاهای شیرین
وقتی از غذاهای شیرین به‌ویژه غذاهای فرآوری‌شده استفاده می‌کنید، سطح قند خون افزایش می‌یابد. زنان مبتلا به دیابت بارداری باید تا حد امکان از مصرف غذاهای حاوی قند افزوده خودداری کنند یا استفاده از آن‌ها را به حداقل برساند. این غذاها عبارت‌اند از:
- کیک
- بیسکویت
- آبنبات
- دسر
- انواع شیرینی
- بستنی
- نوشابه
- آبمیوه یا سایر نوشیدنی‌های شیرین
شیر و میوه حاوی قند طبیعی هستند، اما به‌دلیل فوایدی که برای سلامتی دارند توصیه می‌شود که آن‌ها را در رژیم غذایی دیابت بارداری بگنجانید.
۲. غذاهای مملو از نشاسته
غذاهای نشاسته‌ای سرشار از کربوهیدرات هستند و به همین دلیل می‌توانند قند خون را بالا ببرند. بهتر است تا حد امکان از مصرف غذاهای زیر که شاخص گلیسمی بالا دارند خودداری کنید:
- سیب‌زمینی
- نان سفید
- برنج سفید
- ماکارونی تهیه شده با آرد بدون سبوس
۳. غذاهای حاوی قند و کربوهیدرات پنهان
بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها در ظاهر فاقد قند یا کربوهیدرات هستند، اما در حقیقت مقدار زیادی از این مواد را وارد بدن می‌کنند. نمونه‌هایی از این محصولات عبارت‌اند از:
- غذاهای بسیار فرآوری‌شده
- بعضی از چاشنی‌ها، مانند سس گوجه‌فرنگی
- فست فود
- سیب‌زمینی سرخ کرده
- نوشیدنی الکلی
زنان باردار باید از نوشیدن الکل خودداری کنند. چون مصرف آن، حتی در مقادیر کم، میتواند به طیف وسیعی از مشکلات جدی منجر شود.
چند نکته‌ی تغذیه‌ای مهم برای زنان مبتلا به دیابت بارداری
رعایت نکات زیر به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند:
- در زمان‌های منظم غذا بخورید و از حذف وعده‌های غذایی خود بپرهیزید.
- با استفاده از دستگاه‌ی تست قند خون، تاثیر غذاها، نوشیدنی‌ها و تمرینات ورزشی را روی سطح قند خون خود چک کنید.
- غذاهایی را انتخاب کنید که چربی اشباع، چربی ترانس، قند، نمک و کالری کمتری دارند.
- به جای آبمیوه یا نوشابه، آب بنوشید.
- به جای غذاهای فرآوری‌شده، از میوه به‌عنوان یک خوراکی شیرین استفاده کنید.
- غذاهای ناسالم را با غذاهای سالم جایگزین کنید. برای مثال، به جای کره از روغن زیتون و به جای گوشت قرمز پرچرب از ماهی استفاده کنید.
- به‌دنبال غذاهایی باشید که روی بسته‌بندی آن‌ها عبارت «کم‌سدیم» درج شده باشد. از مصرف غذاهای مملو از سدیم (نمک)، مثل غذاهای کنسروی، بپرهیزید.
- به جای نمک، از لیموترش، سبزیجات معطر یا ادویه‌ها برای طعم‌دهی غذاها استفاده کنید.
- به وعده‌های غذایی خود سالاد یا سبزیجات بخارپز بیفزایید تا فیبر بیشتری بخورید. فیبر به کنترل قند خون کمک می‌کند.
- برای اینکه مواد مغذی بیشتری دریافت کنید، از میوه‌ها و سبزیجات متنوع با رنگ‌های روشن و تیره استفاده کنید.
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان توصیه می‌کند که افراد مبتلا به دیابت بارداری در طول روز سه وعده غذای اصلی و ۲ تا سه میان وعده مصرف کنند. این کار میتواند از افزایش قند خون بعد از غذا خوردن جلوگیری کند.
در صورت ابتلا به دیابت بارداری، اغلب توصیه می‌شود چهار بار در روز قند خون خود را اندازه بگیرید: قبل از خوردن صبحانه و یک تا ۲ ساعت بعد از هر وعده‌ی غذایی. مقادیر اندازه‌گیری شده را یادداشت کنید تا بتوانید یک گزارش کامل در اختیار پزشک قرار دهید.
راه‌های حفظ سلامتی در دوران بارداری
صرف‌نظر از اینکه به دیابت بارداری مبتلا باشید یا خیر، رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند که این دوران مهم را به سلامت به پایان برسانید:
- از غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از آهن، فولات (ویتامین B9)، کلسیم و پروتئین استفاده کنید.
- با پزشک یا متخصص تغذیه در مورد مصرف مکمل غذایی صحبت کنید.
- هر روز صبحانه بخورید و در طول روز وعده‌های غذایی یا میان وعده‌هایی که لازم است را مصرف کنید.
- مقدار زیادی آب بنوشید و غذاهای پرفیبر بخورید تا از یبوست جلوگیری کنید.
- از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌توانند برای جنین مضر باشد (مانند الکل، غذاهای دریایی خام یا نیم‌پز، ماهی‌های حاوی مقادیر بالای جیوه و گوشت یا مرغ نیم‌پز) خودداری کنید.
- هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط انجام دهید. بهتر است قبل از شروع ورزش، با متخصص زنان درباره‌ی مقدار و شدت آن مشورت کنید.
- پس از زایمان، به‌تدریج تمرینات هوازی با شدت متوسط را مجددا شروع کنید تا به‌مرور به وزن قبل از بارداری برگردید.
افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی است، اما افزایش وزن بیش از حد زیاد یا خیلی کم میتواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. با پزشک درباره‌ی وزن ایدئال در مراحل مختلف بارداری مشورت کنید.
کلام پایانی
دیابت بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌ها باعث مقاومت به انسولین میشوند. اگر پانکراس نتواند برای مقابله با این مشکل انسولین کافی بسازد، قند خون بالا می‌رود و به دیابت بارداری مبتلا می‌شوید. دیابت بارداری درمان‌نشده سلامتی مادر و جنین را در معرض خطر قرار میدهد. رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل قند خون دارد، اما گاهی اوقات لازم است در کنار آن از داروهای دیابت هم استفاده کنید.
منابع: medicalnewstoday, health.clevelandclinic
